Bursa’nın Mudanya ilçesi açıklarında Gemlik Körfezi’nde 4 Aralık Pazartesi sabahı 10.42 ve 10.45’te sırasıyla 5,1 ve 4,5 büyüklüğünde iki deprem meydana geldi. Deprem İstanbul’da da hissedildi. AFAD, olumsuz durumun yaşanmadığını bildirdi. Depreme yakın bölgelerdeki bazı Android kullanıcılarının telefonlarına, depremden birkaç saniye önce bildirimler ulaştı. Google Android uyarı sistemi nedir, bu bildirim endüstriyel hayata bir uyarı olarak kabul edilebilir mi? Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi’nden Doç. Dr. Doğan Kalafat anlattı.
Marmara Denizi – Gemlik Körfezi’nde 4 Aralık Pazartesi günü saat 10.42’de 5,1, 10:45’te 4,5 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Deprem, İstanbul’da da hissedildi. Bazı Android kullanıcılarına depremden birkaç saniye önce bazı bildirimler geldi.
Deprem erken uyarı sistemi nedir ve nasıl çalışıyor?
Google Android Deprem Uyarı Sistemi / Android Deprem Uyarı Sistemi, ivmeölçerleri kullanarak sarsıntıyı algılıyor ve bölgede bulunan cep telefonu kullanıcılarına gönderiyor. Depremin şiddetine bağlı olarak “Farkında Ol” ve “Harekete Geç” olmak üzere iki tür uyarı gönderiyor. Erken uyarı alındığında panik olmamak çok önemli. Uyarıyı almak istemeyen kullanıcılar, cihaz ayarlarından bu seçeneği devre dışı bırakabiliyor.
Kullanıcılar konum itibarıyla depremin merkez üssüne ne kadar uzaktaysa sistem de o kadar zaman tanıyor. Sistemi deprem olduktan sonra yıkıcı dalgalar yerleşim yerlerine ulaşmadan yapılan bir uyarı olarak algılamak gerekiyor. Ancak 6 Şubat depremlerinde telefonlara böyle bir bildirimin gelmediği de biliniyor.
“Bu sistem depremi önceden tahmin edebilecek bir sistem değil”
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Bölgesel Deprem ve Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi Müdürü Doç. Dr. Doğan Kalafat, Android telefonlara gelen erken uyarı sisteminin depremi önceden tahmin edebilecek bir sistem olmadığını, bu uygulamanın şehir hayatını etkileyen büyük mühendis yapıları için önem teşkil ettiğini söyledi.
“Olası kayıpları önlemek için alt yapı sistemleri belli bir eşikteki depremden önce duruyor”
Kalafat, yedi-sekiz saniye gibi çok kısa bir sürenin büyük mühendislik yapılarının çevreye verebileceği zararları minimize etmek açısından önemli olduğunu belirtti. Kalafat’a göre uyarı sistemlerine gelen bildirimle büyük deprem sonrası olası doğalgaz hatlarındaki patlamalar önlenebilir. Böylece yerleşim alanlarında yaşanabilecek büyük yangınların önüne de geçilebilir. Aksi taktirde can kayıplarının artması kaçınılmaz olabilir:
“Nükleer santral, hızlı tren ve Marmaray gibi büyük mühendislik yapılarına bu bildirimler gittiğinde, sistemler devre dışı kalabilir. İGDAŞ gibi büyük doğalgaz dağıtımı yapan şirketlerdeki vanalardan gaz kesilebilir. Böylece olası kayıpların ve zararların önüne geçilir, deprem sonrası oluşabilecek büyük yangınlar da önlenmiş olur.”
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“Telefonlara gelen deprem uyarı bildirimleri her zaman doğru olmayabilir”
Kandilli Rasathanesi’nin de deprem erken uyarı sistemi geliştirdiğini hatırlatan Kalafat, bu sistemin Android telefonlara gelen mesaj gibi olmadığını aktardı. Kalafat, bu sistemin büyük mühendis yapılarınca aktif hale gelebilmesi için belli bir ivme eşiğini geçmesi gerektiğini vurguladı.
Gemlik Körfezi’nde meydana gelen depremin belli sistemleri durdurmamasının sebebini de bu eşiğe bağlayan Kalafat, erken uyarları depremin gücüyle ilişkilendiriyor. Bu eşiğin hizmet alacak kuruma bağlı olduğunun altını çizen Kalafat, “Bu sistemin devreye girmesi ve bazı elektrik kesintilerinin olması için Türkiye Elektrik Kurumu’nun, İGDAŞ’ın ya da kimyasal bir fabrikanın eşiği farklı olabilir” dedi.
Kalafat, telefonlara gelen bildirimlerin her zaman doğru ve sağlıklı olamayacağının da altını çizdi. “Büyük bir deprem olacak” şeklinde bir mesaj geldiğinde İstanbul’un tamamında doğalgaz vanalarının kapatılması gerekiyorsa, bu mesajın hatalı olması sonucu şehrin doğalgazı yeniden karşılamasının aylar sürebileceğini belirten Kalafat, bu bildirimlerin çok kontrollü verilmesi gerektiğini vurguladı.
“Kalan zamanımızı iyi kullanmamız gerekiyor”
Bugün için sadece Android işletim sistemli telefonlara gelen yedi-sekiz saniyelik bir uyarının depreme dayanıklı olmayan binalarda yaşayanlar için yeterli olmayacağını vurgulayan Kalafat, şöyle devam etti:
“Yedi saniyede ne yapabilirsiniz? Deprem uyarı sistemi tek başına yeterli değil. Bu coğrafyada yaşıyorsak muhakkak şehirlerimizi depreme dayanıklı hale getirmemiz gerekiyor. Depreme dayanıklı binalarda oturmamız ve afetlere dirençli bir toplum haline gelebilmemiz şart. Kalan zamanımızı iyi kullanmamız çok önemli. Yaşadığımız şeylerin deprem güvenli hale getirilmesiyle ilişkili rehabilitasyon çalışmalarının ciddi anlamda yapılması, zamanı başa geçirilmemesi gerekmektedir.”
