Nefes alamaz hale geldiğimiz ve asla taşınabilir olmayan tek adam rejiminden çıkış arayışları toplumu sarmış halde. Muhalefet eski rejime göre muhalefet etme refleksi sergiliyor. Seçim ittifakı anlayışı ve geçmişte olduğu gibi seçimden çok önce seçim ittifakı oluşturmanın hatalı olduğu görüşünde hemen hemen tüm partiler. Oysa sistem değişti. Değişen sistemde iktidar, kurduğu ittifakı seçim yarışıyla sınırlı görmeyip blok olarak hareket etmeyi tercih ediyor. Çünkü aritmetik dayatıyor bunu. Ancak muhalefet tek adam rejiminin dayattığı yeni tip siyasetin ayırdında değil ve blok olarak hareket etmek kararlılığı sergileyemedi partiler.
Sistemden çıkış için sivil alanda sürdürülen çalışmalar da ya AKP öncesine dönmenin ya da AKP’ nin ilk yıllarına dönmenin arayışı şeklinde çıkıyor karşımıza. Eski anayasalar gibi geçmişin ve şimdiki halin kusurlarından kurtulup bu kusurların tekrarlanmayacağı bir yapı inşa etme tasavvurunun bir adım ötesine geçilmeli. Gelecek tasavvuru da ancak eşitlikçi yapılarla hiyerarşi içermeyen söz hakları ve açık tartışmalarla mümkün olabilir. Demokrasi ve hukuk ölçütleriyle katılımcı çoğulcu bir yönetim anlayışı planlanabilirse üretilecek fikirler toplum genelinde güven duygusu uyandırabilir.
