Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Joe Biden, pazartesi günü (16 Ağustos) Beyaz Saray’da açıklamada bulundu ve Afganistan’dan çekilme kararını savundu. Bütün eleştirilere göğüs geren Biden, ABD’nin Afgan güçlerine her türlü desteği verdiğini ancak onların kendi gelecekleri için savaşma iradesi gösteremediğini ileri sürdü. Tahliye işlemlerinin devam edeceğini dile getiren Biden, çekilme için son tarih olan 31 Ağustos tarihinin biraz daha aşılabileceğini söyledi.
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Joe Biden, içeriden ve dışarıdan gelen tüm eleştirilere rağmen Afganistan’dan çekilme kararının arkasında durduğunu açıkladı.
Biden, dün (16 Ağustos) Beyaz Saray’da yaptığı televizyon konuşmasında, Taliban’ın Afganistan’ı ele geçirmesi nedeniyle ülkeden kaçan Afgan siyasi liderleri ve Taliban ile savaşma konusunda isteksiz davranan ABD tarafından eğitilmiş Afgan ordusunu suçladı. Biden, “Onlara kendi geleceklerini belirlemeleri için her fırsatı verdik. Onlara sağlayamadığımız şey, o gelecek için savaşma iradesiydi” diye konuştu.
Biden, Ulusal Uzlaşma Yüksek Konseyi Başkanı Abdullah Abdullah’ı ve Cumhurbaşkanı Eşref Gani’yi eleştirirken, bu isimlerin Taliban ile siyasi bir çözüm arama tavsiyesini kesinlikle reddettiklerini söyledi.
Yönetimine yönelik iç ve dış eleştirileri de yanıtlayan Biden, “Afganistan’ın iç savaşında Afgan askerleri savaşmayacak iken, daha kaç nesil Amerika’nın kızlarını ve oğullarını Afganlar ile savaşmak için göndermemi isterdiniz? Daha kaç hayat, Amerikan hayatı, buna değer mi? Arlington Ulusal Mezarlığı’nda kaç tane sonsuz mezar taşı sırası var?” dedi.
Biden, ABD’nin böylesine vahim bir sonuç için acil durum planları yaptığını söylerken, halen Afganistan’da bulunan binlerce ABD vatandaşının ve ABD ile çalışan ve özel vize almaya hak kazanan Afganlar’ın tahliyesi için, havaalanını güvence altına almak amacıyla Kabil’e takviye birlikler gönderilmesi emrini verdi.
ABD birliklerinin çekilme operasyonundaki profesyonelliğine değinen Biden, “Amerikan birlikleri bu görevi her zaman olduğu gibi profesyonel ve etkili bir şekilde yerine getiriyor, ancak bu risksiz değil” dedi.
Askerlerin tahliyeyi gerçekleştirmek için gereken süre kadar ülkede kalacağını belirten Biden, operasyonun ABD’nin nihai çekilme tarihi olan 31 Ağustos’un ötesine uzanma olasılığına da açık kapı bıraktı.
Biden, “Mevcut askeri görevimiz kapsam olarak sınırlıdır ve hedeflerine odaklanmıştır: Halkımızı ve müttefiklerimizi mümkün olan en kısa sürede güvenliğe kavuşturmak. Bu görevi tamamladığımızda, askeri geri çekilmemizi tamamlayacağız ve Amerika’nın en uzun savaşını sona erdireceğiz” diyerek Afganistan’dan çekilme konusundaki kararlılığını vurguladı.
Biden ayrıca kararının, Amerikan birliklerine uzun zaman önce bitmesi gereken bir savaş için hayatlarını riske atmaya devam etmelerini istemeyeceğine dair verdiği taahhüdün bir sonucu olduğunu söyledi.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Biden, “Kararımın eleştirileceğini biliyorum ama bu kararı başka bir başkana devretmektense tüm bu eleştirileri almayı tercih ederim” diye konuştu.
ABD Başkanı Biden, Taliban yöneticilerine de “Taliban’a, personelimize saldırmaları veya operasyonumuzu bozmaları halinde ABD’nin yanıtının hızlı ve güçlü olacağını açıkça belirttik. Gerekirse halkımızı yıkıcı bir güçle savunacağız” uyarısında bulundu.
“Daha fazlasını yapabilirdik”
Kabil Havaalanı’nda dün (16 Ağustos) yaşanan izdiham bütün dünyada ses getirirken, Biden’a yönelik eleştirilerin de çoğalmasına yol açtı. ABD’nin yıllardır kendisine yardım eden binlerce Afgan’ı Taliban zulmüne karşı savunmasız bıraktığı ve ülkede büyük bir kaos yaşanmasına neden olduğu başlıca eleştiriler arasında.
Biden, Afganlar’ın neden daha önce tahliye edilmediği konusundaki eleştirleri kabul etmekle birlikte, yönetiminin o dönemde Afgan hükümeti tarafından bu konuda durdurulduğunu söyledi. Biden, Kabil’de yaşananların yürek sızlatıcı olduğunu ancak Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin toplu bir göç istemediği için ABD’nin daha erken hareket edemediğini belirtti.
Biden tahliyede yaşanan gecikmenin sebebi olarak da “Cevabın bir kısmı, bazı Afganlar’ın daha erken ayrılmak istememeleri, hâlâ ülkeleri için umutlu olmaları” dedi. Ancak isimlerini vermeyen beş ABD’li yetkili Reuters’a, Vaşington destekli Afgan hükümetinin çökmesinden haftalar önce, ABD ordusunun kendileriyle birlikte çalıştıkları için risk altında olan Afganlar’ı tahliye etme konusunda daha etkin rol almayaı teklif ettiğini söyledi.
Yetkililer, daha düzenli bir geri çekilmenin muhtemel olduğuna inandıklarını dile getirdi. Bir askeri yetkili ise “Yardım etmek için çok daha fazlasını yapabilirdik. Yönetim çok bekledi” diye konuştu.
Öte yandan, istihbarat ile ilgili yaşanan bazı sorunlar da gündeme geldi. Geçen hafta ABD istihbaratı tarafından yapılan bir değerlendirmede Kabil’in en az 30 gün boyunca düşmeyeceği söylenmişti.
Başkan Biden da Taliban’ın ülkeyi geri almasının beklenmedik derecede hızlı olduğunu kabul etti. Bu hızlı ilerleme, Afgan ordusunun Taliban militanlarını püskürteceğini ya da aylarca başkentten uzak tutacağını öngören Amerikalı yetkilileri de şaşkınlığa uğratmış durumda.
Biden bu konuyla ilgili soruları “Gerçek şu ki bu beklediğimizden daha hızlı gelişti. Peki ne oldu? Afganistan’ın siyasi liderleri pes etti ve ülkeden kaçtı. Afgan ordusu bazen savaşmaya çalışmadan pes etti” diyerek yanıtladı.
Acil durum fonundan 500 milyon dolar kullanma yetkisi
ABD, Afganistan’da birlikte çalıştığı için Taliban’ın hedefi haline gelme riskiyle karşı karşıya olan binlerce Afgan’ı tahliye etmeye hazırlanıyor.
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, pazartesi günü (16 Ağustos) Biden’ın Afgan özel göçmenlik vizesi başvuru sahipleri de dahil olmak üzere Afganistan’daki durumdan kaynaklanan beklenmedik ve acil mülteci ihtiyaçlarını karşılamak için acil durum fonundan 500 milyon dolara kadar kullanım yetkisi verdiği belirtildi.
İçeriden yükselen tepkiler
2012 seçimlerinde başkan adayı olan Cumhuriyetçi Senatör Mitt Romney, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Başkanın talihsiz geri çekilme kararını kabul etmemesi, Amerikalılar’a veya hayatları tehlikede olan Afgan ortaklarımıza hiçbir rahatlık sağlamamaktadır. İddialarının aksine, bizim seçimimiz acele ve kötü hazırlanmış bir geri çekilme ya da sonsuza kadar kalmak arasında değildi. Masum erkek, kadın ve çocukların hayatlarından ziyade siyasi bir vaadine öncelik verme kararı, Amerika’nın itibarına leke sürüyor ve dünyadaki güvenilirliğimizi sarsıyor” diye yazdı.
Cumhuriyetçi Temsilci Mike McCaul da Afganistan’daki kaosun ABD’yi terör saldırılarına karşı daha savunmasız hale getiren bir ulusal güvenlik sorunu olarak görebileceğinin sinyalini verdi. McCaul, “Bence bu, başkanlığı ulusal güvenlik konusunda büyük ölçüde lekeleyecek” dedi.
Diğer yandan, Biden’ın Afganistan nedeniyle uzun vadeli bir siyasi riskle karşı karşıya kalıp kalmayacağı henüz belirsiz. Uzmanlar, dış politikanın geleneksel olarak ABD seçimlerinde önemli bir rol oynamadığı ve birçok ABD’linin Trump ve Biden’ın Amerika’nın en uzun savaşı olan Afganistan’dan çekilme kararına destek verdiğini belirtiyor.
Blinken Afganistan’ın durumu hakkında mevkidaşları ile konuştu
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price ise bazı açıklamalarda bulunarak, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken‘in dün (16 Ağustos) İngiltere, Avrupa Birliği, Türkiye ve NATO’daki mevkidaşlarıyla Afganistan’daki durum ve ABD’nin vatandaşlarını geri getirme çabaları hakkında ayrı ayrı görüştüğünü belirtti.
Derleyen: Gökalp Badak
