Amerika Birleşik Devletleri’nin esk CIA Başkanı yeni Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun ilk resmi yurt dışı gezisinin gündemi İran’a karşı ortak cepheyi tahkim etmek oldu. Geçen Perşembe yemin edip göreve başladıktan hemen sonra, Nato toplantısı için Brüksel’e giden Pompeo, ardından Suudi Arabistan, İsrail ve Ürdün’de temaslarda bulundu.
ABD Başkanı Donald Trump’ın selefi Obama’nın İran’la yaptığı nükleer anlaşmayı sürdürüp sürdürmeyeceğine dair nihai karar için açıkladığı 12 Mayıs tarihi yaklaşırken, Pompeo da Washington’un Ortadoğulu müttefiklerini Tahran yönetimine karşı örgütlemeye başladı. Pompeo Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da Kral Salman ile görüşmesi ertesinde, İran’ın “dünyanın en büyük terörizm sponsor” olduğunu söylerken, ertesi gün Tel Aviv’de İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’nun yanında, İran’ın İsrail ve bölgeye yönelik tehditlerindeki tehlikeli artıştan ve Ortadoğu’ya egemen olma hırsından” kaygı duyduklarını bildirdi.
Suudi Arabistan-İsrail ittifakına Katar’ı da katma çabası
ABD Başkanı Donald Trump da ilk resmi yurtdışı ziyaretini Suudi Arabistan ve İsrail’e yapmış, Ortadoğu özel temsilcisi atadığı damadı vesilesiyle iki ülke yetkilileri arasında doğrudan görüşmelerin başlamasını da sağlamıştı. Pompeo bu yeni ittifaka Katar’ı da katmayı hedefliyor olmalı ki, Riyad’daki temasları ertesinde Suudi Arabistan ve diğer Körfez ülkelerinin Katar’a uyguladıkları ticari ve diplomatik ambargoyu sonlandıracaklarından “umutlu” olduğunu söyledi: “Bu sorunu halledecekler … İran hepimizin ortak sorunu ve bence hepsi bunun farkında.”
İran ile nükleer anlaşmayı “düzeltme” çabası
Geçen hafta Beyaz Saray’ı ziyaret eden Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile Almanya Başbakanı Angela Merkel, Trump’ı İran’la nükleer anlaşmayı sürdürmeye ikna edememişlerdi. Brüksel temasları sırasında konuyu Avrupalı mevkidaşları ile görüştüğünü belirten Pompeo “İran anlaşması mevcut haliyle güvence vaat etmiyor. Avrupalı müttefiklerimizle anlaşmayı düzeltmeye çalışıyoruz ama olmazsa Başkan anlaşmadan vazgeçeceğini söyledi” açıklaması yaptı. Mart ayında Trump’ın görevden aldığı Rex Tillerson’un yerine gelen Pompeo, -İran’ın balistik füze programıyla ilgili ek müeyyideler getirilmesi gibi- anlaşmayı ABD’nin talep ettiği biçimde “düzeltme” çabalarına Suudi Arabistan’ın da destek verdiğini söyledi. İsrailli yetkililer de anlaşmanın tümden iptal olması yerine “iyileştirilmesi”nden yana olduklarını söylüyor. Avrupa Birliği ise, Macron’un Trump’a önerdiği üzere, ikinci bir anlaşmayı desteklemekle birlikte mevcut anlaşmanın olduğu gibi yürürlükte kalmasından yana.
