Dünya Kültür Mirası listesinde yer alarak UNESCO korumasında bulunan Diyarbakır merkez Sur ilçesi ve Hevsel Bahçeleri, dört yıl sonra ilk kez UNESCO’dan bir heyet tarafından ziyaret edilecek. Sur, Dünya Kültür Mirası listesine alındıktan iki ay sonra hendek-barikat operasyonları ve sonrasındaki yıkımla birlikte büyük hasar görmüştü. Türkiye, bilim insanlarından oluşan UNESCO Reaktif İzleme Misyonu’nun gelip hasarı yerinde tespit etmesine izin vermiyordu. Ankara’dan izin çıktığı, nisan ayında UNESCO Reaktif İzleme Misyonu’nun Diyarbakır’a gelip yerinde tespit yapacağı öğrenildi. UNESCO’dan habersiz ve onay alınmadan iki kez Sur’un koruma amaçlı imar planı değiştirilirken UNESCO’nun sözkonusu değişiklikleri kabul etmediği ortaya çıktı. UNESCO koruma bandında bulunan ve Dicle Nehri’nde yapılan Dicle Vadisi Projesi’nin de Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu Bölge Müdürlüğü’nden onay alınmadan yapıldığı ve kurulun uygulama projeleri sunulana kadar çalışmaları durdurduğu öğrenildi.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan Diyarbakır Surları ve Hevsel bahçelerinde hendek operasyonunda yaşanan tahribatı, sonrasında yapılan yıkım ve yeni yapılaşma çalışmalarını yerinde tespit etmek için UNESCO Reaktif İzleme Misyonu’nun nisan ayında Diyarbakır’a geleceği öğrenildi. Türkiye izin vermediği için İzleme Misyonu Diyarbakır’a dört yıldır gelemiyordu. Türkiye’nin izin vermesi ile beraber bilim insanlarından oluşan misyonun nisan ayında gelip Diyarbakır Sur’da yerinde tespit yapacağı belirtildi.
UNESCO, Sur koruma amaçlı imar planında yapılan değişiklikleri kabul etmedi
Sur imar planının 2016 yılından sonra iki kez revize edildiği ve yapılan değişikliğin UNESCO’ya bildirilmediği ortaya çıktı. Bu yüzden de UNESCO, tüm uygulamaların durdurulması kararını almıştı.
UNESCO koruması altında bulunan Dicle Vadisi ve Hevsel Bahçeleri’nde yapılan Dicle Vadisi projesi ile ilgili Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu Bölge Müdürlüğünün de projeleri iki yıl boyunca alamaması nedeniyle çalışmaları durdurma kararı aldığı ortaya çıktı.
Kurul tarafından 24 Haziran 2019 tarihinde alınan kararda, 2017’de aldığı karara atıfta bulunularak “Uygulama projelerinin ivedilikle hazırlanarak kurulumuza iletilmesine, uygulama projeleri kurulumuza sunuluncaya kadar çalışmaların durdurulmasına, uygulamaya ilişkin değerlendirmenin kurulumuzca yerinde yapılacak incelemeler sonrası ve sözkonusu uygulama projelerinin kurulumuza iletildikten sonra görüşülmesine karar verilmiştir” denildi.
UNESCO, raporunda Sur için özeleştiri vermişti
Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de düzenlenen Dünya Miras Merkezi’nin 43. Genel Kurulu’nda Dünya Mirası Komitesi tarafından bir rapor yayınlanmıştı. UNESCO’nun internet sitesinde yayınlanan raporda, Sur’daki yapılaşma eleştirilmişti. Türkiye’nin bölgedeki rehabilitasyonla ilgili bilgi vermediğine vurgu yapılan raporda, Sur’daki çalışmaların durdurulması çağrısı yapılmış ve gerekçeler şöyle sıralanmıştı:
“Mülkte tamamlanan işler ve tampon bölge ile ilgili bilgi ve görselleştirme yapılmış olmasına rağmen, Reaktif İzleme Görevi gerçekleşmeden yeniden yapılaşma çalışmalarının başlaması üzücüdür. Misyonun yerine getirilmesi, taraf devlet tarafından kentsel rehabilitasyon projelerinin hiçbir detayının sunulmadığı ve Dünya Miras Merkezi ile Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi’nin (ICOMOS) çok sayıda üçüncü taraf bilgisi alması dikkate alındığında acil bir mesele haline geldi. Kabul edildiği üzere, Danışma Organları teknik bir inceleme yapacak. Bu inceleme süreci tamamlanıncaya kadar bu projede herhangi bir çalışma yapılmaması önerilir. Taraf devletten, Reaktif İzleme görevi yapılana kadar, mülkte devam eden veya mülkte planlama aşamasında olan yeniden yapılanma ve rehabilitasyon projelerini durdurması ve mülkün Üstün Evrensel Değeri (OUV) üzerinde etkisi olabilecek tampon bölgede durması istenmelidir. Reaktif İzleme misyonunun önerileri Komite tarafından bilinene ve kabul edilene kadar mülkün Üstün Evrensel Değerini (OUV) etkileyebilecek tüm projelerin durdurulmasını isteyin. Yeniden yapılanma çalışmasının, misyon gerçekleşmeden ve Kültürel Miras etki değerlendirme raporu hazırlanmadan tüm projeler için Danışma Organları tarafından gözden geçirilmek üzere sunulmasından dolayı pişmanlık duyduğunu not eder.”
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
