TBB Başkanı Sağkan: “Hukuki süreç için enkazdaki delillerin sağlıklı tespit edilmesi ve ölü muayenelerinin yapılabilmesi çok önemli”

Türkiye Barolar Birliği (TBB), 10 ili etkileyen depremin ardından hukuki süreç için bölgede gönüllü bin 580 avukat görevlendirdi. TBB Başkanı Erinç Sağkan, hem kamu davaları hem hukuk davaları için ilk aşamada delillerin toplanmasının önemli olduğunu vurgulayarak, “Hukuki süreç için enkazdaki delillerin sağlıklı tespit edilmesi ve ölü muayenelerinin yapılabilmesi çok önemli” dedi. 

Türkiye Barolar Birliği (TBB), 10 ili etkileyen Kahramanmaraş merkezli depremin ardından delillerin toplanması ve soruşturma sürecinde yurttaşlara yardımcı olacağını bildirdi. TBB Başkanı Erinç Sağkan, Medyascope’a yaptığı açıklamada, Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman ve Malatya’da bin 580 avukatın görevlendirildiğini söyledi. Görevli avukatlar, Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’nin (TMMOB) görevlendirdiği mühendisler ile birlikte incelemelerde bulunacak.

“Enkazlar alıp götürüldükten sonra bazı tespitlerin yapılması mümkün olmayacaktır”

Bölgede enkaz kaldırmalarda ve ölü muayenelerinde neler yapılması gerektiğini ve bu sürecin hukuk açısından neden önemli olduğunu anlatan Sağkan şunları söyledi:

“Hukuki süreçler bakımından hem enkazlardaki delillerin sağlıklı bir şekilde tespit edilmesi hem de ölü muayenelerinin yapılabilmesi çok büyük önem arz ediyor. Enkazlar kaldırılmadan muhakkak tüm şüphelilerin kusur durumlarının tespiti bakımından, içerisinde hukukçuların ve özellikle inşaat mühendislerinin bulunduğu yetkili heyetler tarafından delil tespitinin yapılması, numunelerin alınması gerekli. Bu bir cezasızlık politikasının yerleşmemesi bakımından büyük önem arz ediyor. O sebeple enkazlar alıp götürüldükten sonra bazı tespitlerin yapılması mümkün olmayacaktır.”

“Kapsamlı bir ölü muayenesi ölüm nedeninin saptanmasında avantaj sağlayacaktır”

“Zaten çok büyük bir acı yaşanıyor. İnsanların kaybettiklerini bulabilmeleri, onların yasını tutabilmeleri çok önem arz ediyor. Olağanüstü koşullarda 10 binlerce cenazeye otopsi yapılması mümkün değil. Ancak iyi bir ölü muayenesi ile de yaklaşık olarak ölüm nedeni saptanabilir. Burada ölüm nedeni, hukuki süreç bakımından büyük önem arz ediyor. Göçük altında kalma da olabilir ancak göçük altında kalmak tek başına ölüm nedeni olmayıp zamanında müdahale edememesi nedeniyle soğuktan ölüm de gerçekleşmiş olabilir. Ölüm nedeni de hukuki süreç bakımından çok önemli. Olağanüstü koşullarda herkese otopsi yapılması mümkün olmuyordur ancak ayrıntılı bir ölü muayenesi de ölüm nedeninin saptanmasında büyük oranda avantaj sağlayacaktır.”

“Enkazın özel şirket değil devletin ilgili birimleri tarafından muhafaza altına alınması lazım”

Sağkan’ın Medyascope’un sorularına verdiği yanıtlar ise şöyle:

Enkazın bir maliyeti var. Hukuki olarak enkazdan çıkanlar kime aittir? Enkazı kim kaldırmalı, ihale mi açılmalı, enkaz nasıl kaldırmalı, hukuki açıdan nelere dikkat edilmeli ?

“Burada özellikle deprem sigortası gibi konular ortaya çıkacak. Çok da ciddi bir hukuki tartışma ve süreci yanında getiriyor. Enkaz da olsa tespit edilen mallar muhakkak ilgilisine tespit edilmek durumundadır. Ancak kime ait olduğu tespit edilemeyen mallar açısından öncelikle güvenliğinin sağlanması ki özel bir şirket tarafından yapılması değil, güvenliğin devlet tarafından sağlanarak enkazda ekonomik değeri olan unsurların da devletin ilgili birimleri tarafından muhafaza altına alınıp bu enkazda yaşayan yurttaşlarımıza yakınlarına ulaşılarak bazı tespit yöntemleriyle bu unsurların kime ait olduğuna ilişkin yapılacak tespitlerle iadesi söz konusu olabilecektir. Kime ait olduğu tespit edilemeyen mallarda ise yasal bazı süreler beklendikten sonra Hazine’nin bunu miras olarak kaydetmesi gibi bir yöntem kullanılıyor.“

“Daha sonra buna ilişkin düzenleme gelebilir”

“Sonuçta böyle bir durumda bunları konuşmak zor oluyor ama dediğiniz de doğru. Bunlar hukuki uyuşmazlıklar olarak karşımıza çıkacak unsurlar. Bir gayrimenkul aynı bir menkul mal gibi, ilgili kişisine aittir. Sizin herhangi bir aracı normal haliyle sattığınız zaman elde edeceğiniz paradan hurdaya verdiğiniz zaman çok daha az eder getirir. Bu bedel ilgili kişiye aittir. Bu bahsettiğiniz, enkaz haline gelmiş gayrimenkulün, enkaz halinden kaynaklanan ekonomik değeri de bu gayrimenküldeki maliklerin arsa payı oranlarında muhakkak ki kendilerine ait olmak durumundadır. Bunların nasıl muhafaza edileceği, hangi yöntemlerle satılacağı, ihaleye mi çıkartılacağı gibi unsurlar, OHAL kapsamında alınacak tedbirler içerisinde belirtilmediği için çok erken. Belki daha sonra buna ilişkin düzenlemeler gelecektir. Daha sonra nasıl yöntemler izleneceğini muhakkak göreceğiz.” 

TMMOB ile birlikte işbirliği yaptığınızı görüyoruz. Bölgeye yönlendireceğiniz avukatlar neler yapacak? Kaç avukat görevlendirdiniz?

“10 ile yaygın büyük bir alanda kısa sürede bu tespitlerin yapılması için büyük bir insan gücüne ihtiyaç var. Bu insan gücünün temelinde teknik bilgisi olan mühendisler ve hukuk bilgisi olan avukatların olması gerekiyor. Bu numunelerin alınması, muhafazası, gerekli testlerin yapılması konusu teknik bilgiyi gerektirdiği için TMMOB’nin buradaki varlığı delil tespitinde en önemli nokta. Ama aynı zamanda bu enkazlarda yürütülecek çalışmada, delillerin kaybolmaması yok olmaması, bütün sorumluların ortaya çıkarılması bakımından hukuki sürecin takip edilmesi açısından görevli cumhuriyet savcılarının, bu kadar soruşturma kapsamına baktığımızda, bu kadar yoğun bir talebi karşılayabilmeleri mümkün değil. Burada avukatların yer almasını biz çok kıymetli buluyoruz.”

“Acaba soruşturma süreci doğru yürütülüyor mu’ kaygısından uzaklaşılması için sahada yer alacağız”

“TMMOB’deki mühendis arkadaşlarımızla birlikte eşlik ederek yargıya olan güvenin tesis edilmesinde, vatandaşların zaten büyük bir acının içindeyken ‘Acaba soruşturma süreci doğru yürütülüyor mu, tüm ilgisi olanlar hakkında yeterli deliller toplanıp etkin bir soruşturma yürütülüyor mu’ kaygısından uzaklaşması için sahada yer almaya devam edeceğiz. İlk etapta bin 580 meslektaşımızın görev yerleri belirlendi.” 

“Şüpheliler bakımından yurtdışı çıkış yasağı, malvarlığı tedbiri ve tutuklama talep ettik”

“Çok fazla süreç var. Birinci aşama savcılık soruşturmasında delillerin eksiksiz toplanması, aynı zamanda sorumluların belirlenmesi. İş hep müteahhitlerin üzerinden konuşuluyor ama bu işin yapı denetiminden imar planlarına kadar ruhsatların verilmesine kadar içlerinde kamu görevlilerinin de olduğu geniş bir sorumlu kısmı var. Bu kişilerin tespit edilmesi, delillerin toplanması ile aynı anda yürütülecek ancak ikinci bir aşamayı işaret ediyor. sorumlulardan bazılarının yurt dışına kaçmak üzere çalışma yaptıkları duyumlarını alıyoruz. 10 ilin cumhuriyet başsavcılıklarına suç duyurusu dilekçelerimizi gönderdik. Bu dilekçelerin sonuç ve istem kısmında tüm sorumlular hakkında yurt dışı çıkış yasağı ve mal varlığı tedbirinin ilk etapta uygulanmasını talep ettik. Daha sonra sorumluluk ve kusur durumları doğrultusunda CMK’nun 100. maddesinin şartlarının oluştuğu şüpheliler bakımından tutuklama tedbirinin uygulanmasını talep ettik. Cezasızlıkla karşılaşmamak açısından yurtdışı çıkış yasağı, malvarlığı tedbirinin ivedilikle uygulanması gerekiyor.“

“Kamu davası açacak, süreci takip edeceğiz”

“Devamında alınacak bilirkişi raporlarıyla soruşturma sürecinin olgunlaştırılıp eksiksiz bütün sorumlular hakkında kamu davası açılması için zarar gören yurttaşlarımızla birlikte, avukatlar olarak bütün savcılık dosyalarını takip edeceğiz. Sonra kovuşturma dediğimiz kısım başlayacak. Davalara müdahil olarak mağdur vatandaşlarımızın yanında tüm dosyaların takibini gerçekleştireceğiz.“

“Depremzedeleri yargılama harç ve giderlerinden muaf tutacağız”

“Bu işin bir de hukuk davası kısmı var. Kişilerin tazminat alacakları, maddi kayıpları, aynı zamanda gördükleri manevi zararların tazmini için açacakları hukuk davaları kısmı. Burada da il barolarında kayıtlı avukatlarımızın görevlendirilmesi suretiyle adli yardım müessesini işleteceğiz. Ücretsiz avukatlık hizmetinin sunulmasını sağlayacağız. Depremden evleri, işyerleri mahvolmuş insanların artık herhangi bir belge ile ekonomik durumlarının yetersizliğini tasvip etmek zorunda bırakılmasını doğru bulmuyoruz. Tüm depremzedeler bakımından yargılama, harç ve giderlerinden muaf tutulması hayata geçecektir. Yurttaşlarımıza ekonomik hiçbir yük getirmeden meslektaşlarımız tarafından hukuki bilgi ve tecrübe ile yürütülecek bir deprem rehberi hazırladık. Vatandaşlarımıza haklarının neler olduğunu hatırlatan bir rehber hazırladık. Sahadaki avukat arkadaşlarımız, kişiler yaralarını sardıktan sonra suç duyuruları, dilekçeleri hazır tek tip dilekçeler şeklinde paylaşacaklar.”