İspanya’nın Bask bölgesinde konuşulan Bask dili, kökenleri yaklaşık 9 bin yıl öncesine kadar dayanan en eski dillerden birisi. Günümüzde tahminen 700 bin kişinin konuştuğu dil, ilginç bir geçmişe sahip.
Bask Üniversitesi Dil Enstitüsü’nden Profesör Pello Salaburu, dilin kesin kökenlerinin nereden geldiğinin bilinmediğini belirtiyor. 1939-1975 yılları arasında, İspanya’da diktatör Franco yönetimi tarafından yasaklanmasına ve konuşanların ağır bir şekilde cezalandırılmasına rağmen Bask dili gizli gizli öğretilmeye devam etmiş. Gizli öğretildiği yerlerden bir tanesi de Bilbao’da bir kilisenin bodrum katındaki saklı bir okul. Karmele Errekatxo da, bu okulun öğrencilerinden bir tanesi. Şimdilerde Bilbao’da bir Baskça öğretmeni olan Karmele Errekatxo, “Dil bir yerin kimliğidir. Eğer o dili o yerden söküp atarsanız, o ölür” diyor. Errekatxo ayrıca, Franco dönemindeki ağır işkenceler ve yıldırma politikası yüzünden ailelerin dili bir sonraki nesillere aktaramadığını ifade ediyor.
1960’larda, Franco rejimine karşı olarak kurulan Bask örgütü ETA da bu dili konuşan, manifestoları ve duvar yazılarını bu dilde yayınlayan, direnişçi bir örgüttü. Örgüt, geçtiğimiz Nisan ayında da silah bırakma kararı almıştı.
Bask dilinin kökenine ilişkin en güçlü teorilerden biri de mağaralarda bulunan 9 bin yıllık çizimlere dayanıyor. Salaburu, Indo-Avrupa halklarının 3 bin 500 yıl önce Avrupa’ya yerleşmeye başladığını ve günümüzdeki çoğu Avrupa dilinin de burada oluştuğunu belirtiyor. Ancak, Bask dili ya da öteki adıyla Euskara’nın ise bunlarla bir bağlantısının olmadığını, zaten bu topraklarda olduğunu vurguluyor. Dilin belli bir literatürü ve o dilin eğitiminin alan insanlar olmamasına rağmen varlığını bu kadar uzunbir süre sürdürebilmesi ise bir mucize olarak görülüyor. Bask dilinin bir diğer özelliği ise doğayla ilgili birçok kelimeyi barındırması. Örneğin, kelebek için 100 farklı kelime mevcut.
Günümüzde ise İspanyolca’nın güçlü etkisi yüzünden dili konuşan insan sayısı giderek azalmakta. Bask hükümeti, dili hayatta tutmak için değişik politikalar uyguluyor ve bunlardan bir tanesi de internet sitesi üzerinden başlatılan ücretsiz bir eğitim programı. Erreketxo, son olarak Bask diline dair şu umudunu dile getiriyor: “Bask dili varlığını sürdürmeye devam edecek!”
