Özgür gazeteciliğe destek olun
Search
Close this search box.

Koronavirüs aşıları nasıl geliştiriliyor?

The Atlantic’te yayımlanan, Graeme Wood ve David. A. Spiegel imzalı yazıya göre, koronavirüs salgınına karşı geliştirilen aşı yöntemleri birbirlerinden farklılık gösteriyor. Yazarlara göre farklı aşı türlerinin geliştirilmesi başarısız da olabilir ancak bilim insanları tüm hızıyla bir aşı geliştirmek için çabalıyor. Haberin özetini paylaşıyoruz:

Geçen pazartesi günü, Kaiser Permanente şirketi koronavirüse karşı Moderna şirketi tarafından geliştirilen ve içeriği bilinmeyen maddeyi gönüllü deneklere enjekte etti. Eğer her şey yolunda giderse ve denekler üzerinde başarı yakalanırsa geliştirilen aşı 12 ile 18 ay gibi bir süreçte kullanıma girebilir. Daha önce hiçbir ilaç denemesinin sonuçları bu kadar merakla beklenmemişti.

Gönüllülerle yapılan deney sonrası Moderna şirketi deneyle ilgili yöneltilen sorulara yanıt vermedi. Bu tür deneylerde sistem şu şekilde işliyor: ABD’de Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından onaylanan her aşının deney sürecinde virüsleri oluşturan parçalar yani proteinler, sağlıklı ama sözkonusu hastalığa karşı bağışıklığı olmayan bir kişinin vücuduna veriliyor.

Kişinin bağışıklık sistemi o proteini buluyor. Bu protein sözgelimi kızamık hastalığına neden olan virüsün bir parçası olabilir. Vücut bu parçayı görüp tanıyor. Bundan dolayı, sözkonusu virüsün proteinleri vücuda girdiğinde, vücut bunları zaten tanıdığından dolayı bağışıklık sistemi onları bulup yok ediyor. Böylece birey bağışıklık kazanmış oluyor.

Ancak Moderna’nın kullandığı yöntem daha farklı. Moderna kendi deneyinde vücuda proteinleri değil proteinlerin yapılması sürecinin kodlarını taşıyan bir nükleik asit molekülü enjekte ediyor. Bu açıdan Moderna’nın taktiği Ribonükleik Asit (RNA) temelli aşı üretmek olarak ortaya çıkıyor. Proteini değil onu oluşturan nükleik asit molekülünü insan vücuduna dahil etmekle ilgileniyorlar.

İnsan RNA’sı zaten sürekli protein üretilmesi talimatında bulunuyor. RNA’lar herkesin vücudunda yer alan ve adeta fabrikada işçilere ne üretilmesi gerektiğini söyleyen yöneticiler gibi. Bu açıdan RNA aşıları sizin hücrelerinize bir virüsün proteinini vermektense, onun nasıl üretileceği bilgisini veriyor ve vücudunuzun bunu üretmesini talep ediyor. Eğer hücreleriniz virüsün parçası olan proteini üretmeyi başarabilirse vücudunuz onu tanıyor ve virüsle savaşabiliyor. Bu durumda bağışıklık kazanmış oluyorsunuz.

Bu yöntem daha önce hayvanlar üzerinde başarılı olmasına rağmen, insanlar için geliştirilen aşılarda hiç onaylanmamıştı. Öte yandan Moderna bu yöntem üzerinde uzun zamandır çalışıyor. Eğer bu başarılırsa insanlık tarihinde büyük bir gelişme yaşanmış olacak.

RNA aşısı geliştirmenin önemli bir avantajı var: Hız. Bir virüse karşı RNA aşısı geliştirmek için tek bir şey gerekli. Virüsün genetik dizilim bilgisi. Bunun ardından birkaç hafta içinde aşı üretilebilir (Aşının onaylanması ve bütüncül bir üretime sokulması süreci kastedilmiyor, bu çok daha uzun sürecek).

İkinci bir yöntem ise virüsü kapmış ve iyileşmiş insanlardan alınan kan örnekleri ile aşı geliştirilmesi. Sözgelimi koronavirüsü kapıp iyileşmiş insanların bağışıklık sistemi hastalığı vücutlarına aldıktan sonra onu yenmiş durumdalar. Bu insanların kanlarından alınan örneklerden de bir serum üretiliyor. Buna “hiperimmune globulin” deniyor. Daha sonra bu üretilen serumlar sağlıklı deneklere enjekte ediliyor.

Geçen hafta içinde Johns Hopkins Üniversitesi’nde çalışan bir ekip, FDA’dan bu aşı yönteminin onayını aldı. Onlar da kendi metotlarıyla bir aşı üretmenin peşindeler.

Anlayacağınız bilim insanları aşı geliştirilmesi için pek çok açıdan çalışıyorlar. Ancak yine de aşılar kitle üretimine sokulmadan önce önemli bir zaman geçecek. Bu zaman aralığında en iyisi halen sosyal mesafelenme gibi kısa süreli çözümler. Evimizde kendimizi izole etmemiz seçeneklerden bir diğeri.

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.