Cengiz Holding’in Çanakkale’deki termik santrali: Yargı iptal etti ama şirkete göre “sıkıntı yok”

Çanakkale Karabiga’daki Cenal Entegre Enerji Santrali’nin ÇED Olumlu Kararı iptal edildi. Fakat santralin ortaklarından ardı ardına gelen açıklamalara göre, santral için izinler tekrar alınacak ve elektrik üretimi yargı kararına karşın devam edecek.

Cengiz Holding ile Alarko tarafından kurulan, Çanakkale’nin Karabiga beldesindeki termik santral hakkında çıkan iptal kararı sonrasındaki belirsizlik sürüyor. Pek çok defa yargı tarafından iptal edilen ancak yine de inşaatı tamamlanıp faaliyete geçen Cenal Entegre Enerji Santrali hakkında 28 Kasım 2018 tarihinde bir iptal kararı daha geldi. Santralin Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu Kararının iptali sonrasında davacı kurum ve Çanakkaleli yurttaşlar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Çanakkale Valiliğine idari başvuru yaparak yargı kararına uyulmasını ve santral faaliyetlerinin durdurulmasını istedi. Ancak yargıdan gelen iptal kararına karşın hem santralin ortağı Alarko Holding hem de santrali işleten Cenal Elektrik Üretim A.Ş.’den yapılan açıklamalar, santraldeki elektrik üretim faaliyetlerinin hız kesmeden devam edeceğine işaret ediyor. Alarko Holding’in Kamuyu Aydınlatma Platformu’na yaptığı bildirimde, “Yeni ÇED Raporu en kısa zamanda alınacaktır” ifadeleri yer alırken, Cenal Elektrik Üretim A.Ş. yetkilileri ise Çanakkale’de yayın yapan Kale’nin Sesi Gazetesi’ne konuştu ve “3-4 Ocak’a kadar ÇED’imizi alacağız. Mühürleme söz konusu değil. Süreç işliyor, sıkıntı yok” dedi. Çanakkale Valisi Orhan Tavlı da iptal kararının taraflara tebliğ edilmesinin ardından Cenal Entegre Enerji Santrali’ni ziyaret etmiş ve termik santral hakkında bilgi almıştı. Karabigalı yurttaşların çektiği fotoğraflar da termik santralin çalışmayı sürdürdüğünü gösteriyor.

Karabiga Temiz Doğa Derneği, Madra Dağı ve Kaz Dağı Belediyeler Birliği, Biga Çevre Derneği, TMMOB’ye bağlı Peyzaj Mimarları, Çevre Mühendisleri ve Ziraat Mühendisleri Odası ile Karabigalı 47 yurttaşın açtığı davada Çanakkale İdare Mahkemesi, Cengiz Holding ve Alarko ortaklığıyla inşa edilen ithal kömüre dayalı termik santralin ÇED Olumlu Kararı’nı iptal etti. Mahkeme iptal gerekçesi olarak, raporda kullanılan meteorolojik verilerin gerçeği yansıtmamasını gösterdi. 28 Kasım 2018 tarihli kararın ardından davacılar, yargı kararına uyulması ve santral faaliyetlerinin durdurulması için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Çanakkale Valiliği’ne idari başvuru yaptı. Ancak Cenal (Termik santrali yöneten Cenal Elektrik Üretim A.Ş. ismini, ortaklık kuran Cengiz Holding ile Alarko Holding’in ilk harflerinden alıyor) cephesinden gelen ilk açıklamalar, santral faaliyetlerinin yargı kararına karşın süreceğini gösteriyor.

Alarko: “Yürütme durdurulmadı”

Alarko Holding A.Ş. 13 Aralık 2018’de Kamuyu Aydınlatma Platformu’na yaptığı resmi bildirimde, “yürütmenin durdurulmadığını” ve yeni ÇED Raporu alınacağını açıkladı: “İştiraklerimizden Cenal Elektrik Üretim A.Ş.’nin Karabiga termik santralinin İdare Mahkemesi tarafından iptal edilen ÇED raporuyla ilgili olarak yürütme durdurulmamış olup, üretim devam etmektedir. Gerekli düzenlemeler yapılarak yeni ÇED raporu en kısa zamanda alınacaktır.”

Santral yönetimi: ‘Yeni ÇED geliyor, sıkıntı yok!’

15 Aralık 2018 tarihindeyse Cenal Elektrik Üretim A.Ş. yetkilileri Çanakkale’de yayın yapan Kale’nin Sesi Gazetesi’ne konuştu. Habere göre santral yöneticileri, yeni ÇED Olumlu Kararının yolda olduğunu söyledi: “Meteoroloji bilirkişisi Bandırma-Erdek [verilerinin] kullanıldığını gerekçe göstererek ‘Çanakkale [meteorolojik verileri] de kullanılmalıydı’ diyerek veri seti eksikliğinden dolayı idare mahkemesi ÇED’i [ÇED Olumlu Kararını] iptal etti. Biz yeni ÇED’i [ÇED Raporunu] Bakanlığa yükledik, teslim ettik. 3-4 Ocak’a kadar da ÇED’imizi [ÇED Olumlu Kararımızı] alacağız. 10 Ocak’a kadar süremiz var. Herhangi bir mühürleme söz konusu değil. Süreç işliyor, sıkıntı yok.”

Cenal Elektrik Üretim A.Ş. yetkililerinden gelen açıklamalara, Çanakkale Valisi Orhan Tavlı’nın 8 Aralık 2018’de Cenal Entegre Enerji Santraline yaptığı ziyaretde eklenince, şirketin yeni ÇED Olumlu Kararı için girişimleri iptal kararı öncesinde başlattığı tahmin ediliyor. 8 Aralık 2018’de Çanakkale Valisi Orhan Tavlı ile Biga Kaymakamı Mustafa Can termik santrale gitmiş ve santral yetkilileriyle bir araya gelmişti.

Yeni ÇED Olumlu Kararı 10 Ocak’a kadar nasıl alınacak?

Davanın avukatlarından Cömert Uygar Erdem’e göre, Cenal Entegre Enerji Santrali için Cengiz Holding’in Artvin Cerattepe’de izlediğine benzer bir yol takip edilmesi muhtemel. Erdem, Cenal Elektrik Üretim A.Ş. yetkililerin yaptığı açıklamayı şaşırtıcı bulduğunu, ÇED Olumlu Kararı için şirketin “garanti ve tarih almış olmasını” yadırgadığını ifade ediyor: “Çanakkale Valisi, ÇED Olumlu Kararının iptali sonrasında santrali ziyaret etmişti. Şirket yetkililerinin açıklamalarına bakılırsa Bakanlık da ÇED Olumlu Kararı için garanti ve tarih vermiş. 10 Ocak’a kadar süreyi nasıl almışlar, anlamak mümkün değil. Biz olayın hukuki boyutuyla ilgilendiğimiz için, bunlar bilemediğimiz alanlar.” Erdem, daha iptal kararı verilmeden önce şirketin 2009/7 sayılı Genelge’den yararlanmak üzere başvuru yapmış olabileceğini de ekliyor.

Çevre ve Orman Bakanlığı döneminde (Çevre ve Şehircilik Bakanlığının kuruluşuyla birlikte bu bakanlık ortadan kalktı) çıkartılan 2009/7 Sayılı ÇED Yönetmeliği Uygulamaları Genelgesiuyarınca, ÇED kararları hakkında verilen yürütmeyi durdurma ve iptal kararına yol açan ve ÇED Raporunun tamamını etkilemeyen unsurlar revize edilirse, sıfırdan ÇED süreci işletilmesine gerek kalmıyor. Genelgeden yararlanan projelerde, revize edilen ÇED Raporu için Halkın Katılımı Toplantısı gibi süreçler yeniden gerçekleştirilmiyor ve değiştirilen rapor kısa sürede Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunulabiliyor.

Artvin Cerattepe’deki madencilik faaliyetleri için Cengiz Holding’in alt yüklenicisi olan Özaltın’ın aldığı ÇED Olumlu Kararının yürütmesi 20 Kasım 2014’te durdurulmuş, Özaltın daha iptal kararı gelmeden 2009/7 sayılı Genelge’den faydalanmak için 21 Kasım 2014’te Çevre ve Şehircilik Bakanlığına başvurmuştu. ÇED Olumlu Kararının iptal edildiği 24 Aralık 2014’ten bir gün sonra, yani 25 Aralık 2014’te, Cerattepe için ÇED Raporu revizyonu yapılması kabul edilmişti.

Cenal Entegre Enerji Santrali için de aynı sürecin işletileceği tahmin ediliyor. Cenal Elektrik Üretim A.Ş. yetkililerinin Kale’nin Sesi Gazetesi’ne yaptığı açıklamalarda kullandığı, “Biz yeni ÇED’i [ÇED Raporunu] Bakanlığa yükledik, teslim ettik. 3-4 Ocak’a kadar da ÇED’imizi [ÇED Olumlu Kararımızı] alacağız” ifadelerinden, yine 2009/7 sayılı Genelgeden yararlanılarak ÇED Raporunda revizyon yapılacağı ve ÇED Olumlu Kararı almasının beklendiği anlaşılıyor. Cenal Entegre Enerji Santrali projesinin 2012’de iptal edilen ÇED Olumlu Kararı sonrası 2009/7 sayılı Genelgeden faydalanılarak yeniden ÇED Raporu hazırlanmış ve ÇED Olumlu Kararı alınmıştı. 

Bu yöntemin işletilmesi, sadece mahkeme tarafından sorunlu bulunan alanların düzeltilmesi ve eksikliklerin giderilmesi sayesinde, yeniden ÇED süreci yürütülmesine gerek kalmadan ÇED Olumlu Kararı alınmasını sağlayacak. Yani santral projesi için Halkın Katılımı Toplantısı yapılmayacak, resmi kurum ve kuruluşların görüşlerine de başvurulmayacak.

Ancak Çanakkale İdare Mahkemesinin iptal gerekçelerini şirketin 15 günlük sürede nasıl düzelteceği merak konusu. Mahkeme iptal kararında, santralin havaya etkilerini değerlendirmek için yapılan ölçümlerin yalnızca iki ay boyunca incelendiğini, oysa bu ölçümlerin mevsim değişikliklerini de kapsayacak şekilde, en az bir yıl boyunca yapılmış olması gerektiğini ifade etmişti. Ayrıca hava ölçümlerinin Erdek ve Bandırma’da bulunan meteoroloji istasyonlarından alınan son 10 yıllık verilerle gerçekleştirildiği, buralardan alınan verilerin Karabiga’daki hava rejimini temsil etmeyebileceği kararda vurgulanmıştı.

Cenal Elektrik Üretim A.Ş. avukatlarının, Çanakkale İdare Mahkemesinin iptal kararına zemin hazırlayan bilirkişi raporuna yaptığı itirazlar arasında, Tarım ve Orman Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü Araştırma Dairesi Başkanlığından alınan 21 Kasım 2018 tarihli bir belge, şirketin ölçümleri bir yıl boyunca yapmak yerine, hava kalitesi modellemesinin uygunluğunu ifade eden resmi bir belge temin ederek ÇED Olumlu Kararını yeniden almayı deneyebileceğini akıllara getiriyor. Tarım ve Orman Bakanlığından, termik santralin ÇED sürecini yürüten şirketin isteği üzerine verilen belgede, santralin hava etkilerinin incelenmesinde kullanılan hava verilerinin isabetli olduğundan söz ediliyor. Belgede, “Çanakkale ili Biga ilçesi Karabiga beldesinde işletilmekte olan Cenal Enerji Santrali Kül Depolama Sahası ve Derin Deniz Deşarjı Projesi için yapılan model çalışmasında o tarihlerde, bahse konu Biga/Kemer Köyü Meteoroloji İstasyonu verileri yeterli olmadığından faaliyet alanını temsil edecek ve model çalışmasında kullanılabilecek yeterli verisi bulunan Erdek Meteoroloji İstasyonunun kullanılması uygun görülmüştür” değerlendirmesi yer alıyor.