Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda sunum yaptı. 2024’ün dezenflasyon yılı olacağını vurgulayan Erkan, büyümeden ödün vermeden de dezenflasyon sağlanabileceğini savundu. KKM’nin maliyetiyle ilgili soru üzerine konuşan Erkan 2023’ün ilk altı ayında TCMB’den 90 milyar TL ödendiğini söyledi.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Plan ve Bütçe Komisyonu yeni dönem çalışmalarına, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın sunumuyla başladı. Basına kapalı olarak gerçekleştirilen sunumdan başlıklar, TCMB tarafından paylaşıldı.
KKM’ye altı ayda 90 milyar TL
Sunumun ardından Komisyon üyesi milletvekillerinin sorularını cevaplayan Erkan, kur korumalı mevduat (KKM) hesapları için 2023’ün ilk altı ayında 90 milyar TL ödendiğini açıkladı. Hazine desteğinin temmuz ayı itibariyle tamamen Merkez Bankası’na devredilmesi ve hem dövizden dönen, hem de TL’den dönen KKM hesapları için kur farkı ödemelerini Merkez Bankası’nın yapması, ödemelerin kamuoyuyla paylaşılmadığı gerekçesiyle tartışılmıştı. Komisyon üyelerinin bu konudaki eleştirilerinin ardından Erkan, şunları söyledi:
“2022 yılı bilançosu kesinleştiği için net bir rakam vermemiz doğru, 2022 yılında TCMB KKM uygulaması çerçevesinde yaklaşık 70 milyar TL ödeme yapılmıştır. 2023 yılı için ödeme miktarı gerekli denetimlerden geçen bilanço açıklandığında en sağlıklı şekilde yapılmış olacaktır. KKM için yapılan ödemelerin bilanço kesinleşmeden, hele de bu kadar titiz TCMB kurumu için denetim süreçleri tamamlanmadan açıklanması prensipte doğru değildir ancak KKM maliyetinin siz Komisyon üyelerimiz, milletvekillerimiz ve kamuoyu tarafından merak edildiğini de biliyoruz. Kamuoyu ve Komisyon’u daha fazla yormamak adına, her ne kadar rahat ve uygun hissetmesem de, prensibin dışına çıkarak ilk altı ay için bir çalışma yaptım. Dünyada eşi benzeri az görülen veya görülmeyen, her gün analitik bilançosu açıklanan TCMB’nin şeffaflığının sorgulanmasına yol açacak bir husus olmamalıdır. Prensibin dışına çıkarak, 2023 yılının ilk yarısında, bağlayıcı olmayacak şekilde verebileceğimiz rakamlar, TCMB tarafından ödenen KKM desteğinin yaklaşık 90 milyar TL olduğudur.”
“Büyümeden ödün vermeden de dezenflasyon sağlanabilir”
Dezenflasyonun her koşul ve durumda, büyümeden feragat edilerek gerçekleşeceği yönündeki görüşlere, “yanlış algı ve kaygılar” diyen Erkan, sözlerine şöyle devam etti:
“Enflasyonun yüksek ve oynak olduğu durumlarda enflasyon belli eşik değerlere gerileyene kadar doğru politika tasarımlarıyla büyümeden ödün vermeden de dezenflasyon sağlanabilir. Büyüme enflasyon ödünleşimi ise ancak enflasyondaki aşırılık devre dışı bırakıldıktan sonra gelinen eşik değerlerde devreye girecektir. Bu noktada amaç kararlı bir şekilde dezenflasyon sürecini devam ettirmek ve sürdürülebilir büyüme için gerekli olan büyüme kompozisyonundan vazgeçmemek olmalıdır. Bu kapsamda para politikamız ve makro ihtiyati çerçeveye ilişkin stratejimiz dezenflasyonun ve sürdürülebilir büyümenin en kısa sürede tesis edilmesine odaklanmaktadır.”
“Ekonomideki güven ve öngörülebilirliği artıracak para politikasını sabırla uyguluyoruz”
Erkan’ın sunumunda arzın durağan, talebin yüksek seyrettiği, aşırı canlı iç talebin cari dengeyi bozduğu ve döviz kurlarından yurt içi fiyatlara geçişkenliğin arttığı kaydedildi. Erkan, fiyat istikrarını sağlamanın temel amaçları olduğunu vurgularken, sunumunda “Beklentileri yeniden çıpalayacak, ekonomideki güven ve öngörülebilirliği artıracak para politikasını sabırla uygulamaya yönelik kararlılığımızı attığımız adımlarla gösteriyoruz” dedi. Erkan, enflasyonun Enflasyon Raporu’ndaki patika ile uyumlu olması için kararlı olduklarını vurguladı ancak TCMB’nin paylaştığı sunum görsellerinde enflasyon tahmin değerlerine yer verilmedi. Erkan, 27 Temmuz’da TCMB’nin yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 58 olarak paylaşmıştı, Orta Vadeli Program’da (OVP) ise tahmin yüzde 65’e yükseltildi.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Politika faizinde kademeli artışa işaret eden Erkan, “Parasal sıkılaştırmayı makro ihtiyati çerçevedeki sadeleştirme ile birlikte yürüterek, hem parasal aktarım mekanizmasının güçlenmesini, hem de attığımız adımların makro finansal istikrarı pekiştirmesini hedefliyoruz. Haziran ayından bugüne süregelen parasal sıkılaştırma sürecinin etkilerini belirgin şekilde 2024 yılında görmeye başlayacağız. Bu nedenle 2024 yılını dezenflasyon dönemi olarak tanımlıyoruz” diye konuştu.
Enerji fiyatları ve vergi artışları enflasyonu artıyor
Küresel ekonomiye ilişkin değerlendirmesinde enerji fiyatlarının arttığına dikkat çeken Erkan, fiyatlardaki katılık nedeniyle enflasyondaki düşüş eğiliminin zayıfladığını, sanayide enerji maliyetindeki artışın enflasyonu da artırdığını aktardı.
Vergi artışlarının temmuz ve ağustos ayı enflasyonlarına etkisine dikkat çekilirken, TCMB’nin verilerine göre vergi artışları 2023 enflasyonuna yüzde 6,31 puan etki edecek. Katma Değer Vergisi’ndeki (KDV) artışlar, yüzde 2,95 ile enflasyona en yüksek yıllık etkiyi yapacak vergi oldu.
Türk Lirası (TL) mevduatın arttığını belirten Erkan, “Kur korumalı mevduat (KKM) bakiyesi gerilerken rezervlerde de artış sağlanması, KKM’den ve döviz mevduattan TL’ye geçiş stratejisinin başarıyla ilerlediğine ve TL’ye arzu edilen sağlıklı geçişin başladığına işaret etmektedir” dedi.
“KKM’den çıkış değil, TL’ye geçiş”
Komisyon üyesi milletvekillerinin, KKM’den çıkış stratejisinde atılacak adımları sorması üzerine Erkan, KKM’de tutulan paranın TL mevduatlara yönelmesi için uygulanan teşvik ve tedbirleri, “KKM’den çıkış değil, TL’ye geçiş” olarak adlandırdı. Erkan, “KKM çıkışı da zaman içerisinde, sakin, kararlı bir şekilde, rezervler güçlendikçe, TL enstrümanları geliştirdikçe dengeli bir şekilde yapacağız ve stratejimizi de hazırladık” dedi.
500’lük banknot gündemde değil
Yüksek enflasyon karşısında paranın değer, günden güne düşerken, paradan sıfır atılması ya da daha yüksek banknotlar basılması konusunda Erkan, “Şu an gündemimizde ne sıfır atma, ne de 500’lük banknot var” dedi. TCMB’nin kura müdahale için döviz sattığı yorumlarına, TCMB’nin likiditeyi sağlaması gerektiği yönünde cevap veren Erkan, sözlerine şöyle devam etti:
“Kuru tutma gibi bir niyetimiz olsaydı göreve geldiğimizden sonra gördüğümüz kur artışları yaşanmazdı. Merkez Bankası kurların düzeyini ya da yönünü belirleme amaçlı döviz alım ya da satım işlemleri kesinlikle yapmamaktadır. Bizim kur hedefimiz yok, kur projeksiyonumuz yok.”
“Cumhurbaşkanı’ndan talimatı bir kez aldık”
TCMB kademeli olarak faiz artırırken, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimat verip vermediği konusunda Erkan, şunları söyledi:
“ ‘Faiz oranı 100 baz puan, 500 baz puan artırıldı’ diye kamuoyuna açıklanan rakamın gerisinde günler, belki aylar süren ve alanında en iyi uzman olan teknik arkadaşlarımızın çalışmaları var. Kendisiyle yakın çalışan ve benim de tanıdığım herkes bilir ki, Sayın Cumhurbaşkanımız bilime olağanüstü değer ve önem veren bir liderdir. Sayın Cumhurbaşkanı beni TCMB Başkanı olarak atandığında ‘TCMB Kanunu’na uygun bir şekilde fiyat istikrarını sağlayan , hayat pahalılığını bu milletin gündeminden çıkarın’ şeklinde (talimat) vermişti. Biz talimatı bir defa aldık ve onun doğrultusunda yolumuza devam etmekteyiz.”
