Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Batılı müttefiklerinin Afganistan’dan çekilmesiyle bölgede oluşan güç boşluğunu kimin dolduracağı merak ediliyor. Yeni dönemde bölgede aktif rol oynayacağı düşünülen ülkelerin başında Çin, Rusya ve İran geliyor. Afganistan’ın, Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi’nde yer alması beklenirken, Taliban yetkilileri ülkenin yeniden inşası için Pekin’den gelecek ekonomik desteğe ihtiyaçları olduğunu dile getirmişti. Çin’in Afganistan’da nasıl bir rol oynayabileceğini Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Ümit Alperen ile konuştuk.
“Çin, ABD’nin Afganistan’dan çekilmesini çok olumlu karşılamadı”
Beklenenin aksine ABD’nin Afganistan’dan çekilmesinin Çin’de olumlu karşılanmadığını söyleyen Dr. Alperen, “Aceleci ve sorumsuzca bir çekilme olarak gördüler. Tabii şunu bekliyoruz. Çin ve ABD, birbirine rakip devlet ve birbirlerini tehdit olarak algılıyorlar ve sevinmesi gerekiyor. Fakat böyle olmadı” dedi. Bunun yanında Çin’in ABD’nin nüfuzunun etkili olduğu bölgelerde propaganda da yaptığını belirten Alperen, “Bakın, ABD yeri geldiğinde müttefiklerini de yalnız bırakabiliyor” dedi.
“Çin, kurulduğundan bu yana ilk kez iki tehdit altında kaldı”
Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulduğu günden bu yana ilk kez iki tehdit altında kaldığını belirten Alperen, “Bu tehditlerin birincisi Güney Çin Denizi üzerinden gelen tehdit, diğeri ise Afganistan’ın istikrarsızlığı üzerinden gelebilecek olan tehdit” dedi. Çin’in Afganistan’da asıl istediği şeyin istikrar olduğunun altını çizen Alperen, Taliban ile Çin hükümeti arasında bir güvensizlik sorunu olduğunu da sözlerine ekledi. Çin’in asıl önceliğinin ekonomik değil, güvenlik olduğunun altını çizen Alperen, “Afganistan, bahsedildiği gibi ekonomik olarak çok gelecek vaat eden bir ülke değil. Çin’in 2012 yılından sonraki yatırımları gelişmekte olan değil, gelişmiş ülkelere yönelik oldu. Afganistan’ın ekonomik potansiyeli Çin açısından önemsiz değil demek istemiyorum ama öncelikli değil. Çin bölgeye bir yatırım yapacaksa istikrar için yapacak, yatırımla birlikte Taliban’ın politikalarını etkilemek için yapacak” dedi.
“Çin, rakip olmasına rağmen ABD’nin süreç içinde olmasını istiyor”
Çin’in bundan sonraki süreci Şangay İşbirliği Örgütü ve Afganistan İrtibat Grubu ile götürmek istediğini söyleyen Alperen, “Çin, rakip olmasına rağmen ABD’nin de süreç içinde olmasını istiyor. Her ne kadar ABD’nin ve Batı’nın gücünün azalmasını Doğu’nun yükselişi olarak görsek de işler öyle olmuyor” dedi.
