Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, son toplantısında eski Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş için eylem planı isterken, iş insanı Osman Kavala’nın tahliye edilmemesi halinde ihlal prosedürünü uygulamaya kararlı olduğunu açıkladı. Kararları avukat Benan Molu yorumladı.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarının uygulanıp uygulanmadığını denetlemekle sorumlu olan Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, 7-9 Haziran 2021’de yaptıkları toplantı sonucunda Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş ile ilgili kararlarını açıkladı.
Avukat Benan Molu, müvekkili Demirtaş ile Osman Kavala hakkındaki kararları ve olası etkilerini Medyascope’a yorumladı.
Molu, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin Demirtaş ile ilgili kararında, Yargıtay’ın cezayı onadığı kararın çevirisi ile Demirtaş üzerindeki etkisine dair kapsamlı değerlendirme istediğini belirtti. Komitenin ayrıca hükümetten, yargı bağımsızlığının güçlendirilmesi için atılan adımların da yer aldığı eylem planı sunmasını beklediğini belirtti.
Molu, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin Kavala ile ilgili kararında ise Türkiye’ye karşı açıktan Kavala’nın derhal serbest bırakılmaması halinde yaptırım mekanizması olarak ihlal prosedürünü işletmeye hazır ve kararlı olduğunu vurguladığını ve tarafsız yargı için adım atılması çağrısında bulunduğunu anlattı.
“Demirtaş için Yargıtay kararının çevirisini ve yargı bağımsızlığı için eylem planı talep etti”
AİHM, Selahattin Demirtaş hakkında 22 Aralık 2020’de derhal tahliye edilmesi yönünde karar vermiş ancak bu karar uygulanmamıştı. Demirtaş hakkında yeni suçlamalarla tutukluluk kararı alınırken Nisan 2021’de Yargıtay, Demirtaş hakkındaki dört yıl sekiz aylık hapis cezasını onadı. Demirtaş, bir başka suçlamadan ise iki yıl altı ay hapis cezasına çarptırıldı.
Molu, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin Demirtaş’la ilgili karar verdiği mart ayındaki ilk toplantıda, ikinci tutuklulukların ilk tutukluluğun devamı yönünde olduğunu ve Demirtaş’ın derhal serbest bırakılması gerektiğini belirttiğini hatırlattı:
“Mart toplantısının ardından biz Demirtaş’ın avukatları, Kavala’nın avukatları ve sivil toplum kuruluşları görüş sunduk, hükümet de görüşünü sundu. Hükümet, bizim görüşümüzün aksine her iki isim için de ikinci ve üçüncü tutuklulukların ilk tutukluluğun devamı olmadığını iddia etti.”
Molu, Demirtaş ile ilgili mart ayından sonra yaşanan gelişmeleri de komiteye bildirdiklerini aktardı. Komitenin 7-9 Haziran tarihli oturumunda Demirtaş ile ilgili aldığı kararı şöyle anlattı:
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“Komite, bireysel önlemler olarak hükümetten Yargıtay’ın onama kararının çevirisini ve bu kararın Demirtaş’ı nasıl etkilediğine dair kapsamlı bir bilgilendirme istiyor. Genel önlemler olarak da dosya komitenin önüne geldikten sonra taraf devletin tespit edilen ihlal ile ilgili altı ay içinde eylem planı hazırlaması gerekiyor. Komite, AİHM’in arasında yargı bağımsızlığının da olduğu tespitlerini hatırlatarak Türkiye’de özellikle siyasi tutuklulukla ilgili olarak yargı bağımsızlığının güçlendirilmesi için atılacak adımları da içerecek şekilde eylem planı sunulmasını talep ediyor.“
Hükümete eylem planı için verilen mühlet 22 Haziran’da sona erecek.
“Komite, Kavala’nın tutuklu olmasının insan hakkı ihlali olduğuna dair önceki vurgularını tekrarlayıp derhal serbest bırakılması çağrısını yineliyor”
Molu, Kavala ile ilgili sürecinin daha ileri aşamada olduğunu, hükümetin İnsan Hakları Eylem Planı’nda yer verdiği önlemleri komiteye sunduğunu hatırlattı. Komitenin Kavala kararındaki önemli noktaları ise şöyle anlattı:
“Komite, Kavala’nın tutuklu olmasının insan hakkı ihlali olduğuna dair önceki vurgularını tekrarlayıp derhal serbest bırakılması çağrısını yineliyor. Yeni olarak ise Türkiye’ye açık bir şekilde Kavala’nın derhal serbest bırakılmaması halinde yaptırım mekanizması olarak ihlal prosedürünü işletmeye hazır olduğunu belirtiyor.”
Molu, ihlal prosedürünün tüm Avrupa Konseyi üyeleri arasında bir kez Azerbaycan’a karşı kullanıldığını, komitenin bu kararıyla Kavala serbest bırakılmadığı takdirde Türkiye’nin de bu risk altında olduğunu söyledi. Yaptırım sürecinin nasıl işlediğini ise Molu şöyle anlattı:
“Taraf devlet AİHM’in kararını uygulamamakta diretiyorsa -ki Konsey burada tek karar da değil ülkedeki büyük resme bakıyor, Komite o ülkeyi AİHM’e şikayet ediyor. Dosya AİHM Büyük Daire önüne gidiyor. Büyük Daire, dosya onlara gidene dek devletin kararı uygulayıp uygulamadığına bakıyor. Azerbaycan’a Ilgar Mammadov hakkında tahliye kararını uygulamadığı için ilk kez ihlal kararı verilmişti. İhlal kararının ardından konu tekrar bakanlar komitesinin önüne geldi ve Azerbaycan, Mammadov’u serbest bırakmak zorunda kaldı.
Eğer bir devlet AİHM kararını uygulamamada direnirse Avrupa Konseyi’nden çıkarma, toplantılara katılmaktan ya da seçime gözlemci göndermekten yasaklamaya dek yaptırımlar uygulanabilir. Bu kısa bir yol değil. Sürecin başlaması için 47 devletin üçte ikisinin oyu gerekiyor. Komite kararının ardından AİHM’e gidecek süreç de en az bir buçuk seneyi bulabiliyor.
Türkiye, bu süreç işletilmeden ya da işletilmesi sırasında Kavala ve Demirtaş’ı serbest bırakırsa böyle bir yaptırımla karşı karşıya kalmayacak.”
Molu, komitenin Kavala ile ilgili ayrıca, hükümetin sunduğu eylem planının Avrupa Konseyi standartlarıyla uyumlu olmadığına da karar verdiğini anlattı:
“Konsey özellikle Hâkimler ve Savcılar Kurulu’nın tarafsız ve bağımsız bir yapıya kavuşmasını da içerecek yasal değişiklerin yapılması ve Anayasa Mahkemesi’ne yapılan tutuklulukla ilgili bireysel başvuruların hızla incelenmesi için çağrıda bulundu.”
