İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) tarafından yayımlanan bir rapora göre Çinli yetkililer, Pekin’in uyguladığı “sinikleştirme politikası”nın bir parçası olarak Ningxia ve Gansu eyaletlerindeki camileri hizmet dışı bıraktı, kapattı ya da yıktı.
Çin Komünist Partisi (ÇKP) uzun zamandır Çin’in dini ve etnik azınlıkları üzerinde sıkı bir kontrol uyguluyor. 2016 yılında Çin lideri Şi Cinping’in Çin’deki dinlerin sinikleştirilmesi çağrısında bulunmasından bu yana camilerde tadilatlar hızlandı. İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün (HRW), “Çin, Müslümanların yaşadığı bölgelerde camileri kapatıyor, yıkıyor ya da şeklini bozuyor” başlıklı raporunda şu ifadeler yer aldı:
“Çinli yetkililer, hükümetin İslam’ın uygulanmasını kısıtlama çabaları kapsamında camileri hizmet dışı bıraktı, kapattı, yıktı ve birçok caminin de kubbe ve minare gibi İslami mimari özelliklerini ortadan kaldırdı.”
Nisan 2018’de Pekin, yetkililerinin “İslami mekanlarının inşasını ve düzenini sıkı bir şekilde kontrol etmeleri” ve “daha az inşa etme ilkesine bağlı kalmaları” gerektiğini belirten bir yönerge yayımlamıştı.
HRW’deki araştırmacılar Ningxia’daki iki köyde cami sağlamlaştırma politikasını incelemek için uydu görüntülerini analiz etti. Araştırmacılar, 2019-2021 yılları arasında yedi caminin tamamından kubbe ve minarelerin kaldırıldığını tespit etti. Camilerden dördü önemli ölçüde değiştirilirken, üç ana bina yerle bir edildi ve birinin abdesthanesi hasar gördü.
Araştırmayı Manchester Üniversitesi’nden David Stroup ile Plymouth Üniversitesi Öğretim Görevlisi Hannah Theaker yürüttü. Theaker ve Stroup, Ningxia’da yaklaşık bin 300 caminin 2020’den bu yana kapatıldığını tahmin ediyor. Theaker ve Stroup’un tahmine göre resmi olmayan statüleri nedeniyle kapatılan veya yıkılan camiler dahil değil.
HRW son yıllarda kapatılan veya tadil edilen camilerin tam sayısını belirleyemedi ancak raporlara göre bu sayı yüzlerce. Bir milyondan fazla kişinin yaşadığı Zhongwei’de yetkililer 2019’da 214 camiyi değiştirdiklerini, 58’ini birleştirdiklerini ve 37 “yasadışı olarak kayıtlı dini mekânı” yasakladıklarını söyledi. Jingui kasabasında yetkililer “İslami mimari özelliklere sahip” 130’dan fazla alanı “düzelttiklerini” söyledi.
HRW ekibinden Maya Wang, “camilerin kapatılması, yıkılması ve yerlerinin değiştirilmesinin Çin’de İslam’ın uygulanmasını engellemeye yönelik sistematik bir çabanın parçası olduğunu” söyledi.
Resmi olarak ateist olsa da dini özgürlüklere izin verdiğini ileri süren Çin’de yaklaşık 20 milyon Müslüman yaşıyor. Hükümet sözcüsü de şu açıklamayı yaptı: “Çin’deki tüm etnik gruplardan insanlar yasaların öngördüğü şekilde dini inanç özgürlüğüne sahiptir. Dini inanç özgürlüğünü koruyan politikalar izleyen Çin, diğer ülkeler gibi, din işlerini yasalara uygun olarak yönetmektedir. Dini aşırıcılığı reddetme ve bununla mücadele etme konusunda kararlıyız. İnananların normal dini faaliyetleri yasalara uygun olarak güvence altına alınmakta ve geleneklerine saygı gösterilmektedir.”
Cami politikası Ningxia ve Gansu ile sınırlı değil. Avustralya Stratejik Politika Enstitüsü, Sincan’daki 16 bin caminin yüzde 65’inin 2017’den bu yana yıkıldığını ya da hasar gördüğünü tahmin ediyor.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Mayıs ayında Çin hükümetinin ülkenin güneybatısındaki Yunnan eyaletine bağlı Nagu kasabasında yer alan ve 14. yüzyıldan kalan tarihi bir camiyi kısmî olarak da olsa yıkma kararı Müslümanlar arasında tepkiyle karşılanmıştı. Çok sayıda Müslüman, hükümetin aldığı bu kararı protesto etti, polis çok sayıda kişiyi gözaltına almıştı.
Kaynak: Guardian
