Türkiye’nin ekonomi gündeminde bir süredir borsa ve halka arz konuları geniş yer tutuyor. Peki, halka arz nedir, bu süreç nasıl işliyor?
“X şirket halka arz oluyor”, “Y şirketin hisseleri şu kadardan halka arz olmuş” derken ekonomi gündeminin çok önemli bir kısmını borsa ve halka arz konusu oluşturuyor. Çok fazla şirket de son aylarda halka arz oldu. Bu şirketlerle beraber çok fazla yeni yatırımcı da borsaya girdi.
Halka arz, sözlük anlamıyla hisse senetlerinin çok sayıda ve önceden bilinmeyen yatırımcılara çağrı ve ilan yoluyla satışıdır. Bu da şu demek: Şirketin belli bir hissesini ufak parçalara bölerek satmak.
Peki, şirketler neden halka arz ile hisselerini başkalarına satıyorlar? Bunun birçok nedeni olabilir. Büyüyen ve iyi projelere sahip şirketler, kendilerine fon yaratmak amacıyla halka arz yöntemini seçebilir. Bu sayede de banka kredisi ve borçlanmaya başvurmalarına gerek kalmaz. Bir şirket aynı zamanda borçlarını ödeyebilmek için de halka arz edilebilir.
Burada iki tür halka arz işleminin olduğundan da bahsetmek gerekir: Birincil arz, ikincil arz.
Birincil arz, daha önce halka arz edilmemiş şirketlerin yaptığı arz işlemiyken, ikincil arz, daha önce halka arz edilmiş şirketin yaptığı arza verilen isimdir.
Halka arz işlemleri nasıl olur?
Tabii ki şirketler, kendi isteklerine göre halka arz olamıyorlar. Bir şirketin halka arz olması için belli başlı aşamalardan geçmesi gerekiyor. Bunlardan ilki, aracı kurumlar ile iletişime geçme şartı. Halka arz olacak şirket, ilk olarak aracı kurumlar ile iletişime geçip, aracılık sözleşmesi imzalamalı. Daha sonra şirket, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ile sözleşme imzalamak zorunda. Bu şekilde şirket, SPK’nın denetim kararlarına tâbi olur.
Son olarak da Borsa İstanbul ve SPK, şirketin halka arz için uygun olup olmadığını denetler. Eğer şirket gereken şartları karşılıyorsa halka arz işlemleri resmen başlar.
Halka arzın avantajları
Halka arzın şirketler için birçok avantajı vardır, bunlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
- Finansman
Şirketlere geri ödemesi olmayan bir kaynak sağlar.
- Marka bilinirliği
Halka arz edilen şirket, yüksek görünürlük elde eder ve bu sayede marka bilinirliğini yükseltir.
- Kredibilite
Halka arz, bankacılık ve para piyasasında şirketlerin kredibilitelerini artırıp, daha ucuz ve kolay kredi bulma imkânı sağlar
- Globalleşme
Şirketler, yabancı ülkelerde de kolayca sermaye piyasası aracı ihraç edebilir hale gelirler. Böylece yurtdışı piyasalara ulaşabilirler.
Halka arzların dezavantajları ise şunlardır:
- Düzenleyici yükümler
Halka arz olan şirketler, birtakım düzenleyici yükümlülüklere uymak zorunda. Bu yükümlülükler şirketin gidişatını ve faaliyetlerini raporlamasını zorunlu kılar. Bu da şirketler için maliyetli olabilir.
- Rekabetin artması
Şirketler kârlarını olabildiğince yüksek tutmak istedikleri için rakibi olsun istemez. Halka arz olan şirketler ise rekabetin artmasıyla karşı karşıya kalabilir.
- Hisselerin düşüşü
Şirketler halka arz edilmeden önce hisse senetlerine bir fiyat biçerler fakat bu senetler piyasaya çıktığı zamanki değerinin altına düşebilir. Bu, hem şirketin itibarı için hem de finansal durumu için kötüdür.
- Şirketin finansal bilgilerini açığa çıkması
Şirketin finansal bilgilerinin rakipleri tarafından öğrenilmesi de halka arzın olumsuz bir etkisidir.
