Türkiye’de akademinin toplumsal cinsiyet konusundaki eşitsizliği sürüyor. Son 30 yıla göre akademide toplumsal cinsiyet eşitliği noktasında bir ilerleme kaydedilirken, oranlar halen bu eşitsizliğin sürdüğünü gösteriyor. Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Araştırma ve Uygulama Merkezi, yükseköğretimde cinsiyet eşitliğinin 1984’ten 2018’e kadar olan yolculuğunu raporladı. Rapor, bölgeler ve fakülteler bazında da kadın erkek eşitliğinin hangi aşamada olduğuna ışık tutuyor. Bu eşitsizliğin en göze çarptığı bölge ise Güneydoğu Anadolu Bölgesi. Raporda dikkat çeken diğer bir veri ise kadın erkek eşitliğinde vakıf üniversitelerinin, devlet üniversitelerine oranla daha dengeli bir tablo çiziyor olması.
Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Araştırma ve Uygulama Merkezi, “Türkiye’de Yükseköğretimde Cinsiyet Eşit(siz)liği 1984-2018” raporunu yayımladı. Rapor, Türkiye’nin çeşitli bölgelerindeki üniversitelerin toplumsal cinsiyet eşitliğinde hangi noktada olduğuna ışık tutuyor ve 1984’ten 2018 yılına kadarki süreci mercek altına alıyor. Araştırma, 1984 – 2018 yılları arasında Türkiye’deki kadın ve erkek öğretim üyelerinin bölgeler ve fakültelere göre izini sürüyor ve akademideki cinsiyet eşitsizliğini gözler önüne seriyor. Rapora göre, Türkiye’de son 30 yılda akademide toplumsal cinsiyet eşitliğinde bir artış göze çarpıyor. 2018 verileri ışığında Türkiye’de akademisyenlerin yüzde 61,8’i erkek, yüzde 38,2’si ise kadın. Bu oran devlet üniversitelerinde, yüzde 63 erkek, yüzde 37 kadın, vakıf üniversitelerinde ise yüzde 57 erkek, yüzde 43 kadın olarak görünüyor. Bu durum da vakıf üniversitelerinin, devlet üniversitelerine göre cinsiyet eşitliği konusunda daha dengeli olduğunu gösteriyor.
Üst düzey kadrolarda gözle görülür kadın erkek eşitsizliği
Üniversitelerin üst düzey yönetiminde ciddi bir eşitsizlik söz konusu. Rektörlerin sadece yüzde 9,1’i, rektör yardımcılarının yüzde 10,3’ü, dekanların ise yüzde 21,3’ü kadın. Toplumsal cinsiyet eşitliği, en fazla araştırma görevlisi kadrolarında sağlanmış durumda. Akademik unvan yükseldikçe kadın erkek eşitliğinden uzaklaşıldığı göze çarpıyor.
Profesör kadrolarının yüzde 68,8’i erkek, yüzde 31,2’si kadın. Profesör kadrolarının eşitsizliği, üniversitelerdeki üst düzey yönetimdeki eşitsizliğe zemin hazırlayan bir faktör.
Doçent kadrolarında bu oran, cinsiyet eşitliğine daha yakın. Bu kadroların yüzde 61,2’si erkek, yüzde 38,8’i ise kadın.
Doktor öğretim üyesi kadrolarında da yüzde 60 erkek, yüzde 40 kadın oranıyla eşitlik göze çarpıyor. Vakıf üniversitelerinde, devlet üniversitelerine göre bu seviyede daha çok kadın akademisyen bulunuyor; oran yüzde 50 erkek, yüzde 50 kadın seviyesine çok yakın. Öğretim görevlisi kadrolarında devlet üniversiteleri yüzde 60 erkek, yüzde 40 kadın oranını tuttururken vakıf üniversitelerinde bu seviyedeki kadın oranı yüzde 58,9.
Araştırma görevlisi kadrolarında cinsiyet eşitliğinin sağlandığı görülüyor. Devlet üniversitelerindeki yüzde 50 erkek, yüzde 50 kadın oranına karşılık vakıf üniversitelerinde yüzde 60 erkek, yüzde 40 kadın çoğunluğu göze çarpıyor.
Güneydoğu Anadolu, eşitliğe en uzak bölge
Raporda bölgesel olarak sunulan veriler de mevcut. Bu verilere göre Marmara, İç Anadolu ve Ege bölgeleri yüzde 60 erkek, yüzde 40 kadın eşitliğine uyuyor. Doktor öğretim üyesi kadrolarında ise tüm bölgeler tam cinsiyet eşitliğine doğru ilerliyor.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Rapora göre Güneydoğu Anadolu bölgesi, akademide toplam yüzde 22,8 kadın oranı ile bütün bölgeler arasında en eşitsiz olanı. Bu bölgede profesörlerin yüzde 80’i erkek. Doğu Anadolu bölgesi de benzer oranlara sahip ve profesörlerin yalnızca yüzde 14’ü kadın.
İlahiyatta erkekler, sağlık bilimlerinde kadınlar çoğunlukta
Raporda akademideki toplumsal cinsiyet eşitliği, fakültelere göre de inceleniyor. Araştırma, pek çok akademik alanda cinsiyet eşitsizliği veya cinsiyetçiliğe rastlandığını gösteriyor. Öte yandan pek çok fakülte, ülke çapındaki eğilimlere uyuyor ve kısmi eşitliğe doğru ilerliyor. Ancak mimarlık, mühendislik, orman, ilahiyat ve veteriner fakülteleri, erkeklerin çoğunlukta olduğu fakülteler. Akademide yüzde 10 kadın oranıyla en eşitsiz olan fakülte ise ilahiyat fakülteleri.
Mimarlık, iletişim ve sağlık bilimleri fakülteleri ise kadınların sayıca çoğunlukta oldukları fakülteler. Kadın çoğunluğunun en yüksek olduğu fakülteler yüzde 72,7 kadın oranı ile sağlık bilimleri fakülteleri. Buna en yakın oran yüzde 55, 2 erkek ve yüzde 44, 8 ile işletme fakültelerinde görülüyor.
