Fethiye – Söğütlü’de gözaltına alınanlar anlatıyor: “Su olmayınca burada kalmanın anlamı yok, köyün girişine ‘satılık köy’ diye ilan asacağız”

Muğla-Fethiye’deki Söğütlü Mahallesi’nde köylerinin tek su kaynağını HES’e karşı korumak istedikleri için jandarma müdahalesi ile gözaltına alınan köylüler, yaşadıklarını Gündem Fethiye’ye anlattı.

Haber: Burak Necip Başar – Hülya Çetinkaya

Muğla’nın Fethiye ilçesine bağlı Söğütlü Mahallesi’nde, köylerinin tek su kaynağının Fethiye Sulama Birliği ve Akfen Holding’e ait Sekiyaka 2 Hidro Elektrik Santrali’ne (HES), HES’ten geçen suyun da Seydikemer’deki köylere ulaştırılmasına karşı mücadele eden köylülere 9 Ağustos’ta jandarma müdahale etti.

• Fethiye Söğütlü’de suyunu HES’e vermek istemeyen köylülere jandarma müdahalesi: Yedi gözaltı

İş makineleri, jandarmanın koruması altında köyün suyunun yönünü değiştirdi ve Söğütlü’ye giden su azaltılarak 90 litre/saniye su bırakılacağı söylendi.

Gündem Fethiye, müdahalenin ve suyun kesilmesinin ardından köylülerle yaşadıklarını ve mevcut durumlarını konuştu.

“Köylüler ne istiyor: “Su HES’e gitmeden de Seydikemer köylerine ulaşabilir'”

Söğütlü köyünden Songül Çelik, suyu paylaşmaktan çekinmediklerini ve paylaşmaya dair bir problemleri olmadığını, suyun Söğütlü’den geçtikten sonra da kanal sistemiyle Seydikemer’deki köylere ulaştırılabileceğini dile getiriyor.

“Su olmayınca gelsinler, komple köyü kaldırsınlar”

Köylülerden Gülen Çelik, sularının kesilmesinden sonra büyük sıkıntı yaşadıkları söyledi. Çelik, arık suyunu kullanamadıklarını, çeşme suyuna aşırı yük bindiğini aktardı. Hizmet istediklerini söyleyen Çelik, suyun fazlasının diğer köyler tarafından da kullanılabileceğine dikkat çekti.

Çelik, kesintinin ardından kendilerine verilen suyun yetmediğini, köylünün sırayla bahçesini sulayabildiğini fakat bunun da yetersiz kaldığını aktardı. Hem içme suyunun hem de sulama suyunun risk altında olduğuna işaret etti.

Mahsullerinin su olmayınca kuruduğunu ve köyde yaşayamayacaklarını söyleyen Çelik, su verilmeyecekse “Gelsinler köyü de yerinden kaldırsınlar” dedi.

“Karakolun kapısının nereden açıldığını bilmezdim, 50 yaşında onu da öğrendim”

Gözaltı sonrası karakolda büyük bir sıkıntı yaşamadıklarını söyleyen Çelik, süreci şöyle anlattı:

“Bu kadar büyük baskı neden yaşadık onu bilmiyorum. 50 yaşında gelmiş insanım. Sicili olan, devlete karşı gelmiş; tüfek, tabanca taşımış, olaya karışmış insanlar değiliz. Köyümüz komple böyle. Bu yaşa kadar ben karakolun kapısının nereden açıldığını bilmezdim. 50 yaşında onu da öğrendim.”

• Valilik “HES ile ilgili değil” demişti, Söğütlü’de HES için döşenen borular görüntülendi

“Su olmadığı zaman burada yaşam yok”

Söğütlü köyünde yaşayan Songül Çelik ise sularına sahip çıktıklarını ve ellerinden geldiğince mücadele edeceklerini söyledi. Suları kesildikten sonra arıklarının boşaldığını anlatan Çelik, “Küçücük çocuklarımız bile ağladı o arıkları boş görünce” dedi. Çocukların jandarma müdahalesinden de etkilendiğine değinen Çelik, “Kendi kızım da etkilendi ister istemez. Unutamıyor. Unutturmaya çalışıyoruz” ifadelerini kullandı.

Çelik şöyle devam etti: 

“Suyumuz gittikten sonra köyde, Yürek Mahallesi’nde kalmanın bir anlamı yok. Girişe çıkışa ‘Satılık köy’ diye ilan yazmayı düşünüyoruz. Düzgün bir yere gitmeyi düşünüyoruz köylü olarak komple. Su olmadığı zaman burada yaşam yok.”

“Bizi suçlu duruma düşürdüler”

Jandarmanın müdahalesi sırasında kafasında açılma meydana gelen, adli tıp raporuna ise “sıyrık” yazılan Recep Alkaya ise öncelikle atalarının bu köydeki arıkları kullandığına dikkat çekti. Geçmişte buradaki suyun bugüne göre daha fazla olduğunu fakat suyun azaldığını söyleyen Alkaya şöyle konuştu:

“Köyceğiz eski kaza iken Fethiye nahiyeymiş. Söğütlü Köyü’nün ilk kuruluşunda Gürme ismini vermişler buraya. Bu zamandan beri bizim atalarımız bu arıkları işlemişler. O zamanlarda sular çokken, arığın aldığı kadar suyu salarlarmış fazlası çay evine akarmış. Böyle aşağılarda Çayan’a kadar gidermiş. Şimdi sular tamamen azaldı. Bizim eski arığa saldığımız sudan sonra taşan su kalmadı. Ancak çaldığımız su kadar bir su var arıkta. Buraya gelene kadar yüzde 50 azalıyor. Bu şekilde iken biz dedik ki gelin etmeyin eylemeyin bizim altyapımızı yapın, altyapımızı yapana kadar da suya dokunmayın. Çünkü su yeterli değil. ‘Hayır böleceğiz’ dediler. Biz halk olarak kendimizi kendi hakkımızı savunduğumuz halde bizi suçlu duruma düşürdüler.”

Rencide edildiklerini söyleyen Alkaya, “Seydikemer Muhtarlar Derneği Başkanı da Fethiye’yi tehdit etti ‘suyunuzu keseriz’ diye. Yani böyle bir ‘kemer devleti’ varsa Türkiye’de devlet yok demektir” dedi.

• Siyasi parti ve STK’lardan Söğütlü açıklaması: “Yaşam alanlarına sahip çıkanları birleşik bir mücadeleye çağırıyoruz”

Kararı tanımadığı yönündeki sözlerinin çarpıtıldığını dile getiren Alkaya bu süreci de şöyle anlattı:

“Ben şöyle bir söz kullandım: ‘Kaymakam kararını tanımıyoruz, mahkeme kararı gelsin’ dedim. Burada içinden cımbızlanmış ‘Kaymakamı tanımıyorum’ demişim. Ben benim sözüm ‘Kaymakamın kararını tanımıyoruz. Mahkeme kararı gelsin.’ Bunu dedik, el kaldırdık fakat cımbızlanmış. Ben kaymakamı görmedim ki tanısam tanımasam ne fark eder. Ben ‘Kararı tanımıyorum’ dedim.”

“Küfretmeye ne gerek vardı?”

Alkaya, jandarma müdahalesine ilişkin konuşurken ise müdahale sırasında kendisine küfredildiğini söyledi. “Küfretme” diye bağırdığında ise sol şakağında bir darbe aldığını, darbenin devamında ise kendini kaybettiğini anlatan Alkaya, “Gözümü hastanede açtım desem olur” dedi.

“Buna ne gerek vardı? Küfretmeye ne gerek vardı?” diye soran Alkaya, müdahale öncesinde tuttukları nöbet sırasında söylediği bazı sözlerin de çarpıtıldığını anlattı:

“Orada bayrak astık. Bayrağı asarken iki tane sivil istihbaratı fotoğraf çekiyordu bayrağı açmadan önce. Bayrağı açtık ve dedim ki ‘Bayrağı da çekin.’ Bunu ‘Bayraktan kaçıyorlar’ sözüne çevirdiler. 10 kadar sivil üzerime saldırdı, neredeyse gırtlak gırtlaya geliyorduk. Söz söylememe fırsat vermediler. Ben ‘Bayraktan kaçıyorlar’ demedim, ‘Bayrağı da çekin’ dedim. Onların kendilerini kurtarmak maksadıyla bizim söylediklerimizi ters çeviriyorlar yapıştırıyorlar.”

Yeni adli tıp raporu müdahaleden beş gün sonra düzenlendi

Karakolda kaldıkları süre boyunca kötü muamele ile karşılaşmadıklarını dile getiren Alkaya, adli tıp raporu sırasında ise raporun yanlış ve eksik hazırlanmasından dolayı savcılığa itiraz ettiklerini, savcılığında itirazı kabul ettiğini ve yeniden rapor düzenlenmesine karar verdiğini hatırlattı. Raporun da müdahaleden beş gün sonra yeniden düzenlendiği belirtti. Alkaya yaşananları şöyle anlattı:

“Cuma günkü olan olayda doktorun vermiş olduğu raporda doktor kırık yok, açık yara yok dedi gitti. Raporda ‘Darp izine rastlanmamıştır, herhangi bir şey yoktur’ diye rapor tutmuş. Savcılığa vardığımda savcı cumartesi günü tekrar rapor alınmasını yazı yazmış avukatımın söylediğine göre. Bana çarşamba günü saat 14.00’ten sonra telefon geldi. Beş gün sonra rapor aldırıyorlar. Beş güne kadar insan yara bere biraz azalıyor, gaye geciktirmek.”

“Asıl niyet suyun kaynağını almak”

Köylerine verilen suyun yeterli olmadığını, köylünün bahçesini sulayamadığını belirten Alkaya, HES’e verilecek suya ilişkin ise şunları söyledi:

“Suyu membaından alacaklar. Bu bulanık, kirli suyu santrala veremezler. Santralın dişlilerini bozar. Çünkü devamlı çakıl, mil sürüyor. Bunu yukarıdan membaından alacaklar, gayeleri bu. Şimdilik bir bent yapacaklar ama ‘Bu çakıl sürdü, mil sürdü, zarar verdi’ diyerek suyun membaına çıkacaklar.”

“Fethiye bize yardım etmedi”

Suyun kaynağının ise Fethiye sınırlarında olduğunu dile getiren Alkaya, Fethiye’deki yetkililerin sınırın Seydikemer sınırı içinde kaldığı gerekçesiyle kendilerine yardım etmediklerini söyledi.  

Alkaya son olarak köyün hâlâ jandarma ekiplerinin müdahalesi altında olduğunu söyledi. Alkaya, “Halen jandarma köyü muhafaza altına aldı. Biz ne yaptık da böyle oluyor? Ne yaptık? Bir yere giderken ille soruyor ‘Nereye gidiyorsunuz?’ diye. Bir insanın hastası olur; bir dost, akraba yanına gidiyor olur. Hâlâ jandarma bizi muhafaza altına aldı. Biz bunu istemiyorduk” dedi.

“Karnımızı doyurabilmek için mücadelemizi yaptık”

Söğütlü köylülerinde ve gözaltına alınanlar arasında olan Mehmet Yılmaz da kullandıkları suyun atalarından beş kuşak boyunca kendilerine miras kaldığına dikkat çekti.

“Kanunlara karşı boynumuz kıldan ince” diyen Yılmaz, gözaltı sürecine ilişkin şunları söyledi:

“Biz de askerlik yaptık, çoluğumuz çocuğumuz askerlik yaptı. Askerin başımızın üstünde yeri var ama asker ne yapsın? Verilen emri uygulamak zorunda. Bize ifadeye gittiğimiz zaman herhangi bir şiddet veyahut da herhangi bir sözlü tacizde bulunmadılar sağ olsunlar. İfademizi aldılar gönderdiler.”

Ayrıca Yılmaz, eşinin de müdahale sonrası gözaltına alınanlardan biri olduğunu ve bu sırada kıyafetleri ıslak kaldığı için hastalandığını ve sağlık durumunun şu anda iyi olmadığını aktardı.

Suyu ticaret yapmak için istemediklerine işaret eden Yılmaz, şöyle konuştu:

“Sadece çoluğumuzun çocuğumuzun rızkı için karnımızı doyurabilmek için mücadelemizi yaptık. Ama ne yapalım gariban köylüsü olduğumuz için ezildik. Bir de konuşuyor o tarafın halkı. ‘Biz ikinci ekimleri sulayamadık’ diyorlar. Buranın tarım ilçesi var, Tarım Bakanlığı var. Bir biber veya bir domates veyahut bir patlıcan yılda iki sefer ekilip olmuyor ama adam arazisine buğdayını ekiyor kaldırıyor, yatağına silajını ekiyor ‘ben çift çekim sulayamadım’ diyor. Biz karnımızı doyurmak için uğraşıyoruz. Onlar ticaret amaçlı uğraşıyorlar.”

Yılmaz, jandarma müdahalesi öncesi 6 Ağustos’ta Devlet Su İşleri yetkilisinin geldiğini ve toplantı yapıldığını, toplantı sonrası su kaynağında keşif yapıldığını anlattı. Köylülerin, kullandıkları suyun halihazırda kendilerine yeterli gelmediğini, yetkilinin de keşif sırasında bu durumu gördüğünü söyledi.

DSİ yetkilisinin kendilerine “Yüzde 90 bu su köyünüzün. Sudaki hakkınız kaybolmaz size verilecektir” dediğini aktardı.

İki gün sonra ise Seydikemer’de Sulama Birliği’nde Söğütlü Muhtarı’nın da dahil olduğu bir toplantı yapıldığını belirtti. Bu toplantıda DSİ yetkilisinin iki gün önce söylediği sözleri inkar ettiğini ve suyun bölüneceğini Söğütlü Muhtarı’na söylediklerini dile getirdi. Yılmaz, “Verilen sözler hiçbir zaman için yerine gelmiyor” dedi.

Yılmaz şu anda sırayla ve sınırlı saatlerle kısıtlı olarak sulama yapabildiklerini aktardı:

“Bize diyorlar ki ‘Siz köylüsünüz taştan ekmeğinizi çıkarırsınız.’ Doğru çıkarırız taştan ekmeğimizi hakkımızı gasp etmezlerse ama biz bu konuda çok mağduruz. Köy halk olaraktan hepimiz çok mağduruz.”