Alzheimer Birliği Uluslararası Konferansı’nda (AAIC) sunulan yeni bir araştırmaya göre, günlük kalori alımının yüzde 20’sinden fazlası ultra işlenmiş gıdalardan oluşan bireylerde, beynin karar alma işlevi gören kısımları da dahil olmak üzere bilişsel gerileme gözlemleniyor.
Donmuş pizzalar, paket çorbalar ve hazır yemekler gibi hayatı kolaylaştıran ultra işlenmiş gıdaların kalp ve damar rahatsızlıkları, obezite, diyabet ve kanser ve hatta erken ölüm riskini artırdığı pek çok bilimsel araştırma tarafından daha önce ortaya konulmuştu.
Yeni bir araştırma ise bu gıdaların beynin bilgi işleme ve karar alma merkezi olan frontal lob da dahil olmak üzere bütünsel bir bilişsel gerilemeye yol açabileceğini ortaya koydu.
Araştırmada ulaşılan bulgulara göre, ultra işlenmiş gıda tüketimi en üst düzeyde olan bireylerin bilişsel gerileme hızı, bu gıdaları en az tüketen bireylere kıyasla yüzde 28, beynin yönetme becerisindeki kayıp hızı ise yüzde 25 daha fazla.
Söz konusu araştırmada yer almayan Harvard Tıp Okulu’nda nöroloji profesörü ve Boston Massachusetts Hastanesi’nde genetik ve yaşlandırma araştırmaları direktörü Rudy Tanzi, araştırma hakkında “Daha derin araştırmaya ve replikasyona ihtiyaç olsa da, yeni sonuçlar oldukça ikna edici ve beyin sağlığını korumakta ve geliştirmekte, yaşlandıkça beyin hastalıkları riskini azaltmada düzgün beslenmenin önemini vurguluyor” yorumunda bulundu.
Yazdığı bir kitapta daha önce ultra işlenmiş gıdaları ele alan Tanzi’ye göre, ultra işlenmiş gıdalarla ilgili temel sorun, bu gıdaların genellikle vücutta ve beyinde sağlıklı yaşlanmaya karşı en büyük tehdidi oluşturan sistematik iltihabı körükleyen şeker, tuz ve yağ maddelerini yüksek oranda içermesi.
Tanzi, “[Bu gıdalar] hızlı bir öğün için pratik olsalar da aynı zamanda bağırsak mikrobiyomunuzdaki trilyonlarca bakterinin sağlığını ve dengesini korumak için önemli yüksek bitki lifi içeren gıdaların yerini alıyor. [Bağırsak mikrobiyomdaki dengenin korunması] beyin sağlığı ve Alzheimer gibi yaşlanma bağlantılı zihinsel hastalıklara yakalanma riskini azaltmak için oldukça önemli” diye konuştu
Eğitim düzeyi arttıkça ultra işlenmiş gıda tüketimi artıyor
Pazartesi günü (1 Ağustos) San Diego’da düzenlenen 2022 Alzheimer Birliği Uluslararası Konferansı’nda (AAIC) sunulan araştırma kapsamında, on yıla uzanan bir süre boyunca 10 binden fazla Brezilyalı gözlemlendi. Katılımcıların yarısından biraz fazlası kadın, beyaz veya üniversite mezunuyken tüm katılımcıların yaş ortalaması 51’di.
Katılımcılara araştırmanın başında ve sonunda kelime hatırlama, kelime tanıma ve sözel akıcılık testlerini içeren bilişsel testler yapıldı ve beslenme alışkanlıkları soruldu. Sao Paulo Üniversitesi Tıp Okulu Geriatri Bölümü’nde doçent ve araştırmanın eş yazarlarından olan Dr. Claudia Suemoto, araştırma hakkında şunları söyledi:
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“Brezilya’da ultra işlenmiş gıdalar toplam kalori alımının yüzde 25-30’unu oluşturuyor. McDonald’s, Burger King’imiz var, çok fazla çikolata ve beyaz ekmek yiyoruz. Maalesef, diğer pek çok Batı ülkesinden çok farklı değil. Amerika Birleşik Devletleri vatandaşları tarafından tüketilen kalorilerin yüzde 58’i, İngiltere vatandaşları tarafından tüketilen kalorilerin yüzde 56,8’i ve Kanada vatandaşları tarafından tüketilen kalorilerin yüzde 48’i ultra işlenmiş gıdalardan geliyor.”
Ultra işlenmiş gıdalar araştırmada “çok az veya hiç bütün gıda içermeyen ve genellikle aroma verici, renklendirici, emülgatör ve diğer kozmetik eklentiler içeren, gıda özlerinin (yağlar, şekerler, nişasta ve protein izolatları) endüstriyel formülasyonları” olarak tanımlandı.
Sao Paulo Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Bölümü’nde görev yapan ve araştırmada yer alan Natalia Gonçalves ise “Günlük kalorilerinin yüzde 20’sinden fazlasını ultra işlenmiş gıdalardan alan insanlarda, yüzde 20’sinden daha azını alanlara kıyasla bilişsel becerilerde 28, beynin yönetim fonksiyonlarında ise yüzde 25 daha hızlı gerileme görüldü” dedi.
Günde iki bin kalori alan bir insan için günlük kalori alımının yüzde 20’si 400 kaloriye tekabül ediyor. Kıyas yapmak gerekirse, McDonalds’da küçük boy patates kızartması ve sıradan bir çizburger 530 kalori içeriyor.
Araştırma bulgularına göre kadın, beyaz, daha genç, daha yüksek eğitim ve gelir düzeyine sahip kişilerin ultra işlenmiş gıda tüketimi diğer gruplara göre daha fazla. Bu kişilerin sigara ve alkol kullanma oranı ise diğer gruplardan daha az.
Dr. Suemoto, “İnsanların evde daha fazla yemek pişirmeleri ve yemeklerini sıfırdan yapmaları gerektiğini öğrenmesi gerek. Biliyorum, zamanımızı aldığını söylüyoruz ancak o kadar da uzun zaman almıyor ve bu zamana değer çünkü kalbinizi ve beyninizi bunama veya Alzheimer’dan koruyacaksınız” sözleriyle insanları hazır gıdalardan uzak durmaya davet etti.
Konserve ürünler, ev yapımı ekmekler, peynir, tuzlanmış et, şarap, bira ve sirke gibi ürünler “işlenmiş gıda” kategorisinde sayılırken, dondurulmuş patates kızartması ve pizzalar, market dondurmaları ve hazır çorbalar gibi ürünler “ultra işlenmiş gıda” olarak tanımlanıyor.
