Gazetecilik meslek örgütü ve sendikaları 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü nedeniyle yazılı açıklamalar paylaştı. Açıklamalarda iktidarın basın üzerinde oluşturduğu baskı ve gazetecilik mezunlarındaki yüksek işsizlik oranına dikkat çekildi.
“Her üç gazeteciden biri işsiz bırakılmış durumda”
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC), 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü vesilesiyle bir yazılı açıklama yayımladı. Açıklamada 212 sayılı yasanın yürürlüğe girmesinin üzerinden tam 63 yıl geçtiği hatırlatıldı, “Yasanın varlığı bir güvence olsa da uygulamada gazetecilerin çalışma koşullarına yönelik haksızlıklar devam ediyor. İktidar baskısıyla kapatılan yayın organlarının, kadrolarını azaltan medya kuruluşlarının sayısı hızla artıyor. Medyanın yüzde 95’inin iktidar kontrolünde olduğu ülkemizde, her üç gazeteciden biri işsiz bırakılmış durumda. Gazetecilerin çoğunluğu Basın İş Yasası ile çalıştırılmıyor” denildi.
Açıklamada Radyo Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK) haber kanallarına verdiği cezalara değinildi:
“2024 yılına girerken RTÜK’ün Fox TV, Halk TV, Sözcü TV, TELE 1, KRT ve TGRT’de yayınlanan haber, program ve dizi için verdiği cezalar durumu net bir şekilde ortaya koyuyor. RTÜK tarafından 2023 yılında eleştirel yayın yapan TELE 1’e 20, Halk TV’ye 17, Flash Haber’e 8, Fox TV’ye 8, KRT’ye 5, Sözcü TV’ye 1 olmak üzere toplam 59 kere 67 milyon 850 bin TL’lik ceza verildi. Beyaz TV ve TGRT Haber’e ise toplam 2 milyon 147 bin TL ceza kesildi. Tablo karanlık olsa bile umudumuzu yitirmiyoruz. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Yönetim Kurulu olarak; çalışan, işsiz bırakılarak mesleğini yapması engellenen tüm meslektaşlarımızın 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nü kutluyoruz. Gazetecilerin çalışmasının ve örgütlenmesinin önündeki engellerin kaldırılmasını, cezaevindeki gazetecilerin tutuksuz yargılanmasını istiyoruz.”
“Gazeteciler baskılarla, soruşturmalarla, tutuklamalarla boğuşmaya devam ediyor”
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Özgür Özel de Çalışan Gazeteciler Günü vesilesiyle sosyal medya hesabından bir paylaşımda bulundu. Özel, tutuklu gazetecilere dikkat çekerek, “Gazeteciler baskılarla, soruşturmalarla, tutuklamalarla boğuşmaya devam ediyor. Basın yeniden dördüncü güç olarak idareyi özgürce denetleyebilmeli ve eleştirmelidir” dedi.
“Gazetecilik mezunları en yüksek işsizlik yaşayan üçüncü kesim”
Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) da 10 Ocak için bir yazılı açıklama paylaştı. Açıklamada “Resmî verilere göre gazetecilik mezunları, sosyal hizmetler ve sanat mezunlarının ardından en yüksek işsizlik yaşayan üçüncü kesim olmayı sürdürüyor” denildi.
Medyada kayıtdışı çalışmanın hızla arttığı vurgulanan açıklama şöyle devam etti:
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“Düşük ücret politikaları, itibarsızlaştırma ve basın özgürlüğüne yönelik saldırılar, gazeteciliğin yapılması zor meslekler arasında hızla yükselmesine neden oldu. Meslektaşlarımızın hemen her gün soruşturma, gözaltı, ifade verme ve tutuklanma tehdidi yaşadığı günlerden geçiyoruz. 10 Ocak’ı bizler açısından özel bir gün yapan, 1961’de sendika öncülüğünde yürütülen mücadeleydi. Bu mücadele, bugünün sorunları için de bir yanıt barındırıyor: Birlik, mücadele ve dayanışma.”
“Gazetecilik mesleği hâlâ ayakta”
Çağdaş Gazeteciler Derneği’nin (ÇGD) açıklamasında 10 Ocak’ın kutlanacak bir bayram olmadığı, dayanışma ve mücadele günü olduğu söylendi:
“Mesleğimizi hak ettiği gibi yapmaya çalışan her meslektaşımız gibi, günümüz koşullarında gazetecilerin kutlanacak hiçbir özel gününün olmadığının bilincindeyiz. Basın ve ifade özgürlüğü için mücadelemizi her alanda büyütecek, omuz omuza durarak baskılara karşı direnmeye kararlılıkla devam edeceğiz. 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nü dayanışmayla karşılıyoruz.”
Gazeteciliğin her şeye rağmen ayakta olduğu söylenen açıklamada, “Türkiye’de hiçbir meslek, böyle ağır saldırılar karşısında bu güçle ve bu kararlılıkla ayakta kalamamıştır. Bunu, halkın haber alma hakkını savunan, gazetecilikte ısrar eden meslektaşlarımızın mücadelesi mümkün kılmıştır” denildi.
“Cezaevlerinde onlarca gazeteci tutsakken hangi gazetecilik hakkından söz edilebilir ki?”
Basın Konseyi de 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü vesilesiyle yazılı açıklama paylaştı. Açıklamada medyanın yüzde 95’nin iktidar tarafından kontrol edildiği vurguladı:
“10 bini aşkın işsiz gazeteci, kıdem tazminatını bile alamadan işinden olurken, grev hakkından yoksun kalırken, haber peşinde tutuklanırken, yayınlara hatta dizilere dahi erişim engelleri çıkartılırken, bir avuçluk basın grubuna 59 kez, 68 milyon TL’lik para ve yayın durdurma cezaları gelirken, cezaevlerinde onlarca gazeteci tutsakken, haberciye gözaltı, yurtdışı çıkış yasakları yağarken, bunca sindirme, caydırma gayretkeşliği içinde, hangi gazetecilik hakkından söz edilebilir ki?”
“Gazeteciler tam 553 kez hakim karşısına çıktı”
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer de 2023 Basın Özgürlüğü Raporu’nu açıkladı. Çakırözer, gazetecilerin kara bir tabloyla karşı karşıya olduğunu söyledi, “Bir yıl içinde gazeteciler tam 553 kez hakim karşısına çıkarak haberini, sosyal medya paylaşımı savunmak zorunda bırakıldı. Türkiye’de 72 gazeteci gözaltına alınırken bunlardan 27’si yaptıkları haberler nedeniyle tutuklandılar” dedi.
RTÜK’ün iktidarın sopası olduğunu söyleyen Çakırözer, şöyle devam etti:
“59 kez ceza verdi, kanallar karartıldı, milyonlarca TL maddi para cezası kesildi toplam altı kanala. Sansür yasası 2023’te uygulamaya geçti ve bu yasadan en büyük zararı gazeteciler gördü. 33 gazeteci hakkında 36 soruşturma açıldı. Altı gazeteci gözaltına alındı, bunlardan dördü tutuklandı.”
Türkiye, gazetecilere yönelik toplu tutuklamalar ve basın özgürlüğünü tehdit eden sosyal faktörler nedeniyle 16 sıra birden geriledi
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Diyarbakır Milletvekili Sezgin Tanrıkulu da Çalışan Gazeteciler günü vesilesiyle paylaştığı yazılı açıklamada tutuklanan ve gözaltına alınan gazetecileri hatırlattı:
Fırat Can Aslan, Terörle Mücadele Kanunu’nun 6/1. maddesi uyarınca 25 Temmuz 2023 tarihinde tutuklandı. Aslan, “Terörle Mücadele görev almış kişileri hedef göstermek” iddiasıyla tutuklanan ilk gazeteci oldu. (Aslan, 31 Ekim 2023 tarihinde ilk duruşmada beraat etti.)
Gerçek Gündem Editörü Furkan Karabay ise yolsuzluk ve rüşvet iddialarına ilişkin haberleri nedeniyle 29 Aralık 2023 tarihinde tutuklandı. Karabay, TMK’nın 6/1. maddesi uyarınca tutuklanan ikinci gazeteci oldu. (Karabay, 8 Ocak 2024 Pazartesi günü serbest kaldı.)
Gazeteci Seyhan Avşar hakkında geçtiğimiz günlerde, uyuşturucu baronunun serbest kalması için adamlarının Adalet Bakan Yardımcısı ile temasa geçtiği haberi nedeniyle soruşturma açıldı. Avşar, 5 Ocak günü sosyal medya hesabında yaptığı paylaşımla hakkında soruşturma açıldığını duyurdu. (Avşar’a 8 Ocak 2024 Pazartesi günü adli kontrol ve yurtdışı çıkış yasağı verildi.)
Tanrıkulu’nun açıklamasında ayrıca Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü (RSF) tarafından hazırlanan 2023 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nin bulgularını da yayınladı. Buna göre, Türkiye, gazetecilere yönelik toplu tutuklamalar ve basın özgürlüğünü tehdit eden sosyal faktörler nedeniyle 16 sıra birden gerileyerek 165. sırada yer aldı.
“Ülkemizde her gün gazeteciler siyasal iktidarın yargıyı keyfine göre dizayn etmesi sonucunda mahkum ediliyor”
Türkiye İşçi Partisi (TİP) sosyal medya platformu X’ten Çalışan Gazeteciler Günü’nü dair şöyle bir paylaşımda bulundu:
“Dünyanın dört bir yanında savaş alanlarında çalışan gazeteciler insanlığı bilgilendirmek için canlarından oluyor, tarihe silinmez bir not düşüyorlar. Ülkemizde ise her gün gazeteciler sudan sebeplerle, siyasal iktidarın yargıyı keyfine ve menfaatlerine göre dizayn etmesi sonucunda mahkum ediliyor.”
“Türkiye’de herhangi bir iş güvencesine sahip olmayan, hem fiziksel hem de ekonomik saldırıların hedefinde olan tüm basın emekçisi dostlarımızı Çalışan Gazeteciler Günü’nde mücadeleye çağırıyoruz!”
“Gönül ister ki basın emekçileri bugünü bayram havasında kutlayabilsin”
Halkların Eşitlik ve Demokratik Partisi (DEM Parti) de “Basın emekçilerinin 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü kutlu olsun” başlıklı yazılı açıklama yayınladı. DEM Parti açıklamasında şu cümlelere yer verdi:
“Gönül ister ki basın emekçileri bugünü gönül rahatlığıyla, hak ettikleri gibi ve bayram havasında kutlayabilsin. Basın emekçilerinin sosyal ve ekonomik haklarını güvence altına alan 212 Sayılı Basın Yasasının yürürlüğe girdiği gün olan 10 Ocak ne yazık ki gelinen aşamada “Çalışan Gazeteciler Günü” olmaktan çıkmış, çalıştırılmayan, tutuklanan, gözaltına alınan, işsiz bırakılan ve hakları gasp edilen gazetecilerin hak aradığı ve mücadeleyi yükselttiği güne dönüşmüştür.”
“Bu sene de basın özgürlüğü açısından karanlık bir tablo ile karşılıyoruz”
DİSK (Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu) Basın-İş de 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü dolayısıyla yazılı açıklama yaptı. Açıklamada, gazetecilerin uydurma iddianameler ve dayanaksız yargılamalarla özgürlüklerinden alıkonulduğuna dikkat çekildi.
DİSK Basın-İş’in 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü için yayımladığı açıklama şu şekilde:
“Bu sene de 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nü basın özgürlüğü açısından karanlık bir tablo ile karşılıyoruz. Bugünü maalesef bir kutlama günü olarak değil, tutuklu üyemiz Dicle Müftüoğlu başta olmak üzere cezaevinde esaret altındaki meslektaşlarımızla dayanışmak ve basın özgürlüğü için verdiğimiz mücadeleyi daha da büyütmek için vesile olarak görüyoruz.
Ekonomik krizin etkisi ve artan siyasi kutuplaşma, Türkiye’de asgari ücretin olağan ücret haline geldiği medya sektöründeki krizi her geçen gün daha fazla derinleştiriyor. İktidar tarafından basın ve ifade özgürlüğüne nefes aldıracak bir yaklaşım ve mevzuat ortaya koyulmazken, gazetecilerin özlük hakları, iş güvencesi ve refah düzeyi açısından da bir çalışma yapılmıyor.“
