TÜİK’in açıkladığı 2024 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçları, ülkede demografik yapının hızla değiştiğini gösteriyor. Türkiye nüfusu 85 milyon 664 bin 944 kişiye ulaşırken, dikkat çeken en önemli gelişme 40 ilin nüfusunun azalması ve ortalama yaşın yükselmesi oldu.
Nüfus artış hızı yükseliyor
Verilere göre ülke nüfusu bir önceki yıla göre 292 bin 567 kişi artarken, nüfus artış hızı 2023 yılındaki binde 1,1 seviyesinden 2024’te binde 3,4’e yükseldi. Toplam nüfusun yüzde 50,02’sini erkekler, yüzde 49,98’ini ise kadınlar oluşturdu.
Ülkede ikamet eden yabancı nüfus ise azaldı. Bir önceki yıla göre 89 bin 996 kişi azalarak 1 milyon 480 bin 547 kişiye gerileyen yabancı nüfusun yüzde 48,3’ünü erkekler, yüzde 51,7’sini kadınlar oluşturdu.
Kentleşme hız kesmiyor
Kentleşmenin ivme kazandığı Türkiye’de, il ve ilçe merkezlerinde yaşayanların oranı 2023’teki yüzde 93 seviyesinden 2024’te yüzde 93,4’e yükseldi. Belde ve köylerde yaşayanların oranı ise yüzde 7’den yüzde 6,6’ya düştü.
Mekânsal Adres Kayıt Sistemi’nin (MAKS) kullanılmaya başlanmasıyla birlikte yapılan yeni sınıflandırmaya göre, Türkiye nüfusunun yüzde 67,2’si yoğun kent, yüzde 15,5’i orta yoğun kent ve yüzde 17,2’si kır olarak sınıflandırılan yerleşim yerlerinde yaşıyor.
Üç büyükşehrin nüfus tablosu
İstanbul, bir önceki yıla göre 45 bin 678 kişilik artışla 15 milyon 701 bin 602 kişiye ulaşan nüfusuyla ülke nüfusunun yüzde 18,3’ünü barındırmaya devam ediyor. Megakenti, 5 milyon 864 bin 49 kişi ile Ankara ve 4 milyon 493 bin 242 kişi ile İzmir takip ediyor.
Büyükşehirler arasında Bursa 3 milyon 238 bin 618 kişi ve Antalya 2 milyon 722 bin 103 kişi ile ilk beşi tamamlıyor. Bu beş ilin toplam nüfusu, Türkiye nüfusunun önemli bir bölümünü oluşturuyor.
Nüfus sıralamasının sonunda yer alan Bayburt, 83 bin 676 kişi ile en az nüfusa sahip il olurken, bunu 86 bin 612 kişi ile Tunceli izliyor. Listenin devamında 91 bin 354 kişi ile Ardahan yer alıyor.
Doğu illerinden Gümüşhane 142 bin 617 kişilik nüfusuyla dördüncü sırada yer alırken, 156 bin 739 kişilik nüfusuyla Kilis beşinci sırada bulunuyor. Bu illerin toplam nüfusu, İstanbul’un bir ilçesinin nüfusuna bile ulaşamıyor.
Demografik dönüşüm hızlanıyor
Türkiye’nin yaş yapısındaki değişim çarpıcı boyutlara ulaştı. Ülkenin ortanca yaşı 2023’teki 34 seviyesinden 2024’te 34,4’e yükselirken, bu rakam erkeklerde 33,7, kadınlarda ise 35,2 olarak gerçekleşti.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
İllere göre ortanca yaş dağılımında Sinop 43,4 ile ilk sırada yer alırken, onu 42,9 ile Giresun ve Kastamonu izliyor. Diğer yandan Şanlıurfa 21,4 ile en genç il olurken, Şırnak 23, Ağrı ve Siirt ise 24,5 ortanca yaş ile en genç iller arasında bulunuyor.
Çalışma çağı nüfusu ve bağımlılık oranları
2007’den 2024’e kadar geçen sürede çalışma çağındaki nüfusun (15-64 yaş) oranı yüzde 66,5’ten yüzde 68,4’e yükseldi. Buna karşılık çocuk nüfus (0-14 yaş) yüzde 26,4’ten yüzde 20,9’a geriledi, yaşlı nüfus (65 ve üzeri) ise yüzde 7,1’den yüzde 10,6’ya çıktı.
Bu demografik değişim, bağımlılık oranlarına da yansıdı. 2024 yılında toplam yaş bağımlılık oranı yüzde 46,1’e düşerken, çocuk bağımlılık oranı yüzde 30,6, yaşlı bağımlılık oranı ise yüzde 15,5 olarak gerçekleşti. Bu durum, çalışma çağındaki her 100 kişinin 30,6 çocuğa ve 15,5 yaşlıya bakmakla yükümlü olduğunu gösteriyor.
Nüfus yoğunluğunda uçurum
Türkiye genelinde kilometrekareye düşen kişi sayısı 111 olarak hesaplanırken, bu rakam illere göre büyük farklılıklar gösteriyor. İstanbul, kilometrekareye düşen 2 bin 934 kişi ile açık ara en yoğun nüfuslu il olurken, onu 623 kişi ile Kocaeli ve 390 kişi ile Yalova izliyor.
Nüfus yoğunluğunun en düşük olduğu il ise kilometrekareye 11 kişi ile Tunceli oldu. Ardahan 19 kişi, Erzincan ve Gümüşhane ise 21 kişi ile en düşük yoğunluğa sahip iller arasında yer aldı. Yüzölçümü bakımından en büyük il olan Konya’da ise kilometrekareye 59 kişi düşüyor.
Medeni durum istatistikleri
TÜİK verilerine göre, 2009 ve 2024 yılları arasında cinsiyete göre medeni durum dağılımında önemli farklılıklar gözleniyor. Erkeklerde hiç evlenmeyenlerin oranı kadınlara göre daha yüksek seyrederken, kadınlarda eşi ölenlerin ve boşananların oranı erkeklerden daha fazla.
Bu dönemde evli nüfusun oranı her iki cinsiyette de birbirine yakın seyretti. Bu veriler, Türkiye’de medeni durum yapısının cinsiyet bazında farklılıklar gösterdiğini ortaya koyuyor.
