Tutuklu gazeteci, yazar ve siyasetçiler kapsam dışı: “Erken tahliye” yasası TBMM’den geçti

AKP ve MHP gruplarının önerileri doğrultusunda hazırlanan ve İnfaz Yasası‘nda değişiklikler öngören yasa teklifi, altı gün süren görüşmeler sonunda, 330 milletvekilinin katıldığı oylamada, 51 ret oyuna karşılık, 279 kabul oyuyla TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi. Genel Kurulda teklif üzerinde istenilen değişiklikler ise kabul görmedi, siyasi suçlular cezaevinde kaldı.

TBMM’ye sevk edildiği günden bu yana düşünce suçlularını bütünüyle kapsam dışında bırakması, tutukluları kapsamaması, kişiye karşı işlenen suçlarla ilgili af niteliğinde düzenlemeler içermesi nedeniyle eleştirilen pakette, bu konularda değişiklik olmadı.

AKP ve MHP’nin oylarıyla, hiçbir şiddet eylemi bulunmamasına rağmen görüşlerinden dolayı Terörle Mücadele Kanunu uyarınca cezalandırılan siyasetçiler, gazeteciler, yazarlar, akademisyenler cezaevinde kalmaya devam edecek.

İnfaz süresini yarıya indiren düzenlemeyle, 6 yıla kadar suç işlemiş kişiler, tahliye imkanı bulacak. Açık cezaevlerinde bulunanların neredeyse tamamı da cezalarını tamamlamış olacak. Tamamlamayanlar da koronavirüs gerekçesiyle evlerine izne gönderilecek. Kapalı cezaevlerinde bulunan, ağır suçlar işlemiş mahkumlar ise açık cezaevlerinde işlerin yapılması gerekçesiyle boşalan açık cezaevlerine nakledilecek.

Genel Kurulda istenilen değişiklikler olmadı

Muhalefetin hemen her madde için önerge vererek değişiklik istediği pakette, AKP ve MHP’nin getirdiği önergeler dışında kabul edilen olmadı. Böylece muhalefetin 200’ü aşkın önergesi reddedilmiş oldu.

Paketin yasalaştığı saatlerde, çocuk yaşta evliliklerin ceza nedeni olmaktan çıkartılması ve bu suçtan ceza alanların infazının ertelenmesine yönelik bir önerge verileceği iddia edildi. Ancak daha önce de tartışılan bu düzenleme pakette yer almadı.

Gazeteci, yazar, siyasetçiler kapsam dışı

Muhalefetin yoğun itirazlarına rağmen siyasi suçluları kapsam dışında bırakan maddeler ise bütünüyle korundu. Buna göre, şiddet eylemi göstermemesine rağmen Terörle Mücadele Yasası’nın muğlak maddelerinden dolayı ceza alan ve cezaevinde bulunan gazeteciler, yazarlar, siyasetçiler, ne infaz indiriminden ne de cezaevlerine yönelik diğer iyileştirmelerden yararlanabilecek.

Casusluk suçlarının da kapsam dışı bırakılmasıyla yakın zamanda ölen MİT mensubunun ismini açıkladıkları gerekçesiyle tutuklanan gazeteciler de bu suçtan hüküm giymeleri halinde düzenlemelerden yararlanamayacak.

TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen pakette yer alan ve Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın onayının ardından onbinlerce hükümlünün serbest kalmasını sağlayacak düzenlemeler şöyle:

31 Mayıs’a kadar izinli sayılacaklar, 3 kez uzatılabilecek

Koronavirüs salgını nedeniyle açık ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler ile denetimli serbestlik tedbiri uygulanan hükümlüler, 31 Mayıs 2020’ye kadar izinli sayılacak. Salgının devam etmesi halinde bu süre 2 aylık sürelerle 3 kez uzatılabilecek.

Ayrıca koronavirüs salgını nedeniyle açık ceza infaz kurumlarında bulunanlar ile kapalı ceza infaz kurumunda bulunup da açık ceza infaz kurumlarına ayrılmaya hak kazanan hükümlüler, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezasının infazına karar verilen hükümlüler ve diğer denetimli serbestlik tedbirinden yararlanan hükümlüler, 31 Mayıs 2020’ye kadar izinli sayılacak.

Salgının devam etmesi halinde bu süre, Sağlık Bakanlığı’nın önerisi üzerine, Adalet Bakanlığı tarafından her defasında 2 ayı geçmemek üzere 3 kez uzatılabilecek. Teklifle açık ve kapalı infaz kurumlarındaki hükümlülere ağır hastalık veya doğal afet hallerine ilaveten salgın hastalık halinde de ceza infaz kurumlarında bulunan kuruma ait telefon ve faks cihazından derhal yararlandırılmasına imkan sağlanıyor.

Cezaevine alınacak gazeteler için “BİK’ten ilan alma koşulu esnetildi

Yasa teklifinde Basın İlan Kurumu’ndan (BİK) resmi ilan ve reklam almayan gazetelerin cezaevlerine alınamayacağına ilişkin düzenlemede kısmi değişikliğe gidildi. Muhalefet, bu düzenlemenin Cumhuriyet, Birgün, Evrensel, Yeniçağ gibi gazetelerin BİK’ten reklam almalarının yasaklanarak, cezaevine alınmalarını engelleme girişimi olduğunu belirterek itiraz etti. Bunun üzerine, BİK’ten resmi ilan alma koşulu korunmasına karşın, aynı maddeye “Ancak ilan ve reklamın geçici süreyle kesilmesi hali, bu hükmün dışındadır” cümlesi eklenerek, yasak kapsamı esnetildi.

Hükümlülerin değerlendirilmesi ve iyi halin belirlenmesi

Teklifteki “iyi halin belirlenmesi” koşulları arasından “gerektiğinde hükümlünün ceza infaz kurumuna girmeden önceki yaşamına ilişkin belgeler de istenebilir” koşulu kaldırıldı.

Salgın nedeniyle dönemeyenlere ceza verilmeyecek

Terör ve örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili olarak alınan bilgilerin doğruluğunun araştırılması bakımından zorunlu görülen hallerde, hükümlü veya tutuklular, rızaları alınmak koşuluyla ilgili makamın ve cumhuriyet başsavcılığının talebi üzerine sulh ceza hâkimi kararı ile geçici sürelerle ceza infaz kurumundan alınabilecek.

Teklifle, hükümlülerin mazeret iznini kullanabilmesi için ceza infaz kurullarında iyi halli olarak geçirmesi gereken süre de kısaltılıyor. Hasta ziyareti amacıyla verilen mazeret izin hakkı ikiye çıkarılıyor. Düzenlemeyle hükümlülere, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini veya güçlendirmelerini ve dış dünyaya uyumlarını sağlamak amacıyla verilen özel izin süresi üç günden yedi güne çıkarılıyor.

Hastalık veya doğal afet gibi zorunlu hallerde bu izinler birleştirilerek kullanılabilecek. Salgın hastalık, doğal afet, savaş veya seferberlik durumunda bu sebeplerden dolayı izinden dönemeyen veya geç dönen hükümlülere ceza verilmeyecek. İzinden dönmeyen veya iki günden fazla bir süre geçtikten sonra dönen hükümlüler ile firar eden hükümlülere bir daha özel izin verilmeyecek.

Teklifle, Türk Ceza Kanunu’nda yer alan kısa süreli hapis cezasının yaptırım seçeneklerinden kamuya yararlı bir işte çalıştırma cezasına ilişkin düzenleme yapılıyor. Buna göre hükümlü, tebliğ olunan ödeme emri üzerine belli süre içinde adli para cezasını ödemezse cumhuriyet savcısının kararı ile ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarı hapis cezasına çevrilebilecek. Hükümlünün iki saat çalışması karşılığı bir gün olmak üzere kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına karar verilebilecek. Günlük çalışma süresi, en az iki saat ve en fazla sekiz saat olacak şekilde Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’nce belirlenecek.

Denetimli serbestlik süreleri

Açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitim evinde bulunan ve koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalan iyi halli hükümlülerin talebi halinde, cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına, ceza infaz kurumu idaresince hazırlanan değerlendirme raporu dikkate alınarak, hükmün infazına ilişkin işlemleri yapan cumhuriyet başsavcılığının bulunduğu yer infaz hâkimi tarafından karar verilebilecek.

Açık ceza infaz kurumuna ayrılma şartları oluşmasına karşın, iradesi dışındaki bir nedenle açık ceza infaz kurumuna ayrılamayan veya bu nedenle kapalı ceza infaz kurumuna geri gönderilen iyi halli hükümlüler, diğer şartları da taşımaları halinde infaz usulünden yararlanabilecek.

Hükümlü hakkında denetimli serbestlik tedbiri uygulanmaya başlandıktan sonra işlediği iddia olunan ve cezasının alt sınırı bir yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suçtan dolayı kamu davası açılmış olması halinde, Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’nün talebi üzerine infaz hâkimi tarafından, hükümlünün açık ceza infaz kurumuna gönderilmesine karar verilebilir. Kovuşturma sonucunda beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, davanın reddi veya düşme kararı verilmesi halinde, hükümlünün cezasının infazına denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak devam olunmasına infaz hâkimi tarafından karar verilecek.

“Koşullu salıverilme” şartları

Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkum olan çocuklar hakkında, koşullu salıverilme oranı üçte iki olarak uygulanacak. Koşullu salıverilme oranı üçte ikiden fazla olan suçlar bakımından ise tabi oldukları koşullu salıverilme oranı uygulanacak.

Mükerrer suçlar

Tekerrür halinde işlenen suçtan dolayı mahkum olanlarla ilgili düzenleme yapılacak. Teklifle, mükerrirler bakımından birden fazla süreli hapis cezasına mahkumiyet halinde en fazla 32 yılın ceza infaz kurumunda iyi halli geçirilmesi durumunda koşullu salıverilmeden yararlanılabilecek.

Ayrıca, bu düzenlemeye göre süreli hapis cezası durumunda dörtte üçünün iyi halli geçirilmesi durumunda koşullu salıverilme oranı da üçte ikisinin iyi halli geçirilmesi şeklinde yeniden belirlenecek.

Ancak, koşullu salıverilme oranı üçte ikiden fazla olanlar bakımından tabi oldukları koşullu salıverilme oranı uygulanacak. İnfaz hâkimi, hükümlünün talebi üzerine kasten işlenen suçlarda toplam bir yıl altı ay, taksirle öldürme suçu hariç olmak üzere taksirle işlenen suçlarda ise toplam üç yıl veya daha az süreli hapis cezasının, her hafta cuma saat 19.00’da girmek ve pazar günleri aynı saatte çıkmak ya da hafta sonları hariç, her gün saat 19.00’da girmek ve ertesi gün saat 07.00’de çıkmak suretiyle geceleri ceza infaz kurullarında çektirilmesine karar verebilecek.

Bir yıllık denetimli serbestlik uygulamasına devam edilecek

Yasa teklifinin 46. maddesinde yapılan değişiklikle, mevcut yasadaki 1 yıllık maktu denetimli serbestlik uygulaması hükmü korundu. Teklifin ilk halinde kamuoyunda “cezasızlık algısı”nın ortadan kaldırılması için uygulanacak “oransal” denetimli serbestlik sistemi getirilerek 1 ay ceza alanın bile hapis yatmasının yolu açılıyordu. Muhalefet ve kamuoyundan gelen tepkiler üzerine bu düzenlemeden vazgeçilerek, 18 ay ve altında ceza alanların cezaevine girmesi engellenmiş oldu.

Yaş düzenlemesi

Maruz kaldığı ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatını yalnız idame ettiremeyen 65 yaşını bitirmiş hükümlülerin, koşullu salıverilmeleri için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken sürelerde azami süre sınırına bakılmaksızın denetimli serbestlik uygulanacak. “İyi halli” olmak koşuluyla kapalı ceza infaz kurumlarındaki hükümlüler hakkında da bu süreler geçerli olabilecek. Hükümlü hakkında denetimli serbestlik uygulanmaya başlandıktan sonra işlediği iddia edilen ve cezasının alt sınırı 1 yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suçtan dolayı soruşturma başlatılması halinde, Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’nün talebi üzerine infaz hâkimince, hükümlünün açık ceza infaz kurumuna gönderilmesine karar verilebilecek. İnfaz hâkimi, soruşturma sonucunda kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi halinde, hükümlünün cezasının, denetimli serbestlik uygulanarak devam etmesine karar verecek.

Teklifle, 30 Mart 2020’ye kadar işlenen suçlar bakımından tabi olduğu infaz rejimine göre belirlenen koşullu salıverilme süresinin hesaplanmasında, hükümlünün 15 yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği 1 gün; 3 gün olarak, 18 yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği 1 gün ise 2 gün olarak dikkate alınacak. Denetimli serbestlik için iyi halin saptanmasına yönelik değişiklikler, 1 Ocak 2021’de uygulanmaya başlayacak. Hükümlünün Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’ne başvurma süresi, koronavirüs nedeniyle 5 gün yerine, 1 Ocak 2021 tarihine kadar 25 gün olarak uygulanacak.

Süre üç kez uzatılabilecek

Türk Ceza Kanunu’nda yer verilen devletin güvenliğine karşı işlenen suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı işlenen suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ve örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar hariç olmak üzere, toplam hapis cezası 10 yıldan az olanlar 1 ayını, 10 yıl ve daha fazla olanlar ise 3 ayını kapalı ceza infaz kurumunda geçirmiş olan iyi halli hükümlülerden ilgili mevzuat uyarınca açık ceza infaz kurumlarına ayrılmalarına, 1 yıl veya daha az süre kalanlar, talepleri halinde açık ceza infaz kurumlarına gönderilebilecek.

Bu hükümlüler, açık ceza infaz kurumlarında barındırılacak. İlgili mevzuat uyarınca açık ceza infaz kurumlarına ayrılmaya hak kazandıkları takdirde koronavirüs düzenlemesi kapsamında izinli sayılacaklar. Sözkonusu sürenin tamamlanmasından sonra ise açık ceza infaz kurumlarına ayrılmaya hak kazanıp kazanmadıklarına bakılmaksızın Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun kapsamında izin hakkından yararlanacak. Bu hüküm, 31 Aralık 2020’ye kadar uygulanacak.

Teklifle, suça sürüklenen çocukların, yeniden suç işlemelerinin engellenmesini hedefleyen değişikliğe göre, Denetimli Serbestlik Müdürlüğü tarafından takip edilen çocuk için adli kontrol süresince rehberlik edecek bir uzman görevlendirilecek ve çocuk hakkında yapılacak ihtiyaç değerlendirmesine göre iyileştirme çalışmaları yürütülecek.