Güney Asya ülkesi Hindistan’ın gündemi, mutfaklarının vazgeçilmezi domates. İnsanlar domatesin meyve mi yoksa sebze mi olduğunu değil; fiyatlarının neden birkaç hafta içerisinde yüzde 400’den fazla arttığını tartışıyor. Kimi çiftçiler müşterilerle kavga ediyor, kimi süpermarketlerde domates reyonları için koruma tutuluyor, hatta McDonald’s bile hamburgerlerin içine domates koymaktan vazgeçti. Peki tüm bunlar neden oluyor?
Hindistan’da aşırı sıcaklar ve sel baskınlarının etkisiyle temel gıda maddelerinin fiyatı son haftalarda önlenemez yükselişte. Ülkenin bazı bölgelerinde domatesin kilosu 200 rupi’den (2 euro, 3 dolar, 64 TL) satılıyor. Bir litre benzinin fiyatı ise 96 rupi. Domates fiyatları, Hindistan nüfusunun çoğunluğunu oluşturan orta ve alt sınıf için ateş pahası.
Domates fiyatlarındaki artış, sokağın da gündemi. İddiaya göre Batı’daki Pune şehrinde bir meyve-sebze satıcısı, 250 gr domatesin fiyatı üzerinde müşterisi ile tartışma yaşadı ve sonu kavgayla bitti. Satıcı müşterinin yüzüne terazi fırlattı. Marketler ve pazarlarda yaşanan kavgaların yanı sıra manavlar ve süpermarketler de reyonlarda bulunan domateslerin çalınmasını önlemek için birtakım planlar yapıyorlar. Öyle ki Varanasi’de bir manav sahibi, domateslerini korumak için dükkanın önüne iki fedai yerleştirdi.
McDonald’s: “Domates beklemeyin!”
Fast food zinciri McDonald’s, kısa süre önce Hindistan’ın kuzeyi ve doğusundaki mağazalarındaki menülerden domatesi çıkardı. Sebep olarak ise “mevsimsel olarak yaşanan sorunlar”ı gösterdi. Başkent Yeni Delhi’deki restoranların kapısına yeterli miktarda domates temin edilemediği yönünde uyarı metinleri yazıldı.
Gelin, önce domatesin Hint mutfağındaki yerini, sonra da domates fiyatlarındaki artışın nedenlerini tartışalım.
Domates, Hint mutfağının vazgeçilmezi, her yemeğe eklenir. Domates fiyatlarında yaşanan gelişmeler de ülkenin gündemi haline gelir; manşetlere taşınır ve siyasî tartışmalara konu olur.
Krizin gerçek sebebi ne?
Hükümet, yükselen fiyatların “geçici bir sorun” olduğunu ve önümüzdeki aylarda fiyat artışının son bulacağını söylese de uzmanlar aynı fikirde değil. Kötü hava koşullarının tarlalardaki mahsullere zarar verdiğini söyleyen uzmanlar, pazardaki durumun arz ile talep arasındaki uyumsuzluğu da körüklediği kanaatinde. Ekonomistler, ürünlerdeki fiyat artışının enflasyon dengesini bozabileceğini, nisan ve mayıs ayında yüzde 4-5 olarak ölçülen perakende enflasyonun temmuz ila eylül arasında yüzde 5,5’e yükselebileceğini düşünüyor.
Çok değil; yaklaşık iki ay kadar önce çiftçiler, arzın talebi aşması nedeniyle kilosu 2-3 rupiye düşen domatesleri kasalarla yollara dökmüştü. Peki bu fiyatlar nasıl oldu da haftalar içinde yüzde 400 arttı? Çiftlik ekonomisti Ashok Gulati, domates fiyatlarındaki artışı kötü hava koşullarına bağlıyor. Gulati, ülkenin kuzeybatısındaki aşırı yağışların arz üzerinde daha fazla baskı oluşturacağı kanaatinde.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
Tarımsal Ürün Piyasası Komitesi (APMC) Üyesi Anil Malhotra ise domates fiyatlarının her yıl muson yağmurları ile arttığını fakat fiyatları hiç bu kadar yüksek görmediğini belirtiyor.
Çiftçiler zararda
Çiftçi Arvind Malik, Guardian’a yaptığı açıklamada, her yıl genellikle 30 bin kg civarında domates sattığını fakat bu yılki ekinleri haşereler tarafından tahrip edildiği için bu sayının yalnızca yarısını hasat edebildiğini söylüyor:
“Uzmanlar bize domateslerimizdeki hastalığın aşırı sıcaklıklarla ilgili olduğunu söyledi.”
Peki Hindistan arzlarda ve talepte yaşanan bu açığı nasıl aşacak? Cevabı basit ama yapması zor: Depolama. Yapması zor diyoruz çünkü domatesler çok çabuk bozulur. Soğuk hava depolarına koymak da bir çözüm değil.
Gulati’ye göre atılacak adımlardan biri korumalı domates ekimini teşvik etmek. Böylece mahsulleri aşırı sıcaklardan ya da şiddetli sellerden koruyabilirsiniz. Diğer bir adım ise domatesleri püre haline getirmek. Fakat bunun önünde de bir engel var. Gulati, “Hükümetin domateslerin işlenmesi konusunda çiftçileri teşvik etmesi ve domates püresi üzerindeki vergiyi yüzde 12’den yüzde 5’lere düşürmesi gerekiyor” diyor.
Kaynak: BBC
