MHP’li avukat Serdar Öktem’in öldürülmesinin ardından saldırının Daltonlar Çetesi ile bağlantılı olabileceği iddiası, Türkiye’de son yıllarda hızla yükselen “yeni nesil çeteleri” yeniden gündeme taşıdı. Sokaklardan Avrupa’ya uzanan Daltonlar, Redkitler, Anucurlar ve Gündoğmuşlar hakkındaki bilgiler hem emniyet raporlarına hem de gazetecilerin araştırmalarına yansımış durumda. İşte Türkiye’deki mafya ve çeteler hakkında bilinenler.
Daltonlar, Redkitler, Boyun, Gündoğmuşlar, Anucurlar… Bunların hepsi, İstanbul’un Beyoğlu, Kağıthane, Bahçelievler, Maltepe gibi ilçelerinde rant kavgasından doğan “yeni nesil” çeteler.
Çetelerin sınırları kısa sürede ülke sınırlarını aştı, başta Yunanistan ve İtalya olmak üzere diğer ülkelerin de gündemleri oldu.
Peki Türkiye’deki mafya ve çeteler hangileri, haklarında neler biliyoruz?
Daltonlar Çetesi: Barış Boyun’un uluslararası ağı
Daltonlar Çetesi, liderliğini sürdüren Barış Boyun üzerinden tanınıyor.
Boyun’un adının ilk kez 2021’deki cinayet dosyalarında geçtiği, ardından İstanbul’un merkez mahallelerinde işlenen birçok saldırıyla ilişkilendirildiği biliniyor.
Barış Boyun ile üç arkadaşı, sokak çetesi olarak işe başladı. Küçük soygunlar ve gasp yaptılar, haraç aldılar. Kendilerini kardeş gibi gören dört elebaşı, çizgi roman Red Kit’te dört kardeşin oluşturduğu “Daltonlar Çetesi”ne özeniyordu. Bu yüzden çeteye “Daltonlar” adını verdiler.
Çeteyi daha iyi anlamak için Barış Boyun’un kim olduğuna da bakmak gerekiyor.
Barış Boyun’un ismi son dönemde Beyoğlu’nda çete savaşlarıyla gündeme geldi. Uyuşturucu ticareti geliri nedeniyle hasımlarına motosikletli suikastçıları kullanarak saldırılar düzenleyen Boyun, olayların ardından yurtdışına gitti.
Barış Boyun’un adı Şişli’de trafikte silahlı saldırıya uğrayarak ölen Sırp çete lideri Jovan Vukotiç cinayetinde de gündeme gelmişti.
Kırmızı bültenle aranan Boyun, geçen yıl İtalya’da tutuklandı. Türkiye’nin iade talebi reddedilirken Boyun Nisan 2023’te serbest bırakıldı, kırmızı bülten çıkarılmasının ardından yeniden yakalandı.
Bahadır Özgür’ün Gazete Duvar’da anlattığına göre Boyun yapılanması, klasik mafya örgütlerinden farklı biçimde “mahallelerden doğmuş, ağ tipi bir sendikasyon yapısı” oluşturuyor. Özgür, “Artık bir merkez değil, çok sayıda küçük yapı var; mahallelerdeki gruplar birbirleriyle iş yapıyor, ihale usulüyle cinayet ya da tahsilat alıyorlar” diyor.
Boyun çetesinin ilk cinayetlerinden biri 21 Ekim 2021’de işlendi. Kubilay Küçükaslan bir restoran çıkışında vurularak öldürüldü. Ardından Kasımpaşa tribün lideri Yüksel Usta Hüseyin 2022’de, oto galerici Ferhat Yeşilkaya 2023 başında çetenin hedefi oldu.
Çete, 14 Ocak 2023’te Haliç Köprüsü’nde Anucur Çetesi lideri Halil Ay’a suikast düzenledi. Ay kurtuldu, yanındaki Cumali Arslan hayatını kaybetti.
6 Ağustos 2023’te Fransa’da Halil Ay ile Daltonlar üyesi Gülbey Dilsiz aynı saldırıda öldürüldü. Bu olay, iki yapı arasındaki rekabetin Avrupa’ya taşındığının göstergesi oldu.
Redkitler: Karşı bloğun görünmeyen yüzü
Bahadır Özgür’ün anlattığına göre 2020’lerden itibaren İstanbul’da iki ana blok ortaya çıktı:
“Bir tarafta Barış Boyun, Daltonlar ve Gündoğmuşlar; diğer tarafta Redkitler, Halil Ay’ın Anucurları ve Emrah Ayverdi’nin çevresi.”
Redkitler hakkında kamuya açık bilgi sınırlı olsa da, çetenin Kağıthane-Beyoğlu hattında Daltonlar’a karşı konumlandığı biliniyor.
Çete üyelerinin sosyal medyada “maskeli, silahlı, müzikli” gösterilerle varlıklarını duyurduğu, kimi zaman rap videolarında “Redkit” imzası kullandığı görülüyor.
Ender Şiar Argın’ın Evrensel’deki “Fiyakalı kıyafetler, lüks arabalar, pahalı silahlar” başlıklı yazısında aktardığına göre bu gruplar, rap müzik, tribün kültürü ve sosyal medya üzerinden yeni bir “suç estetiği” inşa ediyor.
Argın, özellikle “Daltonlar şehirde” ve “Barış isteyen boyun eğecek” gibi sloganların rap şarkılarıyla yaygınlaştırıldığını, bu kültürün gençler arasında bir çekim alanı oluşturduğunu yazıyor.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
Anucurlar: Kağıthane’den Avrupa’ya uzanan hat
Kağıthane’nin Nurtepe mahallesinde doğan Anucurlar, liderleri Halil Ay’ın adıyla anılıyor.
Bahadır Özgür’e göre bu çete, bir dönem solcu mahalleleriyle bilinen bölgelerde ortaya çıkıp “mahalle hakimiyeti” üzerinden büyüdü.
2022’de Daltonlar’a yönelik ilk saldırıları gerçekleştiren grup, kısa süre içinde Avrupa bağlantılarını da devreye soktu. 19 Aralık 2022’de Daltonlar üyesi Mehmet Emin Kalkan’ın öldürülmesi, iki yapı arasındaki savaşın başlangıcı sayılıyor.
Ağustos 2023’te Fransa’da Halil Ay’ın öldürülmesi ise çete çatışmalarının “uluslararası bir mafya denklemine” dönüştüğünü gösterdi.
Gündoğmuşlar: Eski dost, yeni düşman
Özgür’ün yayınında dikkat çektiği gibi, Gündoğmuşlar bir dönem Boyun ve Daltonlar’la aynı cephedeydi ancak son yıllarda çıkar çatışmaları nedeniyle karşı safa geçtiler. Bu grup, Kağıthane ve Bahçelievler çevresinde rant ve uyuşturucu paylaşımından doğan çatışmalarda adını duyurdu.
Gazeteciler Timur Soykan ve Bahadır Özgür’ün analizlerinde, Gündoğmuşlar’ın zamanla “yerel ağ” yapısından çıkıp uluslararası bağlantılar kurduğu, Balkan rotası üzerinden silah ve uyuşturucu trafiğinde rol aldığı belirtiliyor.
“Yeni nesil çeteler”i farklı kılan ne?
Bahadır Özgür, bu yapıları “Z kuşağı mafyası” olarak tanımlıyor. Özgür’e göre bu örgütlenmeler, klasik mafyadan farklı biçimde “örgütsel hiyerarşiden çok, esnek ağlar üzerine kurulu; lidere değil, markaya bağlı gruplar”.
Yani Daltonlar, Redkitler ya da Anucurlar birer isimden çok “gençler arasında bir kimlik simgesi” haline geliyor.
Özgür’ün sözleriyle aktaralım: “Bu çeteler 15-25 yaş arası gençleri dönüştürüyor, silah taşımanın bir statü, çatışmanın bir aidiyet göstergesi olduğu yeni bir altkültür yaratıyor.”
Ender Şiar Argın da benzer bir görüşte:
“Geleneksel mafya örgütlenmesinden farklı olarak, bu yapılar racon değil hız üzerine kurulu; sosyal medya performansı kadar sokakta görünürlükle var oluyorlar.”
Rap müzik, sokak grafitileri, TikTok videoları ve futboldaki tribün kültürü, bu yeni dönemin “estetik bileşenleri” haline gelmiş durumda.
Serdar Öktem suikastı ve yeniden gündeme gelen sorular
Eski Ülkü Ocakları Başkanı Sinan Ateş cinayeti davasında yargılanan isimler arasında yer alan avukat Serdar Öktem’in öldürülmesinin ardından “yeni nesil çeteler” yeniden gündeme geldi.
Daltonlar’ın Öktem’i tehdit ettiği iddia edilmişti.
Hatta, İstanbul Emniyet Müdürlüğü’nün 25 Ağustos’ta Bakırköy İlçe Emniyet Müdürlüğü ve Şişli İlçe Emniyet Müdürlüğü’ne Öktem’in can güvenliğine ilişkin gönderdiği yazı ortaya çıkmıştı:
Son yıllarda İstanbul, İzmir ve Avrupa kentlerinde gerçekleşen seri infazların büyük bölümünde aynı isimlerin geçmesi, Türkiye’nin organize suç haritasının artık sokak çetelerinden çok “ulusötesi mikro yapılar”a evrildiğini gösteriyor.
Türkiye’deki yeni nesil suç örgütleri, artık yalnızca haraç ve uyuşturucu değil, kültürel bir kimlik de taşıyor. Barış Boyun ve Daltonlar bu dönüşümün en bilinen yüzü; Redkitler, Anucurlar ve Gündoğmuşlar ise bu ağın görünmeyen parçaları.
