Özgür gazeteciliğe destek olun
Search
Close this search box.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ilk kez katılacağı Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesinde neler konuşulacak?

Özbekistan’ın Semerkant şehrinde düzenlenecek Şanghay İşbirliği Örgütü Devlet Başkanları Zirvesi bugün başlıyor. AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ilk kez katılacağı zirvede Çin lideri Şi Cinping ve Rusya lideri Vladimir Putin ile ayrı ayrı görüşecek. Bugünün en önemli randevusu ise Putin-Şi görüşmesi olacak. Peki zirveden neler bekliyoruz? Liderlerin ikili görüşmelerinde masada hangi konular olacak?

AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ilk kez katılacağı Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) zirvesi bugün (15 Eylül) Özbekistan’ın Semerkant şehrinde başlıyor.

Rusya, Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Pakistan, Hindistan ve Özbekistan liderlerinin katılacağı zirveye, örgütün gözlemci üyeleri Belarus, Moğolistan ve İran devlet başkanları da katılacak. Ayrıca zirveye davet edilen ülkeler arasında Türkmenistan, Azerbaycan, Ermenistan ve Türkiye yer alıyor.

ŞİÖ üyesi ülkelerin bu toplantıdaki gündemi, Batı’nın ekonomik ve ticari yaptırımlarına karşı ticari bir birliktelik sağlamak ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) dolarına karşı ulusal para birimlerine güçlendirmek.

İki gün sürecek zirvenin sonunda toplantının sonuçlarını ve üye ülkelerin gelecek politikalarını aktaracak Semerkant Bildirisi yayımlanacak.

Gözler Putin ve Şi görüşmesinde

Rus medyasının bildirdiğine göre Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, bugün öğleden sonra ikili bir görüşme yapacak. Şi ve Putin, Moğolistan Devlet Başkanı Uhnaagiyn Hürelsüh ile de üçlü görüşme yapmayı planlıyor.

Rusya ve Çin liderleri, en son şubat ayında Pekin’de düzenlenen Kış Olimpiyatları sırasında görüşmüştü. Kremlin Dış Politika Danışmanı Yuri Uşakov, Putin’in birçok ülke liderleriyle görüşeceğini ancak Şi ile görüşmesinin ayrı bir önem taşıdığını belirtti.

İki ülke ayrıca Ukrayna’daki savaş ve Tayvan’daki gerilimin ardından Batı’ya karşı daha fazla dayanışma içinde olacaklarını söylemiş ve birliktelik mesajı vermişti. Bu yüzden Putin ve Şi’nin görüşmesinin Özbekistan’daki en önemli görüşme olacağı düşünülüyor.

Putin’in bugün İran, Kırgız, Pakistan, Türkmen ve Özbek liderlerle de görüşeceği belirtiliyor. Yarın ise Putin, Azerbaycan ve Hindistan liderlerinin yanı sıra Cumhurbaşkanı Erdoğan ile de görüşecek.

Erdoğan’ın ilk ŞİÖ zirvesindeki programı ne?

Cumhurbaşkanı Erdoğan, bugün Özbekistan’da Hz. Hızır Türbesi’ni ziyaret edecek. Daha sonra zirveye katılan ülkelerin devlet başkanlarıyla ağaç dikme törenine katılması beklenen Erdoğan, Ebedi Şehir Kompleksi’ni ziyaret edecek ve gün sonunda zirvedeki liderler ile akşam yemeği yiyecek.

Ayrıca Erdoğan, Şi ve Putin ile ayrı ayrı görüşecek. Erdoğan’ın Putin ile görüşmesinin gündeminde tahıl sevkiyatının sürdürülmesi ve Rusya-Ukrayna arasındaki barış müzakerelerinin yeniden başlatılması yer alıyor.

Uşakov, bu zirvede Erdoğan ve Putin’in Soçi Zirvesi’nde ele aldığı konuları bir üst boyuta taşıyacağını söyledi. Erdoğan’ın başta Şi olmak üzere diğer devlet başkanları ile yapacağı görüşmelerde ana gündemin ekonomi olacağı düşünülüyor.

Erdoğan’ın Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile görüşmesinde Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Uygur Türkleri’nin durumunun gündeme gelip gelmeyeceği ise bilinmiyor.

Çin basını: “Türkiye, gözlemci ülke olabilir”

ŞİÖ’nün bu zirvesine davet edilen Türkiye, örgütün diyalog ortağı. Çin basınında, Türkiye’nin bu zirvede gözlemci üye statüsü alıp almayacağının toplantıda oylanabileceğini belirtiliyor.

Türkiye’nin ŞİÖ ile diplomatik ilişkisi nedir?

Türkiye’nin Rusya ile stratejik ortaklığının başlamasının ardından Erdoğan’ın ŞİÖ’ye ilgisinin arttığı biliniyor. Erdoğan, Putin ile 2012’de yaptığı bir görüşmede “Bizi Şanghay İşbirliği Örgütü’ne alın” dediğini söylemişti.

Türkiye, 2013’te ŞİÖ ile diyalog ortaklığı anlaşması imzalayarak örgüt ile hukuki ilişkisini başlattı. Bu anlaşma, 2017’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) onaylanarak yürürlüğe girdi.

ŞİÖ nedir?

Rusya, Çin, Tacikistan, Kırgızistan ve Kazakistan tarafından 1996’da kurulan Şanghay Beşlisi, ilk aşamada güvenlik amaçlı ve üye ülkelerin teröre karşı birlikte hareket etmelerini amaçlayan bir çerçevede kuruldu. Bu dönemlerde içinde Rusya’nın ve Çin’in bulunması, Şanghay Beşlisi’nin NATO’ya alternatif bir örgüt olduğu düşüncesini pekiştirdi.

Şanghay Beşlisi, 2001’de Özbekistan’ı da tam üye yaparak Şanghay İşbirliği Örgütü adını aldı. Örgütün işbirliği kapsamında ekonomi, ticaret, enerji ve diğer stratejik alanlar da yer alıyor.

2017’de Hindistan ve Pakistan’ı tam üye yapmasının ardından ŞİÖ, 2021’de İran’ı da tam üye yaparak üye sayısını dokuza çıkardı. Afganistan, Moğolistan ve Belarus, örgütün üç gözlemci üyesi. Türkiye, Azerbaycan, Sri Lanka, Ermenistan, Kamboçya ve Nepal ise örgütün diyalog ortağı olduğu ülkeler.

Kaynak: Reuters, BBC

Derleyen: Burak Siperli

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.