Birleşmiş Milletler (BM), Kıbrıs sorununa çözüm bulmak ve taraflar arasındaki zemini yeniden oluşturmak için İsviçre’nin Cenevre kentinde gayri resmi bir toplantı düzenliyor. Bugün başlayacak ve üç gün sürecek 5+BM toplantısına Kıbrıs’taki Türk ve Rum tarafların yanı sıra garantör ülkeler (Türkiye, Yunanistan ve İngiltere) de katılacak. Tarafları kim temsil edecek? Görüşmelerde tarafların tezleri ne olacak? Liderlerin görüşmelerin öncesindeki söylemleri neler? Kıbrıs’ta çözüm hangi şartlarda mümkün? Bu soruların cevaplarını Medyascope sizin için derledi.
Birleşmiş Milletler’in (BM) ev sahipliğinde Cenevre’de düzenlenecek gayri resmi görüşmeler bugün başlıyor. Üç gün sürecek toplantılara Kıbrıs’taki Türk ve Rum tarafların temsilcilerinin yanı sıra garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere de katılacak.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in öncülüğünde yapılacak görüşmelerde, taraflar arasında Kıbrıs sorununun çözümüne dair ortak bir zemin aranacak.
Toplantıda Kıbrıslı Türkler’i Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Kıbrıslı Rumlar’ı ise Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiadis temsil edecek. Türkiye başında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun bulunduğu bir heyetle, Yunanistan ise Dışişleri Bakanı Nikos Dendias ve ekibiyle görüşmelerde yer alacak.
Görüşmelerde ne bekleniyor?
Bu görüşme, tarafların 2017 yılında İsviçre-Crans Montana’da yürüttükleri görüşmelerden sonra bir ilk olacak. Fakat gayri resmi olması nedeniyle Cenevre’de herhangi bir müzakere ortamının oluşması beklenmiyor.
BM Genel Sekreterliği Sözcüsü Stephane Dujarric Cenevre’deki toplantıların amacını, “Tarafların bir çözüm için ortak zeminde buluşmasının mümkün olup olmadığını görmek” olarak açıklamıştı.
Crans Montana’da neler olmuştu?
2017 yılında Crans Montana’da yapılan görüşmede iki devletli, iki bölgeli ve eşit siyasal temsile dayalı federasyon üzerine fikir birliğine varılmıştı ve yeni uzlaşılar da sağlanmıştı. Fakat garantör devletlerin askerlerinin Kıbrıs’taki mevcudiyeti üzerine uzlaşma sağlanamamıştı. Dönemin Başbakanı Binali Yıldırım’ın Crans Montana’ya gitmek için hazırlık yaptığı duyurulmuş fakat dönemin Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras gitmeme kararı almıştı.
Dönemin KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı’nın göreve gelmesinden sonra 2015 yılında başlayan müzakereler sonuçsuz kalmış ve taraflar masadan uzlaşamadan ayrılmıştı. BM Genel Sekreteri Guterres, “Tüm heyetler ve tarafların güçlü çabalarına rağmen Kıbrıs konferansı anlaşma sağlanamadan sona ermiştir” demişti. Böylece Kıbrıs’ta federasyon düşüncesi ile kurulan son müzakereler de sonlanmıştı.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Görüşme neden önemli?
BM himayesinde uzun yıllardır devam eden Kıbrıs görüşmelerinde son tur 2017 yılında Crans Montana’da düzenlenmiş ancak sonuç alınamamıştı. Cenevre’de düzenlenecek bu toplantı tarafların Crans Montana’dan sonra görüşlerinde bir değişiklik olup olmadığının öğrenilmesi açısından da önem arz ediyor.
Görüşme öncesi liderlerin söylemleri neler?
Ersin Tatar: “Türkiye bize tam destek verecek”
KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, dün (26 Nisan) Ankara’da AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüştü. Türkiye ziyareti öncesinde Lefkoşa Ercan Havalimanı’nda açıklamalarda bulunan Tatar, “Kıbrıs’ta artık çok şeyler değişmiştir, çok farklı beklentiler vardır. Doğu Akdeniz’deki gelişmeler ve Türkiye’nin tutumu vardır. Dolayısıyla biz orada artık federal temelde bir anlaşmanın olamayacağını, Kıbrıs’ta yan yana yaşayan, iki bağımsız, egemen ve eşit devletin işbirliği ile ancak Kıbrıs’ta bir anlaşma olabileceğini söyleyeceğiz” diye konuştu.
Tatar Cenevre toplantılarından önce yaptığı açıklamada, “Ne kadar haklı olduğumuzu bütün dünyaya göstereceğiz. En büyük gücümüz, Türkiye’nin büyük bir mutabakat ile yüzde yüz bizim arkamızda olmasıdır. Orada da Türkiye bize tam destek verecek” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan: “ Kıbrıs Türk’ü kardeşlerimizin yanında durmaya devam edeceğiz“
Erdoğan, kabine toplantısından önce misafir ettiği Tatar ile Cenevre’deki toplantı hakkında görüştüklerini ifade etti. Kabine toplantısından sonra açıklamalarda bulunan Erdoğan, Tatar’ın Cenevre’de iki devletli çözüm vizyonunu gündeme getireceğini ve Türkiye’nin bu vizyona destek vereceğini şu sözler ile vurguladı: “Türkiye olarak biz de bu vizyona tam destek vereceğiz. Özellikle Kıbrıs’ı çözümsüzlüğe mahkûm etmek isteyen, Kıbrıs Türk’ü kardeşlerimizi ambargolarla yıldırmaya çalışan zihniyete müsamaha göstermeyeceğiz. Toplantının sonucu ne olursa olsun Kıbrıs Türk’ü kardeşlerimizin yanında durmaya devam edeceğiz.”
Raab: “Taraflara görüşmelere gelmeleri çağrısında bulunuyorum”
Garantör üç ülkeden biri olan İngiltere’nin Dışişleri Bakanı Dominic Raab şubat ayında yaptığı açıklamalarda, konferansın her iki topluma fayda sağlamak ve bölgesel istikrarı artırmak için iyi bir fırsat olduğunu dile getirmişti. Kıbrıs sorununun çözülmesi konusunda İngiltere’nin üzerine düşen görevi eksiksiz bir şekilde yerine getireceğini söyleyen Raab, “Taraflara, esneklik ve uzlaşma gösterme isteği ile görüşmelere gelmeleri çağrısında bulunuyorum” demişti.
Anastasiadis: “Kıbrıs için kritik bir görüşme”
GKRY Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiadis Cenevre uçuşu sırasında yaptığı açıklamada, “Kıbrıs için kritik bir görüşme olacak” dedi. Kendisinin ve beraberindeki heyetin yanı sıra Rum yönetiminin görüşmeye, özlü bir müzakerenin yeniden başlamasıyla ilgili önkoşulların yaratılması veya yaratılmasına yardımcı olmak amacıyla siyasi irade ve kararlılıkla gittiğini belirtti.
Türk tarafının da görüşmeye aynı irade ile gelmesi temennisinde bulunan Anastasiadis, herhangi bir sapmanın sadece Kıbrıslı Rumlar’ın değil Kıbrıslı Türkler’in de aleyhine olacağını dile getirdi.
GKRY Dışişleri Bakanı Nikos Hristodulidis de Rum tarafının hedefinin, görüşmelerin Crans Montana’da kaldığı yerden yeniden başlaması için uygun koşulların yaratılması olduğunu belirtti. Çözüm zemininin değişmesinin söz konusu olmadığını da ifade etti.
Akıncı: “İki devlet ısrarı Cenevre’de Rumlar’ı rahatlatır”
Eski KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, Cenevre’deki görüşmelerde Türkler’in iki devlet ısrarını sürdürmesi halinde bu durumun Rum tarafını rahatlatacağını söyledi.
Akademisyen ve gazeteci Soli Özel’in YouTube kanalında yapılan bir söyleşide, Özel ve gazeteci Barçın Yinanç’ın sorularını yanıtlayan Akıncı, Türk heyetinin “iki devlet” ısrarının Cenevre’de Rumlar’ı rahatlatacağını söyledi. Akıncı, şöyle konuştu: “Kıbrıs Türkleri’ni azınlık yapacak üniter bir çözüm Kıbrıslı Türkler tarafından kabul görmez, Türkiye de böyle bir çözümü desteklemez. Ama iki birbirinden ayrı ve bağımsız devletin sınırlı işbirliği yapacağı bir formül de Rumlar tarafından kabul görmeyecek, uluslararası bir toplum da bunu desteklemeyecek. Biz Cenevre’de bugünkü retoriği sürdürecek durumda olacaksak Rum tarafının elini rahatlatacağız.”
Ortak zemin mümkün mü?
Türkiye ve KKTC, Rum Kesimi ve Yunanistan’ın 53 yıldır müzakere ettiği fakat başarısızlıkla sonuçlanan federasyon ısrarına karşılık, iki devletli çözüm üzerine müzakereler yapılmasını istiyor. Yunanistan ve GKRY ise BM parametrelerinin değişmemesi ve müzakerelerin federasyon temelinde devam etmesi gerektiğini söylüyor.
Görüşmeler, Doğu Akdeniz’de doğalgaz kaynakları ve deniz yetki alanları nedeniyle yaşanan geriliminin sürdüğü fakat Türkiye ve Yunanistan’ın beş yıl sonra istikşafi görüşmelere yeniden başladığı bir dönemde yapılıyor. Türk tarafının “iki devletli çözüm”, Rum tarafının ise “federasyona dayalı çözüm” önerileriyle masada olacağı görüşmeler öncesinde ortak bir zemin bulunması öngörülmüyor.
Derleyen: Senem Görür
