Futbol dünyası, bir efsanesine daha veda etti. George Best, Johan Cruyff, Eusebio, Gerd Müller ve Diego Maradona gibi unutulmaz isimlerin ardından Pele de hayata gözlerini yumdu. Medyascope Spor’dan Kubilayhan Kavrazlı, 82 yaşında vefat eden “Siyah İnci” lakaplı Brezilyalı efsaneyi ölümsüzleştiren beş olayı sizin için derledi.
5) Halit Kıvanç’ın futbol dünyasına armağanı: Pele
Usta gazeteci, radyo ve televizyon sunucusu Halit Kıvanç, 25 Ekim 2022 tarihinde hayatını kaybetti. 2022’nin bitimine aylar kala gelen bu acı veda aslında bazı şeylerin de habercisi gibiydi…
1954 Dünya Kupası’nda çeyrek finalde elenen Brezilya, 1958’e oldukça iddialı bir kadro ile geldi. “Sambacılar”; Didi, Garrincha, Hilderaldo Bellini ve Zito gibi yıldızlarıyla kupayı kazanmayı amaçlıyordu. Turnuva öncesinde gözler bu isimlere çevrilmişti. Dünyanın çeşitli ülkelerinden İsveç’e gelen basın mensupları, başta Zito olmak üzere Brezilya’nın önde gelen yıldızlarıyla röportaj yapabilmek için adeta birbirleriyle yarışıyordu. Türkiye’den de Halit Kıvanç oradaydı. Ve şans, kısa süre içinde usta gazetecinin yüzüne gülecekti.
Pele, orijinal ismiyle Edson Arantes do Nascimento, Dünya Kupası için Brezilya kadrosuna alınmıştı. Ancak henüz 17 yaşındaydı ve kendisini ülkesi dışında bilen çok kişi yoktu. Turnuvada yedek kulübesinde oturması bekleniyordu. Doğal olarak da basın mensuplarının ilgisini çekmemişti. Halit Kıvanç haricinde… Yıllar sonra dünya futbolunun adını ezberleyeceği Pele ile röportaj yapan ilk gazeteci olarak tarihe geçen Halit Kıvanç, o anları şu cümleler ile anlatacaktı:
“İsveç’te Bromo Oteli’nin balo salonundayız. Bir Brezilyalı gelip dedi ki, ‘Bir çocuk getirdim. Daha 17 yaşında. Şimdilik yedek. Ama yarın muhteşem bir oyun oynayacak.’ Ancak çocuğa hiçbir gazeteci yüz vermedi. Corriera Dello Sport’taki İtalyan arkadaşım Alto bile ilgilenmedi. Ben ise gidip Pele’yle konuştum. Ertesi gün Pele takıma girdi, golü attı. O günden sonra Pele beni her yerde hep hatırladı. 1970 Dünya Kupası’nda Brezilya şampiyon olduğunda Pele’yle tekrar karşılaştım. Kimseye röportaj vermiyordu. Ben de 1958’de Pele’yle konuştuğum fotoğraflı röportajımı gösterdim. Pele, benimle özel röportaj yaptı ve ‘Dünya basınına duyuruyorum, ben milli formayı ilk giydiğim maçtan önce benimle konuşan tek kişi, ismi çok zor, söyleyemiyorum, Senyor İstanbul’du’ dedi.”
Brezilya’daki televizyonlar, 1958’deki bu röportajı yapan Kıvanç’ı “Pele’yi ilk keşfeden Türk gazeteci” diyerek anons etti. 2022 ise her iki ismi de bizden aldı…
Halit Kıvanç’ın Pele anısı:
4) Futbol tarihinin en tatlı rekabetlerinden biri: Pele-Diego Maradona
Futbolu, sokaklardan yeşil sahalara taşıyan, tarihin en yetenekli oyuncularını yetiştiren ve en önemlisi Güney Amerika kıtasını Dünya Kupası’nda sırtlayan iki ülke… Evet, Arjantin ile Brezilya’dan bahsediyoruz. Bu iki futbol ülkesi, aynı zamanda birbirleriyle müthiş bir yarış içindeler. Aralarında oynadıkları maçlar, kazandıkları kupalar, çıkardıkları futbolcular… Ve doğal olarak şu sorunun cevabında da birbirlerinden farklı görüşlere sahipler: Pele mi, Diego Maradona mı?
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Diego Maradona, Argentinos Juniors forması ile yeşil sahalara ilk çıkışını, Pele’nin futbol sahnesine veda ettiği 1977’den bir yıl önce yaptı. Doğal olarak futbolun iki efsanesini, aynı şartlar altında değerlendirmek pek de doğru değil. Birisi Brezilya’yı, diğeri ise Arjantin’i başarıdan başarıya koşturdu.
Birbirleriyle çok iyi anlaşan iki isim arasındaki rekabetin doğuşu, 2000 yılında gerçekleşti. Pele ile Diego Maradona, 2000’de Uluslararası Futbol Tarihi ve İstatistikleri Federasyonu’nca, ortaklaşa FIFA Yüzyılın Oyuncusu unvanını kazandı. Ancak bu oylamada ilginç bir ayrım yaşandı. Futboldan gelen isimler ve gazeteciler Pele’yi seçerken; futbolseverler ise Maradona’dan yana oy kullandı. Bu ayrım da kendi içinde bir rekabetin fitilini ateşledi.
Ancak Pele ile Diego Maradona, dışarıdan gelen spekülatif yorumlara kulaklarını tıkadılar ve dostluklarına devam etmeyi tercih etti. Öyle ki iki efsane, 2005 yılında, “Kral’ın Tanrı ile buluşması” isimli Arjantin’deki bir TV programına birlikte katıldı.
Programın en ikonik anında ise Maradona başta, “Hayalim seninle kafa topu oynamak” derken devamında Pele sürekli “Ne zaman duracağız?” diye soruyordu:
Diego Maradona, henüz 60 yaşındayken geçirdiği kalp krizi sonrası hayatını kaybetti. 2020 yılında gelen bu zamansız veda, Pele’yi derinden sarstı. Brezilyalı efsane, Maradona’nın vefatı nedeniyle yayınladığı taziye mesajında “Ne üzücü bir haber. Ben mükemmel bir arkadaşımı, dünya bir efsaneyi kaybetti. Söyleyecek çok şey var ama şimdi Tanrı, ailesine güç versin” diye yazdı.
Pele, ölümünden günler öncesinde, Arjantin’in 2022 FIFA Dünya Kupası’nda mutlu sona ulaşmasına da tanıklık etti. “Lionel Messi ilk Dünya Kupası’nı kazandı. Hikayesini hak etti” diyerek sözlerine başlayan Pele, Maradona’yı ise şu cümleyle andı: “Diego artık gülümsüyor!”
3) Santos’la adım adım zirveye
Kariyerinin ilk maçına 1956’da çıkan Pele, o tarihten itibaren futbol dünyasına adını ezberletti. Ancak “Siyah İnci”, bu engebeli yolda pek çok rakibini de bertaraf etmek için uğraştı. Bunlardan en önemlisi şüphesiz Botafogo’ydu.
Didi, Garrinchia, Zagallo, Gerson, Jairzinho gibi oyuncuların yer aldığı Botafogo, 1960’lı yılların başında Brezilya’nın tartışmasız en başarılı kulübüydü. Alınmadık kupa bırakmayan Botafogo’nun 60’lı yılları da domine etmesi bekleniyordu. Ancak sahne sırası artık Pele’nindi…
Pele’nin sırtladığı Santos, 60’lı yıllarda beşi üst üste olmak üzere altı lig şampiyonluğu yaşadı. Santos bu zaman diliminde iki kez de COPA Libertadores’i müzesine götürdü. Bu dönemin hafızalara kazanan en önemli maçı ise 1962 yılında oynandı. Futbolun mabedi Maracana, Brezilya Ligi şampiyonunu belirleyecek maçta Santos ile Botafogo’nun müsabakasına ev sahipliği yaptı. Santos, ezeli rakibi Botafogo’yu 5-0 mağlup ederken 22 yaşındaki Pele, rakip fileleri üç kez sarstı.
COPA Libertadores’te oynamaktansa ticari amaçla dünya turu yapmanın daha iyi olacağını düşünen Santos, Avrupa turnelerinde birbirinden rekabetçi hazırlık maçları oynadı. Brezilya temsilcisinin oynadığı bu hazırlık maçlarına ilgi oldukça yoğundu. Öyle ki Santos’un 1961 yılında Inter’e karşı oynadığı maça 110 bin futbolsever geldi. Dönemin Brezilya hükümeti, Pele’yi aynı yıl içinde “ulusal hazine” ilan ederek, ülke dışına çıkmasının da önüne geçti. Pele işte böyle bir futbolcuydu…
2) Rekorların adamı: Pele
Kariyerinin ilk maçına 1956’da çıkan Pele, 21 yıl boyunca yeşil sahalarda boy gösterdi. Tarihte eşi benzerine az rastlanan bir yeteneğe sahip olan “Siyah İnci”, kendisinden sonraki nesle çok önemli bir miras bıraktı. Öyle ki Johan Cruyff’undan Neymar’ına; Zinedine Zidane’ından Cristiano Ronaldo’suna tüm yıldız futbolcular, Pele’nin olağanüstü yeteneklerinden ilham alarak kariyerlerini şekillendirdi.
Pele, 1956’dan emekli olduğu 1977’e kadar, hazırlık maçları da dahil olmak üzere oynadığı 1363 maçta attığı 1279 gol ile Guinness Dünya Rekorları Kitabı’na girdi. Ancak bu gol sayısının resmi olmayan maçları da içermesi, futbol otoriteleri tarafından tartışma konusu oldu. Öyle ki FIFA, Pele’nin resmi olarak, kulüp ve milli takım kariyerinde toplam 767 gol kaydettiğini açıkladı.
1) Pele, Dünya Kupası tarihinin “1” numarası
Dünya Kupası, dört yılda bir futbolseverler ile buluşuyor. Futbolun en önemli yıldızları, ülkelerinin başarısı adına mücadele ediyor. Johan Cruyff gibi çoğu efsane futbolcu ise bu kupayı kazanamadan kariyerine veda ediyor. Kısacası neredeyse her turnuvanın bir telafisi varken; Dünya Kupası ise hataları affetmiyor…
Pele şüphesiz Dünya Kupası tarihinin en başarılı futbolcusu. Dünya Kupası’nı 3 kez kazanan tek futbolcusu konumunda bulunan Brezilyalı efsane, forma giydiği 14 maçta 12 gol ve 10 asistlik rakamlara ulaşarak akılalmaz bir istatistiğe imza attı. Pele ayrıca 2 Dünya Kupası finalinde 3 gol ve 3 asist yapan tek isim. Dünya Kupası finalinde oynayan en genç oyuncu ve golcü olarak rekorunu da elinde bulunduran Pele, Fransız efsane Micheal Platini’nin deyimiyle bir “Tanrı”ydı.
Öyle ki 1967’de Pele’nin maçını izlemek için Nijerya iç savaşında 2 günlük ateşkes bile ilan edildi. Efsane futbolcu, Brezilya formasıyla 92 maçta 77 gol atarak Neymar ile birlikte bu alanda da zirvede yer alıyor.
Spor editörleri Ali Murat Hamarat ve Doğa Üründül’ün Pele’yi andıkları özel yayın:
Yazan: Kubilayhan Kavrazlı
Editör: Doğa Üründül
