Gazeteci Bobby Ghosh, Bloomberg için kaleme aldığı “Erdogan and Sisi End Their Feud 10 Years Too Late” başlıklı analizinde AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi arasındaki normalleşme sürecine değindi. Ankara ile Kahire arasındaki süreci “Ortadoğu’nun en anlamsız kavgası” olarak nitelendiren Ghosh’a göre “İki liderin boşa harcadığı yılların maliyetini telafi etmek mümkün değil”.
Erdoğan ve Sisi’nin kendi ülkelerini Ortadoğu’nun “meşhur hasta adamları”na dönüştürdüğünü öne süren Ghosh, geçtiğimiz hafta Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta düzenlenen NATO Liderler Zirvesi’nde Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğine yeşil ışık yakarak ABD Başkanı Joe Biden’dan F-16 satışı için söz almış olabileceğini yazdı. Sisi’nin de Mısır’daki insan hakları ihlallerine rağmen Biden’ın iyi niyetini kazandığını hatırlatan Ghosh, “Başka koşullarda ve başka liderlerle Türkiye ile Mısır güçlü bir ortaklık kurabilirdi” ifadelerini kullandı.
Türkiye’nin Temmuz 2013’te Mısır Devlet Başkanı Abdulfettah Sisi’nin Muhammed Mursi’yi darbe ile devirmesine en sert tepki gösteren ülkelerden biri olduğuna, Mısır ile ikili temaslarını en alt düzeye indirdiğine dikkat çeken ve süreçleri hatırlatan Ghosh, şu ifadeleri kullandı:
“Eksantrik para politikalarıyla Türkiye ekonomisine köstek olan Erdoğan, BAE, Suudi Arabistan ve Katar’dan yardım istemek zorunda kaldı.”
İki ülke arasındaki ilişkiler düzelmeye devam ettikte başka fırsatların da doğabileceğine dikkat çeken Ghosh, Doğu Akdeniz’deki hidrokarbon faaliyetlerine dikkat çekti:
“İki ülke arasındaki ilişkiler düzelmeye devam ettikçe başka fırsatlar da ortaya çıkabilir. Özellikle Sisi, Türkiye ile diğer kıyı devletler arasındaki anlaşmazlıkların çözülmesine yardımcı olabilirse, Doğu Akdeniz’de hidrokarbonların çıkarılmasında büyük bir işbirliği potansiyeli olduğu açıktır.”
Ghosh analizini şöyle noktaladı:
“Ne yazık ki, iki ülkenin liderlerinin huysuzlukları yüzünden kaybedilen 10 yılı telafi etmesi uzun zaman alacak.”
Ne olmuştu?
Türkiye ile Mısır arasındaki diplomatik ilişkiler, 2013 yılından itibaren karşılıklı olarak vekaleten sürdürülüyordu. Türkiye, Temmuz 2013’te Mısır Devlet Başkanı Abdulfettah Sisi’nin, Muhammed Mursi’yi darbe ile devirmesine en sert tepki gösteren ülkelerden biri olmuş ve Mısır ile ikili temaslarını en alt düzeye indirmişti. Türkiye’nin Mısır’daki darbeyi ve Sisi’yi ağır bir dille eleştirmesi, Mısır’ın yeni yönetiminin en büyük destekçileri Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) tarafından da olumsuz karşılanmış ve Ankara’nın bu ülkelerle ilişkilerini de negatif etkilemişti.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Türkiye, Mısır’da yaşanan darbeye karşı sert bir tepki göstermişti. Dönemin AKP Genel Başkan Yardımcısı Hüseyin Çelik, Mısır’daki darbenin dış destekli olduğunu söylemişti. Dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan da Mursi’nin devrilmesini darbe olarak nitelendirmediği için Avrupa Birliği’ni (AB) eleştirmiş ve “Ben şu anda Batı’ya şaşırıyorum. Batı hâlâ bu olaya ‘darbe’ diyememiştir. Ama Afrika Birliği’ni tebrik ediyorum. Afrika Birliği de Mısır’ın üyeliğini askıya almıştır. Duruş budur” demişti.
Mısır’da yaşananlara karşı, AKP ve bazı sivil toplum örgütlerinin çağrısı ile Türkiye’de de destek gösterileri düzenlenmişti. Ankara ve İstanbul’daki Mısır Büyükelçiliği ve Mısır Konsolosluğu’nun önü başta olmak üzere Konya, Malatya, Kocaeli ve Adana gibi çok sayıda kentte düzenlenen protestolarda, “Ankara’dan Mısır’a, kardeşlere bin selam” ve “Dik dur eğilme, bu ümmet seninle” sloganları atılmıştı.
Tüm bu açıklamalarının ardından 2021 yılının başında iki ülke arasındaki ilişkilerde birtakım gelişmeler yaşandı. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 12 Mart’ta düzenlediği bir basın toplantısında Mısır ile istihbarat ve dışişleri bakanlıkları düzeyinde temaslara yeniden başlandığını açıkladı. Ülkeler arasındaki diyalog artırıcı oturumlar iki tur devam etti fakat bu turların ardından Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükri, Ankara’nın Libya’daki politikasını değiştirmeye yönelik hiçbir şey yapmadığını söyleyerek, Türkiye ile Mısır arasındaki normalleşme sürecinin askıya aldığını duyurdu.
“Katil” demişti
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Sisi’yi birçok kez hedef alan açıklamalar yapmıştı. 2019’da Sisi ile aynı masaya oturmamak için Birlemiş Milletler (BM) Genel Kurulu’ndaki yemeğe katılmayan Erdoğan, “Aynı masaya oturup darbecileri meşrulaştırmam” ifadelerini kullanmıştı.
Erdoğan daha önce Sisi’ye “katil” de demiş ve şöyle konuşmuştu: “Darbeyle başa geçen şu andaki zalim Sisi, 50’ye yakın kişiyi idam etmiştir. Batı bu idamlara sessiz kalmıştır. Avrupa ülkeleri idamı yasaklarken, katil Sisi’nin davetine icabetle oradaki toplantıya iştirak etmişlerdi.”
Erdoğan, 23 Haziran 2019’daki seçimlerden önce de Sancaktepe’de seçmenlere seslenmiş, seçimler ile Mursi’nin ölümü arasında bir bağ kurarak, “Pazar günü Sisi mi diyeceğiz, Binali Yıldırım mı?” ifadelerini kullanmıştı. Tüm bu söylemlerin ardından Erdoğan, Katar’daki 2022 Dünya Kupası’nın açılış resepsiyonunda Sisi ile el sıkışmış, ayak üstü sohbet etmişti.
- Mısır basını: Erdoğan ve Sisi sadece el sıkışmadı, ikili ilişkileri nasıl ilerleteceklerini de görüştü
- İzleyin | Erdoğan’ın dış politikadaki geri adımları: Bir rabia vardı!
- Erdoğan’ın Sisi ile görüşmesine muhalefetten tepki yağdı
10 yıl sonra büyükelçi atandı
Türkiye ve Mısır arasında 2021’de başlayan ancak ağır adımlarla ilerleyen normalleşme sürecinde 4 Temmuz’da önemli bir adım atıldı. İki ülke dışişleri bakanlıkları ortak bir açıklama yaptı ve diplomatik ilişkilerin yeniden büyükelçi düzeyine çıkarıldığını duyurdu. Türkiye Kahire Büyükelçisi olarak halen aynı başkentte maslahatgüzar olarak görev yapan Salih Mutlu Şen’i, Mısır da aynı şekilde maslahatgüzar Amr Elhamamy’i Ankara Büyükelçisi adayı olarak gösterdi.
