Türkiye’de Gençlerin İyi Olma Hali Araştırma Raporu: “Kendini önceki kuşaklara oranlara daha şanslı hisseden gençlerin sayısı her geçen gün azalıyor”

Habibat Derneği’nin hazırladığı, Türkiye’de yaşayan gençlerin yaşam kalitesini inceleyen, “Türkiye’de Gençlerin İyi Olma Hali Araştırma Raporu’nun dördüncüsünün sonuçları açıklandı. Raporda öne çıkan bulgular, Habitat Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Sezai Hazır ve Infakto Araştırma Şirketi’nin kurucusu Prof. Dr. Emre Erdoğan’ın katılımıyla düzenlenen çevrimiçi toplantıda değerlendirildi. Saha çalışmaları nisan ayında tamamlanan dördüncü araştırmada, koronavirüs salgınının gençler üzerindeki etkisi ayrıntılı olarak ele alındı. 

2017 yılında ilki yayımlanan ve literatüre “ev genci” kavramını kazandıran Türkiye’de Gençlerin İyi Olma Hali Raporu’nda, salgın sürecinde gençlerin gelecekten beklentileri, umut düzeyleri, öncelikleri, değişen alışkanları ve eğitimden memnuniyetleri gibi yüze yakın başlıkta veriler toplandı. Rapor, Türkiye’deki genç nüfusu temsil eden 16 ilde, 9-26 Nisan 2021 tarihleri arasında 18-29 yaş arası bin 214 gencin katılımıyla, yüz yüze görüşmelere dayanılarak hazırlandı. Araştırma, Habitat Derneği ve Infakto RW tarafından yürütüldü.

“İstihdamda yer almadan geçirilen süre arttıkça geleceğe yönelik umutlar azalıyor”

Raporun gençlerin memnuniyetini ve gelecekten beklentilerini birçok değişkene göre incelediğini, aynı zamanda gençlerin bugünü ve yarını nasıl okuduklarına yönelik önemli veriler elde edildiğini belirten Habitat Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Sezai Hazır şunları söyledi: “Habitat Derneği olarak, yürüttüğümüz birçok proje kapsamında gençlerin kapasitelerini artırmak ve 21. yüzyıl yetkinlikleri ile donatılabilmeleri için çalışmalar gerçekleştiriyoruz. Türkiye’nin 81 ilindeki beş binden fazla gönüllümüz ile birlikte aktif ve yoğun şekilde yürüttüğümüz çalışmaların sahadaki karşılığını gözlemlemek ve yapılan çalışmaların etkisini ölçebilmek için birçok araştırmaya da imza atıyoruz. Gençlerin yaşamdan memnuniyetlerine bakıldığında, memnuniyeti belirleyen birincil faktörün çalışma durumu olduğu ön plana çıkmaktadır. Araştırmaya göre, gençlerin genel memnuniyet düzeyi yüzde 50 iken, bu oran çalışanlarda biraz daha yüksek olup yüzde 55 olarak gözlemlenmektedir. Öğrencilerin ve ev gençlerinin yüzde 48’i hayatından memnun olduğunu belirtirken, memnuniyetin en düşük olduğu grup iş arayanlar olarak ortaya çıkmıştır. İş arayan gençlerin ise yalnızca yüzde 38’i hayatından memnun olduğunu belirtmektedir. Yaşamdan memnuniyete paralel olarak gelecekten umutlu olanların en az olduğu grup ise tahmin edilebileceği üzere yine iş arayan gençlerdir. İş arayan gençlerin arasında geleceğe umutla bakanların oranının 2020 yılında yayımlanan bir önceki rapora göre 10 puan azalarak, yüzde 32’ye düştüğü görülmektedir.”

“Çevrimiçi eğitim ve iş fırsatlarının azlığı öğrencileri umutsuzluğa sürükledi”

Öğrencilerin önemli bir bölümünün özellikle koronavirüs salgını nedeniyle çevrimiçi hale gelen eğitimden memnun olmadığının altını çizen Hazır, şöyle devam etti:“Gençler arasında çevrimiçi eğitimden memnuniyetsizliğin yüksek olduğunu ve almış oldukları lisans eğitiminin halihazırda kıt iş fırsatlarının olduğu bir piyasada rekabete girmek için yetersiz olduğu kanısının giderek kanıksandığını görüyoruz. Bu durumun gençleri üniversite eğitimlerini yarıda bırakmaya veya farklı bir ülkeye yerleşmek gibi daha radikal kararlar almaya ittiğini gözlemliyoruz. Rapora baktığımızda, bir önceki yıl yayınlanan ‘Gençliğin İyi Olma Hali 3’ raporu ile kıyaslandığında yaklaşık 12 puanlık bir artış ile yaşamına başka bir ülkede devam etmek isteyen gençlerin oranı yüzde 43’e yükselmiştir. Eğitimine başka bir ülkede devam etmek isteyen gençlerin oranı ise bir önceki yıla oranla 7 puan artış göstererek, yüzde 28,5’e yükselmiştir. Yaşamına başka bir ülkede devam etmek isteyen gençlerin tercih ettiği ilk üç ülkenin sırasıyla Almanya, Amerika Birleşik Devletleri ve Fransa olduğu göze çarpmaktadır.”

“Gençler, toplumsal değer yaratabilecekleri, çalıştıkları işte karar alma süreçlerinde aktif olabilecekleri ve sosyalleşebilecekleri işleri tercih ediyor”

Gönüllü faaliyetlerde çalışma oranının Türkiye’de hâlâ istenilen seviyede olmadığını belirten Hazır, “Ekonominin durumu ile de doğru orantılı olarak gençlerin önemsedikleri konuların başında iyi para kazanabilecekleri bir işte çalışıyor olmalarının geldiği görülmektedir. Bunun yanı sıra araştırmada, karar alma süreçlerinde etkin rol oynayabilecekleri, doğrudan başka insanlara yardım edebilecekleri ve birçok farklı kişi ile sosyalleşebilecekleri işleri tercih edeceğini belirten genç sayısında önemli bir artış gözlemlenmektedir. Tüm bu çıktıları değerlendirdiğimizde, sivil toplumun bir kariyer alanı olarak kabul görmeye başlandığı söylenebilir. Gençlerin gönüllülük algılarına baktığımızda ise halen gönüllü faaliyette bulunan gençlerin oranının Avrupa ve dünya geneli ile kıyaslandığında oldukça geride olduğunu görüyoruz. Araştırma çalışmamıza katılan gençlere ‘Herhangi bir ücret almadan gönüllü bir işte veya bir sivil toplum kuruluşunda hiç çalıştınız mı?’ sorusunu yönelttiğimizde, sadece yüzde 9’unun böyle bir gönüllü faaliyette bulunduğunu, yüzde 91’inin geçmişinde böyle bir deneyimi bulunmadığını görüyoruz. Mevcut durumdaki bu ikilemin ortadan kaldırılması ve gönüllülük algısının geliştirilmesi özelinde hâlâ alınması gereken çok yol olduğu dikkat çekiyor” dedi.

Raporda öne çıkan bazı başlıklar şöyle:

“Ailesi ve yakın çevresinde koronavirüsten etkilenen kişi sayısında dramatik bir artış görülüyor”

Rapora göre, 2020’de gençlerin, başlarına geldiğini en fazla belirttikleri olayların, bu dönemde ödeyemedikleri kira, elektrik, su gibi masrafları olduğu fark edilmekteyken (yüzde 26), 2021’de gençlerin en fazla belirttikleri olayın koronavirüs sebebiyle ailelerinden birinin hastalandığı olduğunu görülüyor (yüzde 39). Koronavirüs sebebiyle ailesinden birinin hastalandığını belirten gençlerin oranında geçen yıla kıyasla 27 puanlık bir artış olduğu belirtiliyor.

“Gençler koronavirüsü daha çok maddi yönden göğüslemek zorunda kaldı”

Bankadan ya da tanıdıklardan borç aldığını belirten gençlerin oranı 2020’ye oranla 7 puan artarak, yüzde 25’e çıktı. Bu dönemde eğitimine ara vermek zorunda kaldığını belirten gençlerin oranı geçen yıla göre 5 puan artarak, yüzde 21’e yükseldi.

“Düşük gelir grubundaki gençler salgının etkilerini daha sert bir şekilde deneyimledi”

Salgının eşitsizlikleri artırdığı, olumsuz etkilerin düşük gelir grubuna dahil gençlerde daha fazla olduğu görüldü. Hane halkı geliri 3 bin TL ve altında olan gençlerin yüzde 52’si bu dönemde ödeyemediği kira, elektrik, su gibi masrafları olduğunu belirtirken yüzde 51’i ise bankadan ya da tanıdıklardan borç aldığını söyledi.

“Gençlerin üçte biri aşı olmayı düşünmüyor”

Gençlerin üçte ikisi kendi yaş gruplarına aşı uygulanmaya başlandığında aşı olmayı düşündüğünü söylüyor. Rapor için görüşülen gençlerin yüzde 66’sı aşı olmayı düşündüklerini ifade ederken, aşı olmayı düşünmediğini belirten gençlerin oranı yüzde 32.

Türkiye yakın zamanda bir koronavirüs aşısı geliştirirse aşıyı olup olmayacaklarını sorusuna gençlerin yüzde 64’ü olumsuz cevap verdi.

“Gençler koronavirüse dair gelişmeler özelinde en çok yakın çevresi ve resmi makamlara güveniyor”

Koronavirüse dair sık bilgi alınan ve en çok güven duyulan bilgi kaynağının gençlerin aileleri olduğu, bunu arkadaşlarının ve Sağlık Bakanlığı’nın açıklamalarının izlediği görüldü. Televizyondaki haber bültenleri de gençler tarafından sıklıkla kullanılan diğer bir bilgi kaynağı olarak öne çıkıyor.

“Gençler yeni eğitim dönemi için yüz yüze eğitimi tercih ediyor”

Gençlerin yüzde 78’i 2021 – 2022 eğitim yılında yüz yüze eğitimi tercih ettiğini belirtti. Uzaktan eğitimi tercih edenlerin oranı ise yüzde 11. Buna paralel olarak gençlerin dörtte üçü, yüz yüze eğitimin uzaktan eğitime göre daha faydalı olduğunu düşünüyor. Uzaktan eğitimi faydalı bulanların oranı yüzde 10 iken, iki eğitim şekli arasında bir fark olmadığını düşünenlerin oranı ise yüzde 3’.

“Kendini önceki kuşaklara oranlara daha şanslı hisseden gençlerin sayısı her geçen gün azalıyor”

2020’deki araştırmaya katılan gençlerin yüzde 44’ü kendilerini anne babalarından daha şanslı hissederken 2021 yılında bu oran yüzde 38’e düştü.