İsrail’in 10 aydır aralıksız sürdürdüğü Gazze savaşı ve artan jeopolitik gerilimler, ülke ekonomisini derinden sarsıyor. Fitch Ratings’in kredi notunu düşürdüğü İsrail’in ekonomik büyümesi ciddi şekilde yavaşlarken, artan askeri harcamalar bütçe üzerinde baskı oluşturuyor.
- Gazze’de öldürülen Filistinlilerin sayısı 40 bini geçti
- İsrail, Gazze’de 4 günlük ikiz bebekleri öldürdü
İsrail ekonomisi, Gazze’de yürüttüğü savaşın ve bölgedeki artan gerilimlerin etkisiyle ciddi bir sınavdan geçiyor. Fitch Ratings’in geçen hafta İsrail’in kredi notunu A+’dan A’ya düşürmesi, ülkenin ekonomik görünümündeki kötüleşmeye dikkatleri çevirdi. Fitch, not düşürme kararında Gazze’deki savaşın devam etmesini ve artan jeopolitik riskleri temel etkenler olarak gösterdi. Ayrıca, İsrail’in görünümünü “negatif” olarak koruyarak, ilerleyen dönemde yeni bir not indirimine gidilebileceğinin sinyallerini verdi.
Savaşın maliyeti 55 milyar doları bulabilir
Savaşın İsrail ekonomisi üzerindeki etkileri sadece kredi notuyla sınırlı kalmıyor. İsrail Merkez Bankası’nın tahminlerine göre, 2023-2025 yılları arasında savaşla ilgili maliyetler 55,6 milyar doları bulabilir. Bu devasa miktarın, borçlanmanın artırılması ve bütçe kesintileriyle karşılanması bekleniyor. Öte yandan, İsrail İstatistik Kurumu’nun verilerine göre ülkenin ekonomik büyümesi ciddi bir yavaşlama gösteriyor. 2024’ün ilk yarısında yıllık bazda yüzde 2,5 oranında büyüyen ekonomi, geçen yılın aynı döneminde yüzde 4,5 büyümüştü.
Tarım ve inşaat en çok etkilenen sektörler
Savaşın başlamasıyla birlikte İsrail ekonomisinin çeşitli sektörlerinde ciddi daralmalar yaşandı. 2023’ün son çeyreğinde ve savaşın başladığı ilk haftalarda ülkenin gayri safi yurtiçi hasılası (GSYİH) yıllık bazda yüzde 20,7 oranında küçüldü. Bu sert düşüşün arkasında özel tüketimde yüzde 27’lik bir azalma, ihracatta düşüş ve işletmelerin yatırımlarını kısması yatıyor. Her ne kadar hane halkı harcamaları yılın başında bir miktar toparlanma gösterse de, bu canlanma kısa süreli oldu ve ekonomideki yavaşlama devam etti. Ayrıca, Filistinli işçilerin hareketine getirilen kısıtlamalar, 160 bin civarında işçi kaybına yol açtı. Bu durum, özellikle inşaat ve tarım sektörlerinde ciddi iş gücü sıkıntılarına neden oldu.
Rekor seviyedeki askeri harcamalar ekonomi üstünde baskı oluşturuyor
İsrail hükümetinin artan askeri harcamaları da ekonomi üzerinde büyük bir baskı oluşturuyor. Oxford Economics’ten Orta Doğu analisti Elliot Garside’a göre, 2023’ün son üç ayında askeri harcamalar bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 93 artış gösterdi. Garside, “2024’te aylık veriler askeri harcamaların bir önceki yılın yaklaşık iki katı olacağını gösteriyor” dedi. Bu artışın büyük bir kısmı, yedek askerlerin maaşları, topçu mühimmatı ve İsrail’in Demir Kubbe savunma sistemi için kullanılacak. Bu harcamaların çoğunlukla iç borçlanma yoluyla finanse edildiğini belirten Garside, savaş sonrasında sağlık ve eğitim gibi diğer bütçe kalemlerinde kesintilere gidilmesinin muhtemel olduğunu vurguladı.
Jeopolitik riskler ve bölgesel savaş tehdidi geleceğe dair karamsar bir tablo çiziyor
İsrail’in ekonomik geleceği, bölgedeki jeopolitik gelişmelere ve savaşın seyrine sıkı sıkıya bağlı görünüyor. Fitch, “Gazze’deki çatışmanın 2025’e kadar sürebileceğini ve diğer cephelere yayılma riskleri olduğunu” uyarısında bulundu. İsrail ile İran arasındaki gerilimin tırmanması ve Lübnan sınırında Hizbullah ile yaşanan çatışmalar, bölgesel bir savaş olasılığını artırıyor. Warwick Üniversitesi’nden İsrailli ekonomi profesörü Omer Moav, geniş çaplı bir savaşın “İsrail için yüksek maliyetlere ve daha büyük açıklara” yol açacağını belirtiyor. Moav, uzun süreli bir çatışmanın İsrail’in borç profilini zayıflatmanın yanı sıra, işgücü sıkıntıları ve altyapı hasarları gibi “diğer maliyetlere” de neden olacağını ve İsrail’e yönelik uluslararası yaptırım olasılığını artıracağını vurguluyor.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Kaynak: Al Jazeera
