Markette alışveriş yaparken hepimizde zaman zaman “Bu ürünlerin boyutları mı küçülüyor, yoksa bana mı öyle geliyor?” hissi oluşur. O his yalan ya da psikolojik değil, ona “shrinkflasyon” deniyor.
Çocukken zor bitirdiğiniz o dondurmalar şimdi iki ısırıkta bitiyorsa bunun tek sebebi büyümeniz olmayabilir. Shrinkflasyon, özellikle market alışverişlerinde zaman zaman içimizde oluşan “Bu ürünler sanki eskiye nazaran daha küçük” hissinin tam karşılığı. Direkt tanımına bakacak olursak da shrinkflasyon, ürünlerin gramajlarının veya boyutlarının düşürülerek fiyatlarının sabit tutulmasına verilen isim.
Yüksek enflasyon dönemlerinde şirketler fiyatları birden yukarı çekmektense, ürünlerin gramajlarını/boyutlarını küçülterek fiyatlardaki oynamaları azaltmaya çalışır. Bu sayede fiyatta değişiklik olmaması tüketicinin alım psikolojisini etkilemez. Ancak bu da bir tür gizli enflasyondur çünkü aynı parayı ödeyerek daha az miktarda ürüne sahip olursunuz.
Türkiye uzunca bir süredir yüksek enflasyon ortamında yaşıyor, shrinkflasyon da ürünlerde bolca görülüyor. Bu yazıyı okuduktan sonra markete gittiğinizde aldığınız ürünlerin gramajlarına bir daha bakın. Türkiye’de enflasyonun daha stabil olduğu yıllarda ürünler daha standart gramajlara sahipti.
Örnek olarak çoğu ürünün 250, 500, 750 veya 1000 gramlık seçenekleri vardı. Fakat şu anda çok daha çeşitli gramajlar görmek mümkün. Örneğin bazı süt ürünleri 550, 625 veya 650 gram olabiliyor. Bu sayılara çok yüksek ihtimalle 750 gramdan düşüldü. Tabii ki bu, yasal olarak bir suç değil. Serbest piyasa koşullarında herkes istediği ürünü, istediği fiyattan satabilir. Eğer firma, ürünün boyutunu ve gramajını pakette doğru yazıyorsa bu olay bir suç teşkil etmiyor.
Shrinkflasyon neden olur?
Shrinkflasyonun sebeplerine derinlemesine bakacak olursak ilk sıraya üretim maliyetini koyabiliriz. Hammadde, enerji, işçilik vb. üretim unsurlarının fiyatı yükseldikçe firmaların kâr marjı düşüyor. Firma, ya bu kârın düşmesine göz yumacak ya da ürünlerine zam yapacak.
Burada üçüncü yol olarak shrinkflasyon devreye giriyor. Firma, ürünün boyutunu küçültüyor, bu sayede maliyeti azaltıyor ve ürünün fiyatını da sabit tutarak kârını yeniden yükselmeyi hedefliyor.
Shrinkflasyon için bir başka uygun zemin ise sektördeki yüksek rekabet ortamında oluşuyor. Fiyatlarını koruyarak rakiplerinin pazar payını almak isteyen firmalar, ürünlerin boyutlarında oynamalar yaparak bir fiyat avantajı elde etme çabası içine girebiliyor.
Enflasyonla aynı şey mi?
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Shrinkflasyon, enflasyondan farklı bir şey olsa da -yukarıda bahsettiğimiz gibi- yüksek enflasyon, shrinkflasyonun ortaya çıkması için müthiş bir alan yaratır.
Yazının sonuna gelmişken sizi dünyadan bazı shrinkflasyon örnekleriyle baş başa bırakacağım:
