Sağlık Bakanlığı, Medyascope’un “uyuz hastalığının artması” iddialarına ilişkin sorularına yaklaşık iki buçuk ay sonra yanıt verdi. Bakanlık, 6 Şubat 2023’te meydana gelen depremlerin ardından bölgede uyuz vakalarındaki artışı “Afet sonrası çevresel koşulların değişmesi nedeniyle” diye açıkladı.
Türkiye’de son bir yılda uyuz hastalığı vakalarının arttığı iddiası tartışılıyor. Sosyal medyada uyuz hastalığına yakalanan yurttaşlar, hastalığın tedavisinde kullanılan bazı ilaçların Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından karşılanmadığından şikayetçi. Dermatoloji uzmanları da Türkiye genelinde uyuz hastalığı vakalarının arttığını söylüyor.
Medyascope, uyuz hastalığının son yıllarda artmasına ilişkin haberleriyle konuyu gündeme getirirken, 8 Ocak 2024’te Sağlık Bakanlığı’na da “uyuz hastalığının salgın boyutuna ulaştığı” iddialarını sormuştu. Bakanlık, 26 Mart 2024’te sorularımıza cevap verdi.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 1 Kasım 2023’te kabine toplantısı sonrasında gazetecilerin uyuz hastalığı vakalarının artmasına ilişkin soruları üzerine “Endişeye sebep olabilecek bir artış yok” demişti. Koca, erken uyarı sistemlerinin iyi çalıştığını belirterek deprem bölgesinde görülen uyuz vakalarının beklenenin altında olduğunu söylemişti. Bakanlık yanıtında hastalığın tespitine, izlenen tedavilere ilişkin bilgileri paylaştı ancak uyuz hastalığı vakalarının yıllara göre nasıl yayıldığına, deprem bölgesinde nasıl seyrettiğine, vakaların sıklığına ilişkin verilerle ilgili talebimize karşılık vermedi.
Sağlık Bakanlığı’na sorularımız
Bilgi edinme hakkı kapsamında Sağlık Bakanlığı’na şu soruları yönelttik:
“-Sağlık Bakanlığı’nın elinde Türkiye’de uyuz hastalığı vakalarında önceki yıllara göre artış olup olmadığına ilişkin bir veri var mı? Varsa verileri talep ediyorum.
-Uyuz hastalığının tedavisine ilişkin ilaçların SGK tarafından karşılanmadığı iddia ediliyor. Bu doğru mu? Karşılanmamasının sebebi nedir? Eğer öyleyse ileride Bakanlık ve SGK bu ilaçların karşılanmasına ilişkin bir çalışma yapmayı planlıyor mu?
-Deprem bölgesinde uyuz vakalarında bir artış oldu mu, kayıt altına alındı mı? Veriler varsa talep ediyorum.
-Uyuz hastalığı vakalarının cezaevlerinde, okullarda ve göçmenlerin çoğunlukta olduğu yerlerde arttığına ilişkin iddialar var. Cezaevlerinde, okullarda ve Göçmen Geri Gönderme Merkezleri ile mülteci ve göçmenlerin sağlık hizmetleri aldığı Göçmen Sağlığı Merkezlerinde uyuz hastalığı vakalarına ilişkin kayıt tutuldu mu? Bu konuya ilişkin veri varsa talep ediyorum.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
-Uyuz hastalığı salgın boyutuna mı geldi? Eğer öyleyse Bakanlık buna ilişkin bir önlem aldı mı/alacak mı? Bakanlık, iddia edilen vakaların artmasını önlemek ve yurttaşları bilgilendirmek için bir çalışma yapmayı planlıyor mu?”
Sağlık Bakanlığı: “Afet sonrası çevresel koşulların değişmesi nedeniyle uyuz vakaları görüldü”
Sağlık Bakanlığı yetkililerinin Medyascope’a verdiği yanıtta, son yıllarda bazı şehirlerde uyuz hastalığı vakalarının belirgin bir şekilde arttığı belirtilerek deprem bölgesindeki illerde, afet sonrası çevresel koşulların değişmesi nedeniyle uyuz vakalarının görüldüğü kaydedildi. Deprem bölgesi ilan edilen 11 ilde Bakanlık tarafından uyuz ilaçlarının tedariğinin sağlandığı ve ihtiyaca göre ilaç verilmeye devam edildiği belirtildi.
“Salgın boyutunda değil”
Uyuz hastalığının ülkede salgın boyutunda olmadığı söylenen yanıtta, bazı illerde vaka sayıları ve görülme sıklığının diğer illere göre daha yüksek olduğu ancak bu durumun, yıllara göre bakıldığında Türkiye’deki ortalama vaka görülme sıklıklarına benzer olduğu kaydedildi.
Tedavide ikinci seçenek olarak SGK’nın karşılamadığı İvermektin etkin maddesini içeren ilaç kullanılıyor
Bakanlık yanıtında, uyuz hastalığı tedavisinde etkin olarak kullanılmakta olan solüsyon ve benzeri ilaçların SGK kapsamında ödemesinin yapıldığı, ödenmeyen ilacın İvermektin etkin maddesini içeren tablet olduğu belirtildi. Bu ilacın kullanım kolaylığı nedeniyle tercih edilen çok etkili bir parazit ilacı olduğuna değinilen yanıtta, 15 kg altı çocuklarda ve gebelerde kullanımının hastaya zarar vereceği nedeniyle dikkatli kullanılması gerektiği ve yan etkileri olabileceği için tedavide ikinci seçenek olarak kullanıldığı kaydedildi.
“Sığınmacıların bulunduğu kamplar ve Göçmen sağlığı merkezlerinde vaka kayıtları tutulmakta ve ilaç tedavisi verilmektedir”
Sağlık Bakanlığı Zoonotik ve Vektörel Hastalıklar Dairesi Başkanlığı’ndan 26 Mart 2024’te verilen yanıt şöyle:
“Uyuz, ilk çağlardan beri bilinmekte ve dünyada hemen hemen her ülkede görülmektedir. Hastalık hekim önerilerine uyulması halinde tedavi edilebilir ve geçicidir.
Bilgi edinme kapsamında sorduğunuz soruların cevabı aşağıda verilmiştir.
1- Uyuz hastalığı vakalarında son yıllarda bazı şehirlerimizde daha belirgin olmak üzere artışlar saptanmıştır. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğümüzce veriler takip edilmekte ve sonuçlara göre gerekli müdahaleler yapılmaktadır.
2- Tedavide etkin olarak kullanılmakta olan (Permetrin solüsyon gibi) ilaçların Sosyal Güvenlik kapsamında ödemesi yapılmaktadır. Ödenmeyen ilaç İvermectin tb isimli bir ilaçtır. Dünyada uyuz tedavisinde klasik uyuz tedavisinin etkisiz olduğu durumlarda ve topikal tedaviye hastaların uyumsuz olduğu durumlarda kullanımı gündeme gelmiştir. Tedavide kullanım kolaylığı nedeniyle tercih edilmekte olan çok etkili bir parazit ilacıdır. 15 kg altı çocuklarda ve gebelerde kullanımı kontendike olduğu için dikkatli kullanılması gerekmektedir. Yan etkileri olabileceği için tedavide ikinci seçenektir.
3- Deprem bölgesi illerinde, afet sonrası çevresel koşulların değişmesi nedeniyle uyuz vakaları görülmüştür. Deprem bölgesi illerinde depremin olmasından kısa süre sonra deprem bölgesi ilan edilen 11 ilimize Bakanlığımız tarafından uyuz ilaçlarının tedariği sağlanmıştır ve ilaç tedariği ihtiyaca göre verilmeye devam etmektedir. Deprem bölgesinde afiş, broşürler ile halkın bilgilendirilmesi sağlanmıştır. Hazırlanan afiş ve broşürler HSGM web sayfasında yayınlanmıştır. Deprem sonrası bölgede çalışan sağlık çalışanları için Uyuz tanı ve tedavi rehberi yayınlanmıştır. Deprem bölgesinde sağlık personelimiz hassasiyetle konu üzerinde durmaktadır.
4- Toplu yaşam alanlarında, cezaevlerinde ve okullarda uyuz vakaları tespit edildiğinde il sağlık müdürlüğü bulaşıcı hastalıklar birimi tarafından gerekli müdahaleler yapılmakta ve ilaç tedariği sağlanmaktadır. Sığınmacıların bulunduğu kamplar ve Göçmen Sağlığı Merkezlerinde vaka kayıtları tutulmakta ve ilaç tedavisi verilmektedir.
5- Uyuz hastalığı ülkemizde salgın boyutunda değildir. Ülkemiz uyuz vakalarının yıllara göre dağılımlarına bakıldığında vaka görülme sıklığında önemli farklılıklar görülmemektedir. Bazı illerimizde vaka sayıları ve görülme sıklığı diğer illere göre daha yüksektir ancak Türkiye ortalama vaka görülme sıklıkları yıllara göre bakıldığında benzerdir. Uyuz hastalığı Sağlık Bakanlığı tarafından takip edilmektedir. Sağlık Bilgi sistemlerinden hasta sıklıkları izlenmekte ve gerekli müdahaleler yapılmaktadır.”
Hekimler: “İvermektin etkin maddeli ilaç etkisi ancak fiyatı bin lira”
Medyascope’a konuşan hekimler bakanlığın “ikinci seçenek” dediği ivermektin etkin maddeli tabletin uygun hasta grubunda tedavi için kullanıldığını ancak SGK tarafından geri ödeme kapsamında olmadığı için yaklaşık bin lira olduğunu vurgulamış ve “Etkili bir ilaç ancak ilaç temin edilmediği için SGK tarafından karşılanan diğer ilaçlarla tedavi ediyoruz” demişti.
Hatay’da görev yapan bir aile hekimi de, 6 Şubat 2023’te meydana gelen depremlerin ardından, Sağlık Bakanlığı’nın SGK’nın karşılamadığı ilacı bir dönem gönderdiğini dile getirmiş ancak uyuz vakalarına ilişkin iletişim kurduğumuz 2024 ocak ayında ilacın parayla satıldığını belirtmişti. Bir ailenin tümünün tedavisi için ilacı karşılamanın önemli bir maliyet olduğuna dikkat çeken aile hekimi, etkili ilacı temin edemedikleri için tedaviye devam edemediklerini ve bunun yeterli tedavi olmamasına da sebep olduğunu söylemişti.
