Yükselen kurlar ve enflasyon, ekonomi yönetiminde görevden almalar, istifalar, atamalar, Merkez Bankası kararları, zamlar… Ekonomik açıdan parlak bir yıl geçirmeyen Türkiye’de, 2021 yılına damgasını vuran beş ekonomik gelişmeyi Medyascope sizin için derledi.
1) 1 Amerikan Doları = 18 Türk Lirası
Yıla 7,43 seviyesinde başlayan dolar, 20 Aralık akşamı 18 lira seviyesini aştı. Yıl boyunca değer kaybını sürdüren Türk Lirası (TL) için kırılma noktaları ekonomi yönetiminde yapılan görevden alma ve atamalar, Merkez Bankası’nın faiz ile ilgili aldığı kararlar ve iktidarın ekonomiyle ilgili söylemleri oldu.
Ekim ayına kadar 8 lira seviyelerde seyreden dolar, 12 Ekim günü 9 lira barajını aştı. Eylül ayında faizi 100 baz puan düşüren Merkez Bankası, 22 Ekim’deki toplantısında aldığı kararla 200 baz puanlık bir indirime daha giderek politika faizini yüzde 16’ya çekti. Kararın etkisiyle 4 Kasım günü 10 lira seviyesini de aşan dolar, rekorlarına yenilerini ekledi. 18 Kasım’da politika faizinin 100 baz puan daha düşürülerek 15’e çekilmesi kararı ve 22 Kasım’da AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın düşük faiz politikasına devam edileceğini vurgulamasının ardından dolar, 23 Kasım günü yaklaşık iki liralık artışla 13 lira seviyesini gördü.
Dolardaki yükseliş ve TL’deki değer kaybı, 2 Aralık’ta Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan‘ın istifası, 16 Aralık’ta politika faizinin 100 baz puan daha indirilerek 14’e çekilmesiyle birlikte aralık ayında da sürdü. Son olarak, Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği’nin (TÜSİAD) 18 Aralık’ta yaptığı “Genel kabul görmüş iktisat bilimi kurallarına hızla dönülmeli” açıklamasına Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 19 Aralık’ta tepki göstermesi sonrası kurdaki yükseliş devam etti. Erdoğan’ın 20 Aralık akşamı kabine toplantısının ardından yaptığı açıklama öncesi kur, 18 lirayı aştı.
2) Enflasyondaki yükseliş
Döviz kurlarındaki yükselişin yol açtığı ürün ve hizmetlerin fiyatlarındaki artış, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre yıllık bazda yüzde 21,31 olurken, uzmanlara göre gerçek enflasyon yüzde 60 seviyelerinde. Özellikle kış ayları ile birlikte gıda ürünlerinden elektroniğe, ev kiralarından yakıta kadar pek çok alanda hızla yükselen fiyatlar vatandaşın ve muhalefetin tepkisine neden oldu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Çalışanımızı enflasyona ezdirmeyiz” açıklaması sonrasında 2022 yılı için belirlenen asgari ücret, resmi yıllık enflasyon oranı olan yüzde 21,31’in neredeyse iki buçuk katı bir artışla, 4 bin 253 TL olarak belirlendi.
3) Ekonomi yönetimi kadrosunda değişiklikler
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
7 Kasım 2020 tarihinde Merkez Bankası Başkanı olarak atanan Naci Ağbal, Merkez Bankası’nın 18 Mart’ta 200 baz puanlık faiz artışı kararı almasının ardından, dört ay önce başladığı görevinden 20 Mart 2021 günü alındı. Yerine ise faiz politikasında Cumhurbaşkanı Erdoğan ile daha uyumlu bir yaklaşım gösteren Şahap Kavcıoğlu atandı. Kavcıoğlu göreve geldiği sırada yüzde 19 olan politika faizi kademeli olarak düşürülerek yüzde 14 seviyesine çekildi. Hazine ve Maliye Bakanlığı görevine Berat Albayrak‘ın istifasının ardından 10 Kasım 2020’de atanan Lütfi Elvan ise AKP’nin 17 Kasım 2021’deki grup toplantısında, Erdoğan’ın ekonomiye ilişkin görüşleri salondan alkış alırken sessiz kalması sonrası 2 Aralık’ta istifa etti. Yerine ise MÜSİAD Yüksek İstişare Heyeti Üyesi, 57 yaşındaki iş insanı Nureddin Nebati atandı.
4) Erdoğan’ın 20 Aralık açıklaması
Erdoğan, ABD Doları/Türk Lirası kurunun 18 seviyesini aştığı 20 Aralık akşamı, Bakanlar Kurulu toplantısı sonrası açıklamalarda bulundu. “Kur Korumalı Türk Lirası Vadeli Mevduat Hesabı” uygulamasını ilan eden Erdoğan, bankalardaki TL mevduat hesaplarının getirisinin döviz getirisi altında kalması durumunda aradaki farkın vatandaşlara ödeneceğini açıkladı. Konuşmanın ardından kur, yaklaşık beş lira inerek 13 seviyesine kadar çekildi. Uzmanlar, bu kararın örtülü bir faiz artırımı olduğunu savunurken Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, 20 Aralık gecesini “Cumhurbaşkanımızın konuşmasından sonra döviz düşüşünü gördüğümde kıpır kıpır oldum. Arkadaşlara sordum; biz bir şey yaptık mı? ‘Yok efendim.’ Lan nasıl? Harika… 20 Aralık büyük bir geceydi” diyerek anlattı.
5) “Barınamıyoruz” eylemleri
Eylül ayında Türkiye’nin birçok şehrinde üniversite öğrencileri, yüksek kira fiyatları ve yurt kapasitelerinin yetersizliğini, parklarda konaklayarak ve gösteriler düzenleyerek protesto etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan konuyla ilgili olarak “Türkiye bir milyonun üzerindeki yurt yatak kapasitesiyle en fazla barınma imkanı sağlayan ülkedir. Nedir o Allah aşkına? Parklarda bankların üzerinde yatanlar… Bunlar öğrenci mi? Bunlar aynı Gezi’de olduğu gibi teröristler… Biz öğrenciye en büyük saygıyı gösteren bir iktidarız. Göreve geldiğimizde verilen burs 45 liracıktı… Şu an 650 liraya çıktık. Nereden nereye…” diye konuştu.
Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü ve Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi istatistiklerine göre, 2021 yılı itibarıyla İstanbul ve Ankara’daki öğrenci sayısı bir buçuk milyon iken, Kredi ve Yurtlar Kurumu’na bağlı yurtlarının kapasitesi ise 53 bin.
