Bugün Dünya Çocuk Hakları Günü. Türkiye, 1995’ten beri çocukların karşı karşıya kaldıkları hak ihlallerini gündeme taşımak amacıyla 20 Kasım tarihini “Dünya Çocuk Hakları Günü” olarak kabul etti. Peki, Türkiye’de çocukların hakları ne derecede korunuyor? Türkiye’de çocuk işçi sayısı 2 milyon, 780 çocuk annesiyle birlikte ceza evinde kalıyor, 2013-2018 yılları arasında en az 319 çocuk işçi, iş kazasında hayatını kaybetti, sadece bir yıl içinde 18 bin 623 çocuk cinsel istismara uğradı.
İnsan hakları ihlali: Çocuk işçiliği
Çocuk işçiler az bir ücret karşılığında güvencesiz koşullarda saatlerce çalıştırılıyor. Çocukların çalışması okula gidememelerine, oyun oynayamamalarına yani çocukluklarını yaşayamamalarına neden oluyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yayımladığı raporda, 2017 yılında 15-17 arasındaki çocuk işçi oranı yüzde 20,3 iken 2018’de bu oranın 21,1’e yükseldiği görülüyor. Tüvana Okuma İstekli Çocuk Eğitim Vakfı (TOÇEV) rakamlarına göre, Türkiye’de 2 milyon çocuk işçi var. Her 10 çocuktan sekizi güvencesiz çalışıyor. İşçi Sağlığı ve İş Güvenlik Meclisi, 2013-2018 yılları arasında en az 319 çocuk işçinin, iş kazası nedeniyle hayatını kaybettiğini belirtiyor. Bu çocukların 29’unu, mülteci ve göçmen çocuklar oluşturuyor.
“Çocuklar onarılması güç olan şiddete maruz kalıyorlar”
20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü’nde, Fikir ve Sanat Atölyesi Derneği’nde (FİSA) çocuk işçiliği konusunda çalışmalarda bulunan, KHK ile kapatılan Gündem Çocuk Derneği’nden çocuk gelişimi uzmanı Ezgi Koman ile çocuk işçileri konuştuk.
Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin kabulünün olumlu yanlarının da olduğunu söyleyen Ezgi Koman, çocukların yaşantısında bunun etkilerinin birebir gözlenemediğini, özellikle son yıllarda dünyada ve Türkiye’de çocuk hakları ihlallinin derinleştiğini belirtti:
“Türkiye’de çocuklar sadece çocuk oldukları için hak ihlaline maruz kalıyor. Çocuk haklarına baktığımızda gittikçe derinleşen bir tablo var. Çocuklar adaletsizlikler açısından pek çok zorluk yaşıyor. Türkiye’de çocuklar yaşam hakkı ihlaline maruz kalıyor; sokakta, okulda yaşamlarını kaybedebiliyor, ebeveynlerinden tutun akran şiddetine kadar engellenemeyen ve onarılması güç olan şiddete maruz kalıyor.”
2018 yılında hazırlanan Çocuk İşçiliği ile Mücadele Eylem Planı’nın önemli bir adım olduğunu söyleyen Koman, Türkiye’deki çocuk haklarıyla ilgili en büyük sorunun veri eksiği olduğuna değindi. Eylem planının etkili olması için ellerinde veri olması gerektiğini vurgulayan Koman, “Türkiye’nin elinde şu anda çocuk işçiliği ile ilgili net bir veri yok. Elimizde veri olmadığı için eylem planında nereye yoğunlaşacağımızı bilemiyoruz. Bu yüzden de etkili olmuyor. Çocuk haklarıyla ilgili en büyük sorun veri eksikliği” dedi.
Çocukları çalıştırmaya iten etmenler: Ekonomik sistem, yoksulluk, eğitim olanakları…
Çocuk işçiliğin nedenlerini de konuştuğumuz Koman, bu konunun karmaşık olduğunu ve tek bir sebebinin bulunmadığını belirtti. Temel sorunlara değinen Koman, çocukları çalışmaya iten etmenleri ekonomik sistem, yoksulluk ve eğitime erişememe olarak sıraladı.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Temel sorunlar üzerine ciddi çalışmalar yapılması gerektiğini söyleyen Koman, çocuk işçiliğinin ekonomik sistemden ayrı düşünülemeyeceğini belirtti. Ekonomik sistemin olumsuz etkilerini dünyanın pek çok yerinde yaşadığımızı vurgulayan Koman, “İşsizlik, güvencesiz ve esnek çalışma. Bütün bunlar çocukların çalıştırılmasıyla sonuçlanıyor. Çocuk işçiliği her ne kadar can yakıcı bir sorun gibi gözükse de, bu durum bir şekilde hem devlet hem de sermaye açısından meşru” diye konuştu.
Koman, ikinci temel sorunun yoksulluk olduğunu ve yoksulluğun derinleşmesiyle, çocukların çalışma zorunluluğunun ortaya çıktığını belirtti:
“Dünyaya bakın, bütün bu hareketlenmeler, antikapitalist söylemler… Şili’den tutun pek çok ülkede işsizlikten ve yoksulluktan söz ediliyor. Bu durumlarda çocuk işçilikle sonuçlanıyor.”
“İş cinayetleri çocuk işçiliğin en ağır boyutu”
2013-2018 yılları arasında en az 319 çocuk işçinin hayatını iş kazasından dolayı kaybettiğini ve bu verinin Türkiye için ne anlama geldiğini sorduğumuz Ezgi Koman, “İş cinayetleri, çocuk işçiliğin en ağır boyutunu bize gösteriyor. İşyerleri çocukların hayatları kaybettiği bir yer olarak karşımızda duruyor. O tarihler arasında en az 319 çocuk hayatını kaybetti. En fazla yaşam hakkı ihlalinin gerçekleştiği yerlerden biri tarım işçiliği” dedi.
Ezgi Koman ile gerçekleştirdiğimiz söyleşinin tamamı için:
İlgili haberler:
Mahpus anne ve uzmanlar anlatıyor: Cezaevinde büyüyen çocuk olmak
