Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yaşanan ve 18:14 itibarıyla 9 bin 57 kişinin hayatını kaybettiği depremin üçüncü gününde Twitter başta olmak üzere sosyal medya platformlarında bant daraltma uygulaması başlatıldı.
Kahramanmaraş-Pazarcık’ta 6 Şubat’ta sabaha karşı saat 04.17’de 7,7, Elbistan ilçesinde ise saat 13.24’te 7,6 büyüklüğünde meydana gelen depremler Türkiye’nin ve dünyanın gündeminde. Yaşanan facianın ardından yaralananlar ve enkaz altında kalan vatandaşların yakınları sosyal medya üzerinden yardım istiyor, yakınlarının enkaz altında kaldıkları binaların adreslerini paylaşıyor.
Ancak bugün (8 Şubat) saat 16:00 civarında kullanıcılar, sosyal medyaya erişimde sorunlar yaşamaya başladı. Özellikle Twitter kullanıcıları platforma giremediklerini söyledi. İnternet yöntemini izleyen NetBlocks tarafından paylaşılan görselde de Twitter’ın Türkiye’de kısıtlandığı belirtildi.
Ağ Girişimi Açık Gözlemevi (OONI) sitesine girdiğimizde de Twitter’ın engellendiğini görüyoruz. İfade Özgürlüğü Derneği Kurucusu ve hukukçu Dr. Kerem Altıparmak ile bant daraltma uygulamasını ve bunun kanundaki yerini konuştuk.
Dezenformasyon yasası mı, Elektronik Haberleşme Kanunu mu?
Kamuoyunda “sansür yasası” olarak bilinen “Basın Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” TBMM Genel Kurulu’nda AKP’li ve MHP’li milletvekillerinin oylarıyla 13 Ekim 2022’de kabul edildi.
Bu kanunla birlikte, sosyal ağ sağlayıcıları, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK) istediği bilgileri vermekle yükümlü kılındı. Sosyal ağ sağlayıcıları “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçunun da içinde olduğu suçlarına konu internet içeriklerini oluşturan veya yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgileri soruşturma aşamasında cumhuriyet savcısı, kovuşturma aşamasında yargılamanın yürütüldüğü mahkemeye vermek zorunda olacak. Bu bilgilerin verilmemesi durumunda yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcısının internet trafiği, bant genişliğinin yüzde 90′ oranında daraltılabilecek. Bu daraltılma işlemi için Ankara Sulh Ceza Hâkimliği’ne başvurulacak ve daraltma kararı verilmesi halinde BTK harekete geçecek ve ilgili içerik dört saat içinde kaldırılmazsa bant genişliği daraltılacak. Kerem Altıparmak şu an yapılan bant daraltma uygulamasının, dezenformasyon yasası ile yapılmadığı görüşünde:
“Bant daraltma denilen şey aşağı yukarı engelleme demek. Bunu hangi hükme göre yaptıklarını onlar açıklamadığı sürece bilemeyiz ancak benim tahminim bunun sansür yasasında gelen hükümlere dayanmadığı. Çünkü o yasaya göre, savcılık, yasada olan suçlardan birinin işlendiği ile ilgili olarak Twitter’dan bilgi talep edecek ve o reddedilecek. Sulh Ceza Hâkimliği’nden karar alınacak. Türkiye’deki yetkililiği atama süreci Twitter’ın bitmedi, süresi de dolmadı.”
Elektronik Haberleşme Kanunu’nun 60. maddesinin 10. fıkrası uyarınca Cumhurbaşkanlığı, gerekli gördüğü takdirde BTK’dan önlem almasını talep edebilir:
“Anayasanın 22’nci maddesinde sayılan sebeplerden biri veya birkaçına bağlı olarak, gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde cumhurbaşkanlığı, alınması gereken tedbirleri belirler ve uygulanmak üzere Kuruma bildirir. Kurum Başkanı, Cumhurbaşkanlığının gerekli gördüğü tedbirlere ilişkin kararını derhal işletmecilere, erişim sağlayıcılara, veri merkezlerine ve ilgili içerik ve yer sağlayıcılara bildirir. Bu kararın gereği, derhal ve kararın bildirilmesi anından itibaren en geç iki saat içinde yerine getirilir. Bu karar, yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin onayına sunulur. Hâkim kararını kırk sekiz saat içinde açıklar, aksi halde karar kendiliğinden kalkar.”
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Kerem Altıparmak da şu anda Elektronik Haberleşme Kanunu’nun uygulandığını söylüyor ve bu uygulamanın Taksim’deki bombalı saldırıda da devreye sokulduğunu hatırlatıyor:
“Taksim patlamasında da başka bir hükme gidilmişti, yine onun kullanıldığını düşüyorum. O da Elektronik Haberleşme Kanunu 60. madde. O 60. maddenin 10. fıkrasında cumhurbaşkanının gerekli gördüğü durumda önem alması için BTK’dan talepte bulunabileceği ve BTK’nın da buna uyacağını söyleniyor. BTK buna uyduktan sonra hâkim onayına sunuluyor. Yani BTK hızlıca karar alıyor ve uyguluyor, ilgili birimlere -erişim ve içerik sağlayıcılarına – yolluyor. Ben bunun olduğunu düşünüyorum. Böylece de bant daraltma süreci başlar. Bu yasada bant daraltmanın ne şekilde ve ne oranda olduğu net değil. Onun için belli bir bölgede bant daraltmaya gitmiş olabilirler. Daha önce Selahattin Demirtaş gözaltına alındığında bunu yapmışlardı. Burada da benim gördüğüm kadarıyla ilk başta deprem bölgelerinden haberler kesildi.”
Muhalefet temsilcilerinden tepki
Sosyal medya platformlarında yaşanan bu sınırlama üzerine Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu da Twitter hesabından açıklama yaptı ve VPN kullanılmasını önerdi:
CHP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın ile Medya ve İletişimden Sorumlu Genel Başkan Başdamışmanı Tuncay Özkan da kısıtlamanın devreye girmesinin ardından BTK’ya gitti.
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, bant daraltma kararına sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımla tepki gösterdi:
