Moda Sahnesi, “Hizmetçiler” adlı oyunu ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın sağladığı “özel tiyatrolara devlet desteği” programına başvurdu. Ancak 15 Ekim’de, Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’nden gelen yazıyla, projelerine destek verilmemesi kararı alındı. Moda Sahnesi’nin sanat yönetmeni Kemal Aydoğan, bu kararı 2022’de olduğu gibi yargıya taşıyacaklarını belirtti ve süreci Medyascope’a değerlendirdi.
Moda Sahnesi temmuzda Jean Genet’nin “Hizmetçiler” oyunuyla “özel tiyatrolara devlet desteği” programına başvurdu. Sahne, 15 Ekim’de destekten yararlanamayacaklarını gelen şu cevapla öğrendi:
“Özel Tiyatroların Projelerine Yapılacak Yardımlara İlişkin Yönetmelik kapsamında 2024-2025 sanat sezonu için başvuru yaptığınız projeniz, adı geçen yönetmelik gereği oluşturulan Değerlendirme Komisyonunca değerlendirilmiştir. Değerlendirme Komisyonu, ilgili yönetmeliğin 8. Maddesi’nde belirtilen değerlendirme ölçütleri ile bütçe olanaklarını da göz önünde bulundurarak yaptığı değerlendirmeler sonucunda projenize yardım yapılmamasına karar vermiştir.”
Moda Sahnesi için gelen bu cevap aslında onlara hiç de yabancı değil. Çünkü 2022’de “Yeraltından Notlar” oyunuyla yaptıkları başvuruya da aynı yanıtı aldılar. Sahne, o dönem kararı yargıya taşıdı ve davayı kazandı.
Bakanlıktan 452 özel tiyatroya 65 milyon lira destek
Kültür ve Turizm Bakanlığı internet sitesinde yaptığı duyuruda, 296 profesyonel, 77 çocuk oyunu ve 80 geleneksel kategoride olmak üzere toplam 452 özel tiyatronun desteğe başvurduğunu söyledi. Projelere ise 65 milyon lira destek sağlanmasına karar verdiklerini duyurdu.
Bakanlığın internet sitesinde, devlet desteği alan 452 tiyatronun isimleri ve bu desteği hangi oyunlarla aldıkları yer alıyor. Ancak her tiyatronun aldığı destek miktarı açıklanmadı. Moda Sahnesi, geçmiş yıllarda bu bilgilerin şeffaf bir şekilde paylaşılmasını talep etti. Ancak bu istek “ticaret sırrı” gerekçesiyle reddedildi.
Moda Sahnesi bu yıl da iki sene önceki başvurusunda olduğu gibi yine “8. Madde” gerekçe gösterilerek destekten yararlanamadı.
Bahsi geçen 8. Madde ise şöyle:
MADDE 8 – (1) Değerlendirme Komisyonu, özel tiyatroların projelerini aşağıdaki ölçütleri birlikte göz önünde bulundurarak değerlendirir:
a) Başvuru sahibi özel tiyatronun varsa daha önce aldığı yardımları Yönetmelik ve Bakanlık ile yaptığı protokole uygun kullanıp kullanmadığı ve yardım aldığı projeleri gerçekleştirip gerçekleştirmediği.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
b) Başvurulan projenin tiyatro sanatına sağlayacağı katkı.
c) Başvuru sahibi özel tiyatro tarafından gerçekleştirilen oyunların sanat seviyesi ve sahnelenmesindeki başarı düzeyi.
ç) Projenin Türk oyun yazarlarına ait bir eser olması.
d) Tiyatro edebiyatına yeni oyunlar kazandırılması amacıyla başvurulan projenin yeni bir proje olması, daha önce başvuru sahibi veya diğer özel tiyatrolar tarafından sahnelenip sahnelenmediği.
e) Başvuru sahibi özel tiyatronun bir önceki sanat sezonunda sahnelediği oyunlar ile özellikle birinci derecede kalkınmada öncelikli yörelerde gerçekleştirdiği etkinliklere ilişkin performansı
f) Profesyonel tiyatrolar kategorisinde başvurular için başvuru sahibinin sigortalı çalıştırdığı personel sayısı.
g) Başvuru sahibi özel tiyatronun salonu bulunup bulunmadığı, varsa kapasitesi.
ğ) Projede görev alacak icracı ve yaratıcı sayısı.
(2) Değerlendirme Komisyonu tarafından her sanat sezonunda ek ölçütler belirlenebilir.
Maddenin tartışmaya neden olan bölümlerinden biri 2. fıkrası
Moda Sahnesi’nin kurucularından ve yönetmeni Kemal Aydoğan, başvurularının neden kabul edilmediğini öğrenmenin imkansız olduğunu belirtiyor. Aydoğan, özellikle 8. Madde’deki belirsizlik nedeniyle, kararın gerekçelerine dair herhangi bir açıklama yapılmadığını ve sürecin şeffaf olmadığını vurguluyor.
Bakanlık, Moda Sahnesi’ne 2022’de desteklemedi, 2023’te destekledi. Aydoğan, 2023’te neden destek aldıklarını bilmediklerini şöyle anlatıyor:
“Sanıyoruz ki proje değerlendiriliyor. Ancak 2022’de ‘Yeraltından Notlar’ ile başvurduk. Tiyatro yazını değil. Ama çokça fazla kez tiyatroya uygulandığı için artık tiyatro eseri de diyebiliriz. Çok önemli bir eser. Oyunlar üzerinden gitmesek tutarlı bir sonuç ortada yok. Bir yıl verip bir yıl vermemek bilemiyorum… ‘Bir yıl gıcık oluyorlar, bir yıl gıcık olmuyorlar’ gibi. Bu kararın hangi ilkelerden çıktığı, hangi kriterlerle değerlendirildiğini anlamak mümkün değil.”
“Tiyatro faaliyetlerimiz ortada”
Aydoğan, Moda Sahnesi’nin tiyatro faaliyetlerinin çok görünür ve kimsenin suiistimal edemeyeceği kadar ortada olduğunu belirtiyor. Ayrıca sahnenin yaptığı işlerin üzerine konuşulduğunu, yazılıp çizildiğini ekliyor. Seyirci ve çalışan kapasitesinin yeterli olduğunu anlatan Aydoğan, geçen yıl altı oyun yaptıklarını bu yıl da dört oyun yapmayı planladıklarını aktarıyor.
Geçmiş yıllarda Zorlu PSM’nin de destek aldığını hatırlatan Aydoğan, “Zorlu PSM’ye destek verirken Moda Sahnesi’ne destek vermemek ve ‘dezavantajlı gruplar ya da amatör gruplar için bütçeyi kullandık’ demek ortada bir ayıbın varlığını gösteriyor. Biz profesyonel bir tiyatroyuz. Kamusal niteliğe sahibiz. Bunun için de Devlet Tiyatrosu’nun o salonu açık tuttuğumuz için bize ayrıca bir destek veriyor olması gerekir. Biz amatörlerin ya da dezavantajlı grupların tiyatro bütçesinden zaten niye yararlanalım ki? Onlara zaten tiyatro yapmaları için her türlü imkan sağlansın. O başka bir bağlam” diye devam ediyor.
“Bakanlık hedef gösteriyor”
Burada önemli noktalardan birinin belirsizlik olduğunu hatırlatan Aydoğan, “450-500 tiyatroya destek verip de içinde Moda Sahnesi’nin olmaması… Yani bu anca bir kötü niyet, bir garez olabilir. Ayrıca Kültür ve Turizm Bakanlığı Moda Sahnesi’ne destek vermiyorsa, bir tür hedef gösteriyor demektir. Mesela devletli bir akılsın, vatandaşsın. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın varlığına inanıyorsun. O zaman, ‘Kültür ve Turizm Bakanlığı Moda Sahnesi’ne destek vermiyorsa, neyi işaret etmiş oluyor?’ diye düşünürsün. Seyirci nezdinde negatif bir etkileşime sebep oluyor” diyor.
“Bir inşaat şirketi kamunun parasını bu destek aracılığıyla kullanıyor”
Konuyla ilgili dava açacaklarını belirten Aydoğan, “Davayı kazanacağız ve yine bir şey olmayacak. İki yıl önce mahkeme ‘Bunu yapamazsın’ dedi. Ama Bakanlığın yüzü kızarmadığı için, ‘Benim görüşüme uymayan tiyatroyu ben neden yaşatayım?’ dedi. Bir inşaat şirketi kamunun parasını bu destek aracılığıyla kullanıyor. Tiyatro örgütleri de buna bir şey diyemiyor” diye devam ediyor.
Açık Radyo’nun daha yeni kapatıldığını söyleyen Aydoğan, “Açık Radyo da gider, Moda Sahnesi de kapanır. ‘İktidar gidince açılırlar’ deniliyor. İktidar değişmiyor gördüğünüz üzere. Değişince de kaybedilmiş haklar, kaybedilmiş olarak kalıyor. İktidar gidince hak gaspının son bulacağını düşünmek züğürt tesellisi” diyor.
