Cemevlerinin “ibadethane” olarak kabul edilmemesi ve “ticarethane” gösterilmesi faturalara da yansıdı. Garip Dede Cemevi’ne 30 bin 60 Türk Lirası (TL) elektrik, 11 bin 847 TL de doğalgaz faturası gelmesinin ardından başlayan tartışmada cemevleri, faturaları ödememe kararı aldı. Alevi Dernekleri Federasyonu Başkanı ve Garip Dede Dergâhı Vakfı Başkanı Celal Fırat konuya ilişkin Medyascope‘a konuştu. Fırat, “Gelsinler, elektriğimizi kessinler, odunlarla yemeklerimizi pişiririz” dedi.
İstanbul-Küçükçekmece’deki Garip Dede Cemevi’ne 30 bin 60 lira elektrik ve 11 bin 847 lira doğalgaz faturası gelmesinin ardından cemevleri, fatura ödememe kararı aldı.
Medyascope’a konuşan Alevi Dernekleri Federasyonu Başkanı ve Garip Dede Dergâhı Vakfı Başkanı Celal Fırat, 100’e yakın cemevinin hiçbir faturayı ödememe kararı aldığını söyledi. Fırat, konunun maddiyattan ziyade hak arama mücadelesi olduğunu belirtti.
Garip Dede Cemevi’ne gelen CK Boğaziçi Elektrik tarafından düzenlenmiş elektrik faturasında “tüketici grubu/sınıfı” kategorisinde “ticarethane tarifesi” ibaresi yer aldı. Halkların Demokratik Partisi (HDP) İstanbul Milletvekili Ali Kenanoğlu da cemevlerinin “ibadethane” olarak tanınmayıp “ticarethane” görülmesi nedeniyle yüksek miktarda elektrik ve doğalgaz faturası ödemek zorunda bırakılmasına dair Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın cevaplaması istemiyle soru önergesi verdi.
“Cemevlerinin ticarethane görülmesi bizi son derece rahatsız ediyor”
Aleviler’in ve Alevi örgütlerinin, cemevlerinin yasal statülerinin tanınması ile ilgili taleplerini hatırlatan Celal Fırat, “Cemevlerine statüyü Alevi toplumu verir, devlet bunu kabul etmekle mükellef” dedi. Fırat, diğer ibadethanelerin giderlerinin devlet tarafından ödendiğini ancak cemevlerinin giderlerinin ödenmediğini söyledi. Bu konuda mahkeme kararları bulunmasına karşın adım atılmadığını belirten Fırat, “Şimdiye kadar sorunlar çözülsün diye bekledik. Devlet yetkilileri ‘Halledeceğiz’ dediler, her seçim arifesinde geldiklerine bunu dillendirdiler” diye konuştu.
Son zamların tüm vatandaşların meselesi olduğunu belirten Fırat, cemevlerine gelen faturaların da yükseldiğini anlattı. Giderleri halkın bağışlarıyla karşıladıklarını vurgulayan Fırat, “Cemevlerinin ticarethane mantığıyla görülmesi bizi son derece rahatsız ediyor” dedi ve devam etti:
“Biz bu ülkede eşit yurttaşlık istiyoruz. Alevi, Sünni, Türk, Kürt, Laz, Çerkes, Ermeni, inanan inanmayan herkesin gelenek göreneklerini özgürce yaşamasını arzuluyoruz. Biz bunları derken diğer ibadethanelerin giderleri benden alınan vergi ile karşılanırken, benim ibadethaneme farklı mantıkla bakmaları gerçekten içimizi acıtıyor. Bu yüzden bir Alevi vatandaşı olarak ben vergimi helal etmiyorum.”
“Faturaları ödemiyoruz, gelsinler kessinler”
Celal Fırat, Alevi Dernekleri Federasyonu çağrısıyla cemevlerine gelen hiçbir faturayı ödememe kararı aldıklarını söyledi. Başta 28 cemevinin katıldığı kararın 100 cemevine yükseldiğini belirten Fırat, daha çok cemevinin de tepkilerini dillendireceğini şöyle anlattı:
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“Gelsinler kessinler. Cemevlerimizi Aleviler’in ticarethanesi değil, ibadethanesi olarak görüyoruz. Bundan sonra hiçbir faturayı ödemeyeceğiz. Gelsinler hukuki yollarla alsınlar, elektriğimizi, doğalgazımızı kessinler.”
“Kazanlarda odunlarla yemeklerimizi pişiririz”
Fırat, cemevlerinin ücret almaksızın hizmet verdiğini, bu hizmetlerin süreceğini, sürecin maddiyattan ziyade hak arama mücadelesi olduğunu vurguladı:
“Garip Dede Cemevi’nde her gün binlerce insan yemek yiyor. Biz çayından yemeğine, cenaze hizmetlerine dek hiçbir canımızdan bir kuruş talep etmedik. Hepsi hizmet mahiyetiyle yapılıyor. O hizmetlerimizi yine yerine getiririz. Araçların farlarının önünde çalışmalar yaparız, bahçemiz geniş kazanlarımızı çıkarır odunlarla yemeklerimizi pişirir, gelen canlarımızın lokmalarını veririz.
Biz hak arama mücadelesini sonuna dek götüreceğiz. Faturaları ‘parasal olarak ödeyemeyiz’ mantığında değiliz, bu toplum bunu da öder ama bunu bir hak arama mücadelesi olarak görüyoruz. Yetkililerin de bu boyutta çözüm üretmelerini bekliyoruz. Süreç bizim açımızdan ciddi sıkıntı yaratmaya başladı.”
Kenanoğlu’ndan soru önergesi
Alevi Bektaşi Federasyonu ve Hubyar Sultan Alevi Kültür Derneği Kurucusu ve Halkların Demokratik Partisi (HDP) İstanbul Milletvekili Ali Kenanoğlu, cemevlerine kesilen faturaları Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) gündemine taşıdı.
Kenanoğlu, konuyla ilgili mahkeme kararlarını şöyle hatırlattı:
“Bakırköy 5. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 19.09.2017 tarihli ve 2015/420 esas sayılı kararı ve Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 25.10.2018 tarihli ve 2018/3515 esas sayılı onama kararı gereği cemevleri ibadethane statüsünde sayıldığından elektrik sarfiyat bedellerinden muaf tutulmuştur.
Yine, İstanbul 18. Asliye Hukuk Mahkemesi, İstanbul Esenyurt’ta bulunan ve Cem Vakfı’na bağlı Kıraç Cemevi’nin ibadethane sayılması gerektiğini belirterek elektrik faturası ödenmemesine yönelik karar vermiştir.
Daha önce de İstanbul Esenyurt’ta bulunan Erenler Eğitim ve Kültür Vakfı Cemevi’nin elektrik faturalarının ödenmediği gerekçesiyle BEDAŞ tarafından cemevi icraya verilmiş ve cemevi yönetimi karşı dava açarak icrayı durdurmuştur. Cemevi yönetiminin, cemevlerinin Aleviler’in ibadethanesi olduğu için elektrik giderlerinin devlet tarafından karşılanması istemiyle 2015 yılında açtığı dava sonuçlanmış ve Danıştay 13. Dairesi, Erenler Cemevi’nin elektrik giderlerinin devlet tarafından ödenmesine karar verilmiştir.
Diğer taraftan, Aralık 2014’te Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Türkiye’de cemevlerine ayrımcılık yapıldığını ve cemevlerinin de diğer ibadethaneler gibi hukuki olarak tanınması gerektiğini oybirliğiyle karara bağlamıştır. AİHM söz konusu kararında özetle cami, kilise veya sinagoglara uygulanan elektrik faturası muafiyetinin, cemevlerine uygulanmamasının kabul edilemeyeceğini belirtmiş ve Yenibosna’da gerçekleştirilen hiçbir faaliyetin ticari bir karakter taşımadığından yola çıkarak cemevleri de diğer dinlere ait mekanlar gibi ibadet mekanlarıdır. Devlet temsilcileri, neden cemevlerine farklı bir uygulama getirildiği konusundaki savunmasında gerçekçi ve objektif bir gerekçe sunamamıştır. Dolayısıyla AİHS’in 9’uncu maddesiyle bağlantılı olarak din özgürlüğünü garanti altına alan 14’üncü maddesinin ihlal edildiğine karar verilmiştir’ denilmektedir.”
Kenanoğlu, cemevlerine ticarethane aboneliği yapılmasının hangi mevzuata dayandığı, ibadethane statüsü tanınmamasını ayrımcılık olup olmadığı, mahkeme kararlarına karşın neden bu durumun sürdüğü ve hukuki düzenleme yapılıp yapılmayacağı yönündeki sorularının Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay tarafından yanıtlanmasını istedi.
