Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), 2020 yılının ilk sekiz ayında Türkiye’de yaşanan ifade, toplanma ve örgütlenme özgürlüklerine yönelik ihlalleri raporlaştırdı. Medyascope’a konuşan TİHV Dokümantasyon Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Coşkun Üsterci, “Vatandaşın OHAL koşullarından bu yana özgürlüklerini kullanamadıklarını açıkça gördük” dedi.
“İfade, Toplanma ve Örgütlenme Özgürlükleri” başlıklı raporda, 2020 yılının ilk sekiz ayında Türkiye’de yaşanan hak ihlalleri anlatıldı. Türkiye’de siyasal karar alıcıların ve kamu makamlarının, ifade, toplanma ve örgütlenme özgürlüklerini koruma görevini yerine getirmediği vurgulanan raporda şu tespitler yer aldı: “OHAL döneminde ve akabinde yapılan yeni yasal düzenlemeler sonucunda, ayrıca fiili müdahale ve engellemeler yoluyla, ifade, toplanma ve örgütlenme özgürlükleri bizzat özleri tahrip edilerek, sadece kağıt üzerinde var olan birer özgürlük haline getirilmiştir. Başka bir ifadeyle, hak ve özgürlüklerin kullanımı neredeyse istisna, yasaklama ve müdahaleler ise kural haline gelmiştir.”
TİHV Dokümantasyon Merkezi, raporu yazılı ve görsel basının, meslek örgütleri ile diğer insan hakları örgütlerinin yaptığı açıklamaları tarayarak hazırladı.
TİHV Dokümantasyon Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Coşkun Üsterci, özellikle olağanüstü hal (OHAL) sonrası ciddi hak ihlallerinin olduğunu belirterek şöyle konuştu:
“Bu raporda günlük hak ihlallerini taradık”
“Uzun zamandır yaptığımız bir iş bu. Geçmiş yıllarda da bu tarz raporlar hazırladık. Ama özellikle OHAL sonrası ciddi ihlallerin olduğunu gözlemledik. İnsanlar yurttaş olmanın fonksiyonlarını yerine getiremiyor. Kendi taleplerini ve isteklerini dile getiremiyor, örgütlenemiyor.”
“OHAL koşullarından bu yana özgürlüklerin kullanılamadığını açıkça gördük”
OHAL sonrasında yurttaşların özgürlüklerini kullanamadıklarını söyleyen Üsterci, “Vatandaşın OHAL koşullarından bu yana özgürlüklerini kullanamadıklarını açıkça gördük. Çalışmamız günlük olarak yayımlanan yazılı ve görsel basının taranması sonucunda oldu. Yurttaş, en temel hak ve özgürlüklerini kullanamıyor” dedi.
Hazırlanan rapora göre 1 Ocak 2020 ile 31 Ağustos 2020 tarihleri arasında Türkiye’de,
- 38 gazeteci ve bir yazar gözaltına alındı. 17 gazeteci tutuklanırken dokuz gazeteci adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
- 53 habere, 75 internet sitesine, iki internet sayfasına ve beş sosyal medya hesabına, 59 internet içeriğine ve 143 internet adresine erişim mahkeme kararlarıyla engellendi. Ayrıca henüz basılmamış olan bir kitap ile bir gazete sayısı da mahkeme kararıyla yasaklandı.
- “Cumhurbaşkanına hakaret” iddiasıyla en az 24 kişi gözaltına alındı, üç kişi tutuklandı, bir kişi hakkında soruşturma başlatıldı. Bir kişi ise hakkında bu gerekçeyle açılan davada cumhurbaşkanına hakaret suçunu düzenleyen 299. madde uyarınca değil, hakaret suçunu düzenleyen 125. madde uyarınca beş ay hapis cezası ile cezalandırıldı.
- 18 sanatçı hakkında “örgüt propagandasını yapmak”, “cumhurbaşkanına hakaret” vb. gerekçeler ile açılmış olan davaların görülmesine devam edildi, iki sanatçı hakkında hazırlanan iddianame mahkeme tarafından kabul edildi.
- En az 637 barışçıl toplantı ve gösteriye kolluk güçlerinin müdahalesi sonucunda 1.346 kişi işkence ve diğer kötü muamele niteliğinde uygulamalara maruz kalarak gözaltına alındı, 54 kişi yaralandı ve biri çocuk olmak üzere dokuz kişi de tutuklandı.
- Valilikler tarafından 33 ilde en kısası iki, en uzunu 30 gün olmak üzere 89 kez tüm eylem ve etkinlikler yasaklandı.
- Valilik ve kaymakamlıklar tarafından en az 24 etkinlik yasaklandı.
- Belediye eşbaşkanı, belediye meclisi üyesi ve muhtarlardan oluşan yerel yönetimlere seçilmiş 79 kişi gözaltına alındı. Yerel yönetimlere seçilmiş 16 kişi tutuklandı.
- 284’ü HDP, yedisi DBP, ikisi EMEP, 10’u ESP, beşi Gelecek Partisi, biri CHP, dördü EHP, biri SYKP üye ve yöneticisi olan en az 314 kişi gözaltına alındı. 69’u HDP’nin, ikisi DBP’nin, biri CHP’nin, biri SYKP’nin üye ve yöneticisi olan en az 73 kişi tutuklandı.
- Dernek, vakıf, sendika ve meslek örgütlerinin üye ve yöneticisi olan en az 160 kişi gözaltına alındı, 70 kişi tutuklandı, 73 kişi adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
- “Örgüte yardım ve yataklık etmek”, “örgüt propagandası yapmak” ve “örgüt üyesi olmak” gibi gerekçeler ile en az 675 kişi gözaltına alındı, 72 kişi tutuklandı, 117 kişi adli kontrol şartıyla, 19 kişi ise ev hapsi şartıyla serbest bırakıldı.
- İkisi il, 11’i ilçe ve ikisi belde olmak üzere toplam 14 belediyenin başkanı İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alınarak yerine kayyum atandı. Bir il belediye başkanı İçişleri Bakanlığı tarafından görevden uzaklaştırıldı, bir ilçe belediye başkanın da mazbatası Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından, hakkında kesinleşmiş hapis cezası hükmü olduğu gerekçesiyle iptal edildi.
- Haklarındaki kesinleşmiş mahkeme kararlarına dayanarak vekillikleri düşürülen üç milletvekili tutuklandı.
- AKP’den bir milletvekili hakkında bir fezleke, CHP’den altı milletvekili hakkında dokuz fezleke, DBP’den bir milletvekili hakkında 12 fezleke, HDP’den 37 milletvekili hakkında 135 fezleke ve İYİ Parti’den üç milletvekili hakkında dört fezleke hazırlandı.
Coşkun Üsterci ile yaptığımız söyleşinin tamamını dinleyebilirsiniz:
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
