İranlı kadınlar, insan hakları savunucularının “İran Ulusal Tesettür ve İffet Günü”nde kadınların peçelerini kaldırmaları ve başlarını açmaları çağrılarının ardından, başörtü yasalarına tepki olarak başlarını açıyor. Sosyal medyada “#No2Hijab (Başörtüye Hayır)” etiketiyle gündem olan kadınların hareketine ülke ve dünya genelinde birçok kişi destek verdi.
İranlı insan hakları savunucuları, Ulusal Tesettür ve İffet Günü’nde kadınların alenen peçelerini kaldırması ve başlarını açması çağrısında bulundu. Tahran yönetimi, Ulusal Tesettür ve İffet Günü’nü kutlamak için ülke genelinde törenler düzenlerken insan hakları savunucuları ise bu hareketi eleştirdi ve kadınları peçelerini kaldırmaya çağırdı.
Önde gelen kadın hakları aktivistleri pazartesi (11 Temmuz) günü yaptıkları ortak açıklamada, “Ulusal Tesettür ve İffet Günü, kadınları hedef alan ve İran halkına özellikle kadınlara karşı yeni bir baskı dalgası başlatmak için sadece bir bahanedir” dedi.
İran’da 1979 devriminden sonra dayatılan şeriat yasasına göre kadınlar, saçlarını örtmek ve vücutlarını gizlemek için uzun ve bol giysiler giymek zorunda. Yasayı ihlal edenlere para cezası veya tutuklama cezaları veriliyor.
İranlı aktivistlerin çağrısı sosyal medyada geniş yer buldu
Aktivistlerin açıklamalarının ardından birçok kullanıcı sosyal medyada #No2Hijab (Başörtüye Hayır) etiketiyle paylaşımlar yaptı. İran’da sokaklarda yürürken başörtülerini çıkaran ve polislere direnen kadınların videoları sosyal medyada sıkça paylaşıldı. Bir kadın kullanıcı ise Twitter’da şunları yazdı:
“Ne giyeceğime karar verme hakkım olmalı ve seçimim yüzünden hapse atılmamalıyım. #No2Hijab”
#No2Hijab etiketiyle paylaşım yaparak kadınların başörtülerini çıkarma ve peçelerini kaldırma mücadelesine destek verenler arasında erkekler ve gönüllü olarak başörtüsü takan kadınlar da vardı.
Bir Twitter kullanıcısı #No2Hijab etiketi altında şu mesajı paylaştı:
“Çıkaracak bir başörtüm ve peçem yok ancak yurdumdaki tüm kadınları ve kızları desteklemek için ben de sokaklarda olacağım. #No2Hijab”
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
İranlı ve Amerikalı gazeteci ve kadın hakları savunucusu Masih Alinejad, sosyal medyadan yaptığı paylaşımda “İranlı kadınların bu dini rejimi sarsacağını ve başörtülerini çıkarıp ‘Başörtüye hayır’ ve ‘Başı açık yürüyüş’ sloganlarıyla sokaklara döküldüğünü” belirtti.
İran’ın yarı resmi haber ajansı ise bu protestoların ardından pazartesi (11 Temmuz) günü birkaç kişinin tutuklandığını duyurdu.
İran’da Uluslararası İnsan Hakları Kampanyası (ICHRI) aynı gün yaptığı açıklamada, “12 Temmuz’da daha fazla potansiyel şiddet ve gözaltı konusunda ciddi endişelerimiz var” dedi.
İran’da siyasi değişim talepleri yükseliyor
#No2Hijab kampanyası öğretmenler, emekliler, işçiler ve devlet çalışanlarının ödenmeyen ücretleri, düşük emekli maaşları ve hızla yükselen gıda fiyatları nedeniyle İran’da aylarca süren protestolarla çakıştı. Protestocular siyasi değişim çağrısında bulunuyor.
İranlı eski bir hükümet yetkilisi başörtüsü yasaları ve protestolar hakkında şunları söyledi:
“Bu, ateşe benzin dökmek gibi. İnsanlar zaten yüksek enflasyon ve yükselen fiyatlar yüzünden kızgın. Çok sinirliler. Zorlama hiçbir zaman da işe yaramadı.”
İran’da başörtü yasalarına tepkilerin geçmişi
İnsan hakları savunucusu Masih Alinejad, 2014’te başörtülü İranlı kadınların kendisine gönderilen resimlerini paylaştığı Benim Gizli Özgürlüğüm adlı bir Facebook kampanyası başlatmıştı. ABD’de yaşayan Alinejad, tutuklanma ihtimali nedeniyle 2009’da ayrıldığı İran’a geri dönemiyor.
İran’da başörtü takma zorunluluğu getiren yasaya karşı çıkan kadınlar, #whitewednesdays (Beyaz Çarşambalar) etiketiyle kampanya başlatmıştı. Bu kampanyaya göre İranlı kadınlar çarşamba günleri beyaz başörtü giyerek yasaları protesto ediyordu. Bu kampanyanın örgütleyicisi de Alinejad’dı.
Beyaz Çarşamba hareketi ülke geneline de yayılmıştı. Sosyal medya bazı kız çocuklarının başları açık bir şekilde okula gittiği görsellerle dolmuştu.
Alinejad ise sosyal medya hesabından şu açıklamayı yapmıştı:
“Bugün İran’da okulların ilk günü ve asiler biziz. Bu sene öğrenciler zorunlu başörtüsüne karşı birleşecek. Kimse bize isyanın öğrenilebilecek bir yetenek olduğunu söylemedi çünkü biz yedi yaşından itibaren başörtüsü takmak zorundaydık. Şimdi her gün #BeyazÇarşamba olacak.”
Beyaz Çarşamba hareketinden Vida Movahed‘in Tahran’da bir elektrik dağıtım kutusuna çıkıp beyaz başörtüsünü elinde salladığı gün, İran’da başörtü yasalarına karşı eylemler de şekil değiştirdi.
Movahed’in başlattığı bu hareketle birlikte tek kişilik eylemler farklı kentlere de yayıldı. Kadınlar oldukça kalabalık cadde ve sokaklarda başörtülerini çıkarıp sallarken, başörtüsü kullanmayan kadınlar ise ellerinde birer başörtüsü sallayarak bu eylemlere destek verdi.
Tahran’da başlayan eylem, İran’ın diğer büyük kentleri Meşhed ve Şiraz’a da uzandı.
İran’daki eylemler nedeniyle güvenlik önlemleri artırıldı. Özellikle de çarşamba günleri sıkı önlemler uygulanıyor.
Kaynak: Reuters
Derleyen: Burak Siperli
