İsveç’in Davos kentinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’nda (WEF) sağlık sektörünün liderleri, “Disease X (X hastalığı)” olarak adlandırılan yeni bir küresel salgını konuşmak için bir araya geldiler. X’in koronavirüsten 20 kat daha ölümcül olabileceği belirtilmekte. Böyle bir virüsün şu anda var olup olmadığına dair bir bilgi yok. Fakat araştırmacılar ve bilim insanları, güçlü bir virüsle mücadele etmek ve koronavirüs salgını sırasında yaşanan aksaklıkları bir daha yaşamamak için proaktif bir eylem planı oluşturmayı amaçlıyorlar. Bu haberimizde X hastalığına dair aklınıza gelebilecek soruların cevaplarını vermeye çalıştık.
- X hastalığı nedir?
Panik yapmayın! X, gerçek bir hastalık değil. Ancak bir gün olabilir. X, bir salgına ya da pandemiye neden olabilecek fakat şu anda var olup olmadığı bilinmeyen bulaşıcı hastalıklara verilen varsayımsal bir terim.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2022’de 300 bilim insanını bir araya getirdi ve bu grup, 25 virüs ailesini ve bakteriyi inceleyedi. Uzmanlar, tahribat yaratma potansiyeline sahip olduğuna ve daha fazla araştırılması gerektiğine inandıkları patojenlerin listesini oluşturdu. İşte X hastalığı ilk kez burada ortaya çıktı. X hastalığı, 2018’de “öncelikli hastalıklar” listesine alınmıştı.
Listenin 2024 yılında bir kez daha güncellenmesi ihtimal dahilinde. Şu anda listede şu hastalıklar yer alıyor:
- Koronavirüs
- Ebola ve Marburg virüsü
- Kırım Kongo kanamalı ateşi
- Lassa ateşi
- Zika virüsü
- MERS ve SARS
- Nipah virüsü
- Rift vadisi ateşi
- X hastalığı
DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, geçtiğimiz hafta Davos’ta “X hastalığına hazırlamak” başlıklı oturumda yaptığı konuşmada, koronavirüsün “ilk X hastalığı” olabileceğini ve bilim insanları ile uzmanların koronavirüs deneyiminden aktif olarak dersler çıkardıklarını söyledi
- X hastalığı gibi bir patojenin kaynağı ne olabilir?
Johns Hopkins Sağlık Güvenliği Merkezi’nde bulaşıcı hastalık, biyoterörizm ve acil tıp alanında uzmanlaşan Dr. Amesh Adalja, söz konusu virüsün hayvan türlerinde dolaşıyor olabileceğine ve henüz insanlara bulaşmadığına dikkat çekti:
“COVID-19 gibi yarasalarda olabilir, kuş gribi gibi kuşlarda olabilir ya da örneğin domuz gibi başka bir hayvan türünde olabilir. Asıl mesele, insanlar ve hayvanlar arasında etkileşimlerin yaşandığı bu arayüzde bu tür virüslerin yer edinmesi.”
Yapılan çalışmalar, X hastalığının muhtemel bir üst yolunum virüsü olduğu yönünde de birtakım görüşler içermektedir.
- Uzmanlar, X hastalığına nasıl hazırlanıyor?
Koronavirüs salgını gibi bu hastalığa da hazırlıksız yakalanırsak, koronavirüste yaşadığımız hasardan daha fazlasını görebiliriz. DSÖ’ye göre koronavirüs salgınında dünya genelinde 7 milyon kişi hayatını kaybetti. Dünya genelinde 50 milyon insanın hayatını kaybetmesine neden olan 1918’teki grip salgınını hatırlatan Dr. Adalja, “COVID-19 gibi bir olayda bu kadar başarısız olduysak, 1918 düzeyinde bir olayda ne kadar başarısız olacağımızı hayal edebilirsiniz” dedi.
Bu edişeler karşısında uzmanlar, en kötü senaryoya hazırlanmak için sağlam ve etkili bir plan üzerinde çalışıyorlar. Ghebreyesus, “Elbette bunun panik yaratabileceğini söyleyenler var. Ama olabilecek bir şeyi öngörmek ve ona hazırlanmak daha iyi çünkü tarihimizde bu birçok kez oldu ve hazırlanmak gerekiyor” dedi.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Söz konusu önlemler arasında bir pandemi fonu ve Güney Afrika’da aşıların yerel olarak üretilmesini sağlayan ve böylece ülkeler arasındaki aşı eşitsizliği sorunlarının üstesinden gelinmesine yardımcı olacak bir “teknoloji transfer merkezi” yer alıyor.
Koronavirüs salgınından çıkarılacak bir önemli ders ise şeffaflık.
Adalja, COVID-19’dan çıkarılacak bir diğer önemli dersin de şeffaflığın önemi olduğunu söyledi. Doktorlar, halk sağlığı uzmanları ve halk arasındaki güvensizliğe dikkat çeken Adalja, “İnsanlar, halk sağlığı yetkilileri tarafından tavsiye edilen koruyucu eylemlere gerçekten açık olmayabilir” diye konuştu.
Kaynak: CBS News
