Koronavirüs salgını yaklaşık bir buçuk yıldır tüm dünyaya hızla yayılırken farklı firmaların aşı geliştirmesi ve bu aşıların kademeli olarak uygulanmaya başlamasıyla salgınla mücadelede yeni bir döneme girildi. Türkiye’de koronavirüse karşı ülke genelinde Çinli ilaç firması Sinovac’ın ürettiği CoronaVac aşısı uygulanıyor. Bunun yanı sıra şu ana kadar dört buçuk milyon doz Alman BioNTech aşısı tedarik edilirken Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, dün (28 Nisan) yaptığı açıklamada Türkiye’nin, Rusya’da üretilen Sputnik V aşısından altı ay içinde 50 milyon doz almak üzere anlaşma imzaladığını ve ilk sevkiyatın mayıs ayı içinde yapılacağını belirtti.
Aşı tedarikinde yaşanan sorunlar nedeniyle aşı takviminin nasıl ilerleyeceği konusunda net bilgiler vermek yetkililer açısından da giderek zorlaşıyor. Zira Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Çinli ilaç firması Sinovac’ın klinik çalışmaları Türkiye’de de yapılan aşısından 2020 yılı sonuna kadar 20 milyon, 2021’in Şubat sonuna kadar ise 50 milyon doz gönderileceğini söylemişti ancak 2021 yılının Mayıs ayına girilirken yine Koca’nın 12 Nisan 2021 tarihindeki basın toplantısında verdiği bilgiye göre Türkiye’ye getirilen Sinovac aşısı miktarı 26 milyon dozda kaldı. BioNTech aşısından ise şu ana kadar Türkiye’ye 4,5 milyon doz getirildi.
Nisan sonuna kadar 100 milyon dozdan fazla aşı gelmeliydi
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Hürriyet’ten Osman Müftüoğlu ile 17 Şubat 2021 tarihinde yaptığı mülakatta da “Sinovac ile yaptığımız anlaşmaya göre nisan sonuna kadar 100 milyon doz aşı elimizde olacak” açıklamasını yapmıştı. Ancak Koca yine 12 Nisan 2021 tarihinde düzenlediği basın toplantısında, Türkiye’nin eline şu ana kadar 26 milyon doz Sinovac aşısı geldiğini söyledi.
Sinovac aşısı hakkındaki açıklamalar: “Aralık ayında asgari 10 milyon olmak üzere 20 milyon hedefliyoruz”
Bakan Koca, 26 Kasım 2020 tarihinde yaptığı basın toplantısında Sinovac firması ile 50 milyon doz için sözleşme imzalandığını belirtirken “Aralık ayında asgari 10 milyon olmak üzere 20 milyon hedefliyoruz. Ocak ayında 20 milyonda sorun yok. 50 milyon doz için sözleşme imzalandı” demişti.
“Aşılamaya aralık ayında yoğun bir şekilde başlamak istiyoruz”
Koca, 1 Aralık 2020 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) yaptığı açıklamada benzer şekilde, “Aşılamaya aralık ayında yoğun bir şekilde başlamak istiyoruz. Aralık ayında en az 10 milyon ama muhtemelen 20 milyon temin etmiş olacağız. Ocak ayında 20 milyon, şubat ayında 10 milyon. Bu rakamları daha da artırma gayreti içindeyiz” diye konuşmuştu.
Çin’den sipariş edilen koronavirüs aşılarının 3 milyon dozluk ilk bölümü 30 Aralık 2020 sabahı Ankara’ya ulaştırılmıştı. 10 milyon doz olan ikinci sevkiyatın 6,5 milyon dozluk ilk bölümü 25 Ocak sabahı, 3,5 milyon dozluk ikinci kısmı da 29 Ocak sabahı Türkiye’ye getirilmişti. İlk aşamada Sinovac aşısından Şubat 2021 sonuna kadar 50 milyon doz getirilmesi planlanırken nisan sonu ise 100 milyon doz aşı getirilmesi hedeflenmişti.
“Önümüzdeki haftalar önemli sayıda aşının gelebileceğini tahmin ediyorum”
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Fahrettin Koca, 12 Nisan’daki basın toplantısında sorunun üretimden değil sevkiyattan kaynaklandığını belirtirken kısa süre içinde bu sorunun aşılacağını söyledi: “Erişebileceğimizi düşündüğümüz üç aşı mevcuttu: BioNTech, Sputnik ve Çin inaktif aşısı. Sinovac ile şubat ayı sonuna kadar 50 milyon, nisan ayı sonuna kadar da ikinci 50 milyon ile 100 milyonluk aşı anlaşması yapmıştık ama bugüne kadar gelen aşı miktarı 26 milyonu geçmedi. Önümüzdeki haftalar önemli sayıda aşının gelebileceğini tahmin ediyorum. Bununla ilgili izinlerin verildiğini ama üretim ve sevkiyatla ilgili meselenin iki-üç hafta içinde gerçekleşeceğini düşünüyorum.”
Bakan Koca dün (28 Nisan) yaptığı açıklamada ise sevkiyat konusunda sorun yaşandığını ancak kapasitenin artmasıyla Türkiye’ye gönderilecek aşıların miktarının da yükseleceğini belirtti.
Fahrettin Koca, Korkusuz gazetesinden Gürkan Hacır ile yaptığı söyleşide, sorunun Çin hükümetinin üretilen aşıları kendi ülkesinde kullanmak istemesinden kaynaklandığını vurgulayarak, “Sinovac firması taahhüt ettiği takvime ne yazık ki uymuyor. Nisan ayı içinde 100 milyon aşının gelmesi gerekiyordu, yollayamadılar. Bu firmanın üretim eksikliğinden değil, Çin hükümetinin üretilen aşıları kendi ülkesi için kullanmasından kaynaklanıyor” dedi. Sinovac’ın ürettiği CoronaVac aşısına yaygın kullanım için 6 Şubat 2021 tarihinde Çin Ulusal Tıbbi Ürünler İdaresi tarafından onay verilmiş ve CoronaVac, Sinopharm ilaç firmasının geliştirdiği koronavirüs aşısının ardından Çin’de ülke genelinde yaygın kullanım için onay alan ikinci aşı olmuştu.
Türkiye’nin elinde ne kadar aşı bulunuyor?
Türkiye’nin elinde mevcut durumda ne kadar aşı bulunduğu da ayrı bir tartışma konusu. Bakan Fahrettin Koca, Sinovac tarafından 26 milyon doz, BioNTech tarafından ise 4,5 milyon doz aşı getirildiğini söyledi. Buna göre Türkiye’nin elinde mevcut aşamada 30 milyon dozun biraz üzerinde aşı bulunması gerekiyordu. Ancak Koca, Gürkan Hacır ile yaptığı söyleşide Türkiye’nin elinde 28 milyon doz aşı olduğu bilgisini verdi.
“Haziran sonu itibariyle 30 milyon doz BioNTech aşısı olacak”
Türkiye’nin Sinovac’ın ardından aşı tedariki için anlaştığı ikinci firma ise BioNTech oldu. Fahrettin Koca, BioNTech aşısının tedarik planına dair ilk somut açıklamayı Twitter hesabı üzerinden 25 Aralık 2020 tarihinde yapmıştı. Gece saatlerinde anlaşmanın imzalandığını açıklayan Bakan Koca, 550 bin dozluk miktarın 2020 yılı sonu ya da 2021 yılı başında geleceğini belirtmişti ancak aşılar belirtilen tarihlerde Türkiye’ye gelmedi. Koca, aynı açıklamada mart ayı sonuna kadar da 4,5 milyon doz aşı getirileceğini ifade etmişti.
Bakan Koca’nın BioNTech aşısı hakkında bugüne kadar yaptığı açıklamalar şöyle:
- 2020 Aralık sonu ya da 2021 Ocak başı itibariyle 550 bin
- 2021 Ocak sonu itibariyle 1 milyon
- 2021 Mart başı itibariyle 800 bin
- 2021 Mart ayı sonuna kadar 4 buçuk – 5 milyon
- 2021 Nisan ayı başında 4 buçuk milyon
“Haziran ayı için 30 milyon doz için şimdiden söz verebilirsin”
Türkiye’ye şu ana kadar 4,5 milyon doz BioNTech aşısı getirilirken haziran sonunda 30 milyon doz civarında daha aşı gelmesi bekleniyor. Fahrettin Koca 12 Nisan’daki basın toplantısında mevcut durum hakkında şu bilgileri paylaşmıştı: “Bugünkü Bilim Kurulu toplantısı öncesi yine Uğur (Şahin) Hoca ile görüştük. Bugüne kadar 4,5 milyon doz BioNTech aşısı geldi. Opsiyonel olarak 30 milyon için sözleşme yapmıştık. Gelecek ay sonuna kadar belli miktarın gelmesi şeklinde görüşüyoruz ama bu miktar mayıs sonuna kadar çok yüksek olmayacak. ‘Haziran ayı için 30 milyon doz için şimdiden söz verebilirsin’ dediler. Bunu daha da artırmak için görüşüyoruz.”
60 milyon doz BioNTech aşısı ithal etmek için uğraşılıyor
Sağlık Bakanı Koca, daha önce de 30 milyon doz BioNTech aşısı ve 100 milyon Sinovac aşısı için gerekli anlaşmaların yapıldığını duyurmuştu. Öte yandan 25 Mart’taki açıklamasında BioNTech’in üretim kapasitesi arttıkça Türkiye’nin aşıdan daha fazla yararlanacağını belirten Koca, getirilecek BioNTech aşısı miktarının 60 milyon doza yükseltilmesi için çalışıldığını da belirtmişti.
Prof. Dr. Uğur Şahin: “Türkiye’ye çok daha fazla göndermeyi konuşuyoruz”
Aşıyı ABD’li Pfizer firmasıyla üreten BioNTech’in kurucu ortağı Prof. Dr. Uğur Şahin ise konuya ilişkin “Şimdi ilk dozları teslim ettik. Türkiye’ye çok daha fazla göndermeyi konuşuyoruz. Ancak bunun için üretim kapasitemizle uğraşmak lazım. Her şey yolunda giderse haziranda 30 milyona kadar dozu Türkiye’ye sevk etmek istiyoruz. Temmuz ve ağustosta daha fazla doz göndermeyi konuşuyoruz” demişti.
“Sputnik V aşısından altı ay içinde 50 milyon doz almak üzere anlaşmayı imzalandı”
Türkiye’nin “üçüncü aşı” olarak tedarik edeceği aşı ise Rusya’da üretilen bir vektör aşı olan Sputnik V. Bakan Koca, 25 Mart 2021 tarihinde yaptığı açıklamada “Kamuoyunda adı sık geçen Rus menşeli aşı Sputnik V’in gelişim süreçlerini yakından izledik. Sputnik’in tedariki için ilk görüşmelere başlanmıştır. Bu aşı, uygunluğunun kesinlik kazanmasına dönük test sürecinden sonra yaygın kullanıma alınabilecek” diye konuşmuş, daha sonra ise ilgili testlerin olumlu sonuçlandığını duyurmuştu.
Bakan Koca, dün (28 Nisan) yaptığı açıklamada ise Sputnik V aşısının acil kullanım onayı için son aşamaya gelindiğini ve aşı tedariki için bir anlaşma da yapıldığını duyurdu. Koca’nın duyurduğu anlaşmaya göre Türkiye, Sputnik V aşısından altı ay içinde 50 milyon doz alacak ve ilk sevkiyat mayıs ayı içinde yapılacak. Ayrıca bu aşının Türkiye’de üretilmesi için teknoloji transferi de sağlanacak.
Sputnik V aşısı
Rusya’da üretilen Sputnik V aşısı henüz ABD ve Avrupa’daki sağlık düzenleme ve denetleme kurumlarından onay almadı. Sputnik V’nin resmi Twitter hesabındaki paylaşıma gör,e şu ana kadar Sputnik V’nin kullanımını onaylayan 60 ülke bulunuyor. Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkeler arasında şu ana kadar yalnızca Macaristan’da uygulanan Sputnik V aşısı için Slovakya Başbakanı Eduard Heger de testlerin olumlu çıkması halinde Sputnik V’yi satın alacaklarını söyledi.
Almanya Başbakanı Angela Merkel ise Sputik V aşısına onay vermek için yeteri kadar bilgiye ulaşamadıklarını ancak kısa süre içinde bu belgelere erişilmesi ve aşının güvenli olduğunun kanıtlanması durumunda Sputnik V aşısından sipariş etmelerinin makul olduğunu açıkladı.
Brezilya ile yaşanan tartışma
Aşıya ilişkin son gelişmeler ise Brezilya’dan geldi. Brezilya Sağlık Düzenleme Kurumu (Anvisa) aşının etkinliği ve güvenilirliği konularında yeterli veri olmadığı gerekçesiyle aşının ithal edilmesinden vazgeçildiğini duyurdu. Aşının üreticisi Rus Gamaleya Enstitüsü ise bu karara ilişkin bir cevap yayınlarken kararın bilimsel değil siyasî olduğunu ve Brezilya Bilim Bakanlığı’nın daha önce Sputnik V aşısının güvenli olduğuna dair yaptığı açıklama ile de çeliştiğini vurguladı.
“Aşının etkinliği yüzde 97,6”
Açıklamada, Rusya’da 3 milyon 800 bin kişiye yapılan aşılama sonucunda aşının etkinliğinin yüzde 97,6 olarak tespit edildiği de aktarıldı.
Sputnik V aşısının etkinliğine dair ilk bilimsel çalışma ise 2 Şubat 2021 tarihinde bilim dergisi The Lancet’te yayımlanmıştı. Faz üç çalışmalarının ara sonuçlarının açıklandığı makalede aşının güvenli olduğu, koruyuculuğunun ise yüzde 91,6 olduğu belirtilmişti. Türkiye ile yapılan anlaşmanın detayları ise üretici enstitü tarafından henüz kamuoyu ile paylaşılmadı. New York Times’ın verilerine göre şu ana kadar Rusya’da yaklaşık 19 milyon doz aşı yapıldı.
Aşı tedarikinde özel firma ve ücretli aşı tartışması
Aşı tedarikine ilişkin bir diğer önemli konu ise bazı özel şirketlerin devreye girerek para karşılığı aşı satın alacağı ve getirilen aşıların da yine para karşılığı yapılacağı iddiası. İddialara ilişkin henüz somut bir açıklama yapılmazken Sağlık Bakanlığı’ndan da konuya ilişkin bir açıklama gelmedi.
Meral Akşener: “Böyle bir yönteme başvurulacaksa bu çıldırmış olmak anlamına gelir”
Partisinin dünkü TBMM grup toplantısında bu konuyu gündeme taşıyan İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, “Aşı meselesi bitmeyen bir senfoniye döndü. Bu iddialar doğruysa bu kabul edilebilir bir durum değil. Türkiye vatandaşını ücretsiz aşılatmak durumunda olan bir devlettir, tersini düşünmek bile doğru değildir ama böyle bir yönteme başvurulacaksa bu çıldırmış olmak anlamına gelir” diye konuştu.
Kendisi de bir hekim olan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Ankara Milletvekili Murat Emir ise Twitter hesabından yaptığı paylaşımda “Zenginin aşı olacağı, parası olmayanın aşıya erişemeyeceği haksız bir süreci asla kabul etmeyeceğiz” dedi.
İki doz arasındaki süre
Türkiye’deki klinik çalışmaların ardından tartışılan bir başka mesele de koronavirüs aşılarındaki iki doz arasında ne kadar zaman olacağı. Sinovac aşısının klinik çalışmalarında iki doz, 14 günlük aralıkla yapıldı. İlk dozdan 14 gün sonra antikor düzeyini artırmak için ikinci doz yapıldı. Türkiye’de de birinci doz ve ikinci doz arasında iki haftalık süre olması planlanıyordu ancak Sağlık Bakanlığı, 30 Aralık 2020 tarihindeki Bilim Kurulu toplantısının ardından yazılı bir açıklama yaparak, ikinci dozun ilk dozdan 28 gün sonra yapılacağını duyurdu. Açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Salgının hızının yavaşlamış olması da göz önüne alınarak inaktif aşının 28 gün ara ile iki doz olarak yapılması uygun bulunmuştur.”
Bu tarihten itibaren Sinovac aşısının ikinci dozunu yaptırmak için en az 28 gün geçmesi bekleniyor. Aynı uygulama BioNTech aşısı için de öngörülüyordu ve ilk aşılamalar bu şekilde yapılmıştı. Ancak Fahrettin Koca dün, BioNTech aşısında iki doz arasındaki sürenin altı-sekiz hafta olacağını duyururken şunları söyledi: “Bugün yaptığımız Bilim Kurulu toplantısında aşıyı geliştiren Prof. Dr. Uğur Şahin hocamızın da görüşünü alarak BioNTech aşısının iki dozunun uygulanması arasındaki sürenin altı-sekiz hafta olarak uygulanmasına karar verilmiştir.”
İkinci doz randevuları ertelenmişti ancak bu karar geri alındı
Açıklamanın ardından ikinci doz için alınan randevular ertelenmişti. Ancak bugün Bilim Kurulu tarafından yapılan açıklamada, ikinci doz için daha önceden randevu alanların aşıyı aynı tarihte yaptırabileceği ama yeni randevu alacak kişiler için ilk doz ile ikinci doz arasında altı ile sekiz haftalık zaman dilimi olacağı belirtildi.
“Aşı tedariki önümüzdeki iki ay için zor ama sonrasında ‘aşı bolluğu’ bekleniyor”
Bakan Koca, dün yaptığı açıklamada aşı tedarikinin önümüzdeki iki ay için zorlaştığını ama sonrasında “aşı bolluğu” yaşanması beklendiğini söyledi. Koca, 12 Nisan’daki basın toplantısında ise haziran sonu itibariyle 40 yaş üzeri kişilerin aşılarının tamamlanabilceğini ifade etmişti. 40 yaş üstü nüfusun 35 milyon olduğunu ve yaklaşık üç milyonun hastalığı atlattığını belirten Koca, kalan 32 milyon kişinin yaklaşık 12 milyonunun aşılandığını, 20 milyon kişinin de haziran sonuna kadar aşılanabileceğini aktardı.
Yeni aşı gelmezse, mevcut durumda yalnızca yaklaşık 378 bin kişiye iki doz aşı için randevu verilebilecek
Türkiye’de şu ana kadar yaklaşık 22 milyon 500 bin kişiye aşı yapıldı. Birinci doz uygulanan kişi sayısı 13 buçuk milyonu geçerken iki doz birden yapılan kişi sayısı ise yaklaşık 9 milyon. Türkiye’nin, elinde 28 milyon doz aşı bulunduğu durumda ve kısa sürede yeni aşılar gelmediği takdirde ikinci doz aşıların da yapılmasının ardından yalnızca yaklaşık 756 bin doz aşı kalacak. Bu durumda ikinci doz aşıların tamamlanmasının ardından yaklaşık 378 bin kişiye iki doz aşı için randevu verilebilecek.
Şu an 55 yaş üzeri kişiler aşılanıyor
Türkiye’de dört aşamalı bir aşı takvimi ilerliyor. 13 Ocak 2021 tarihinde ülke genelinde yaygın aşılamaya geçilirken ilk aşılar sağlık çalışanlarına yapılmıştı. Mevcut durumda aşı uygulamasında ikinci aşamada bulunuluyor ve 55 yaş üzeri kişiler aşılanıyor. Üçüncü aşamada kademeli olarak 50 yaş altı kişilerin aşılanmasına geçilecek ve dördüncü aşamada da sırası geldiği halde aşı yaptırmayanlar aşı olacak.
