Edanur Tanış & Gülçin Karabağ
Anadolu Din ve İnançları Platformu’nun (ADİP) “Temel Haklar ve Alevi Sorunları-Uygulamada AİHM Kararları” başlıklı paneli İstanbul Taksim Hill Otel’de düzenlendi.
ADİP ve Alevi Düşünce Ocağı kurucularından Doğan Bermek’in kolaylaştırıcılığını yaptığı panelin konuşmacıları eski Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) yargıcı Dr. Rıza Türmen, İnanç Özgürlüğü Girişimi kurucusu ve yöneticisi Dr. Mine Yıldırım ve Anayasa Hukuku Profesörü ve Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul milletvekili İbrahim Özden Kaboğlu idi.
Açılış konuşmasını yapan Doğan Bermek, Aleviler’in katliamlar tarihini hatırlattı ve cemevlerinin kuruluşunun Aleviler’in görünür olmayı istemeleri ile ilgili olduğunu belirtti.
Bermek, Aleviler’in yıllardır sürdürdükleri yasal mücadele sürecinin Olağanüstü Hal ilanı ile birlikte sekteye uğradığını ve bu süreçte Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin Aleviler’in inanç özgürlükleri ile ilgili kararların uygulanması noktasında Türkiye’yi gerekli denetime tabi tutmadığını belirtti.
Aleviler’in kazandıkları hakların hayata geçirilebilmesi için neler gerektiğini tam olarak bilmediklerini belirten Bermek, “Aleviler din ve inanç özgürlükleri ile ilgili hak mücadelesinde yeni bir aşamada. Bu aşama Aleviler’in din ve inanç özgürlükleri ile ilgili olarak hukuk mücadelesi sonucunda lehlerinde çıkan kararların uygulanması için kamuoyu oluşturulmasını, Avrupa kurumlarına gerekli bilgilerin ve raporların aktarılmasını kapsıyor” dedi.
Bermek, AİHM kararlarının uygulanıp uygulanmadığını kontrol etmenin Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin sorumluluğunda olduğunu söyledi.
Türmen: “Alevi davalarında yeni bir döneme girildi”
AİHM’deki Aleviler’le ilgili davaların ayrıntılarını ise Rıza Türmen aktardı. Türmen, AİHM’e gelen Alevi davalarında yeni bir döneme girildiğini ve uygulama noktasında neler yapılması gerektiğinin tartışılması gerektiğini belirtti.
Eski AİHM yargıcı Türmen, AİHM’in gündeminde, Aleviler’in din ve inanç özgürlüğü, i zorunlu din dersleri, cemevlerinin elektrik faturalarının ödenmesi ve Büyük Daire’de görülen “İzzettin Doğan ve Diğerleri – Türkiye Davası” olmak üzere dört davanın olduğunu hatırlattı.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Davalardan üçünün davayı açanların lehine sonuçlandığını hatırlatan Türmen, Alevi sorunlarının büyük bir kısmını kapsayan bu davalarda alınan kararların uygulanmasının Alevi toplumunun sorunlarını büyük oranda çözebileceğini belirtti.
AİHM kararlarının bağlayıcı ve uygulanmasının zorunlu olduğunu da sözlerine ekleyen Türmen, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 90. maddesiyle AİHM kararlarını kendi hukuku içerisine aldığını da vurguladı.
Zorunlu din dersleriyle ilgili AİHM’de görülen Eylem Zengin davasında mahkeme eğitim hakkı ihlaline karar verdi ve bunun çözümü için de müfredatın bu ihlalin düzeltileceği şekilde yenilenmesini öngördü. Türmen yine zorunlu din dersleriyle ilgili olan Mansur Yalçın davasında ise AİHM’in din derslerinin zorunlu olmaktan çıkarılması kararı verdiğini anımsattı.
Türmen: “Aleviler kendilerini nasıl tanımlıyorsa devletin bu tanımı kabul etmesi gerekiyor”
AİHM Büyük Daire’de devam eden İzzettin Doğan ve Diğerleri Türkiye Davası’nda Aleviliğin tanımlanması ile ilgili süreç yaşandığını ve devletin Aleviler kendilerini nasıl tanımlıyorlarsa bunu ve cemevlerini ibadethane olarak kabul etmesi gerektiğini belirtti.
Panelde, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin 1 Haziran’a kadar Türkiye’den geniş çaplı bir eylem planı beklediği de hatırlatıldı. Dr. Mine Yıldırım da sunumunda takip sürecinde izleme ve raporlama faaliyetlerinin önem kazandığını belirtti ve bu faaliyetlerin nasıl yapılması gerektiğini anlattı.
Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu ise bu sorunlarda siyasi iradenin bakış açısının kritik olduğunu söyledi. Kaboğlu ayrıca, sorunların kaynağında kendisinin “monokrasi” olarak tanımladığı “cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin” yattığını söyledi.
