Cezayir’de 7 Eylül Cumartesi yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerinde mevcut Cumhurbaşkanı Abdülmecid Tebbun’un ikinci kez seçilmesi bekleniyor. Ancak gençlerin ilgisizliği ve muhalefetin baskı altında olması endişe yaratıyor. Seçim ülkedeki insan hakları ihlalleri ve ekonomik sorunların gölgesinde gerçekleşecek. Medyascope, seçimlere giden Cezayir’de siyasi atmosfere dair genel bir değerlendirme hazırladı.
Cezayir, 7 Eylül Cumartesi günü kritik bir seçim için sandık başına gidiyor. Kayıtlı 24 milyon seçmenin bulunduğu seçimde, mevcut Cumhurbaşkanı Abdülmecid Tebbun’un ikinci kez seçilmesi bekleniyor. Tebbun kazanırsa ülkeyi beş yıl daha yönetecek.
Seçim takviminde tartışmalı değişiklik
Normalde aralık ayında yapılması planlanan seçimler, Tebbun’un kararıyla üç ay öne çekildi. Bu değişiklik, Tebbun’un rakipleri Sosyalist Güç Cephesi’nden (FFS) Yusuf Auşiş ve Barış Toplumu Hareketi’nden (MSP) Abdullah Hasan Şerif’in kampanya süresini kısaltarak kendisine ciddi bir avantaj sağladı. Ayrıca, aday olmak isteyen 24 kişi ya yasal yollarla diskalifiye edildi ya da adaylıktan çekilmek zorunda bırakıldı.
Tebbun, seçimleri öne alma kararını “yaz tatilinin sonu ve yeni okul yılının başlangıcı ile çakıştırmak” olarak açıkladı. Tebbun’a göre bu karar katılımı arttıracak. Ancak bu açıklama sosyal medyada büyük bir kuşkuyla karşılandı.
Tepkilere dair Arapça “Ma fhemna walou” (hiçbir şey anlamadık) etiketi, sosyal medyada trend oldu.
İnsan hakları ihlalleri endişe yaratıyor
İnsan hakları örgütleri, Tebbun döneminde hak ihlallerinin devam ettiğini belirtiyor. Uluslararası Af Örgütü Orta Doğu ve Kuzey Afrika Bölge Direktör Yardımcısı Amjad Yamin, “Son yıllarda Cezayir, siyasi partilerin, sivil toplum örgütlerinin ve bağımsız medya kuruluşlarının kapatılmasına sahne oldu. Sahte terör suçlamaları kullanılarak keyfi tutuklamaların artması söz konusu” dedi.
Temmuz ayında 11 muhalif lider açık mektup yayınlayarak “Cezayir eskisinden daha kritik bir durumda” dedi. Cumhurbaşkanı Tebbun’un “otoriter bir iklim” yarattığı vurguladılar.
Ağustos ayında tutuklamalar devam etti. Çoğunluğu Kültür ve Demokrasi Birliği (RCD) partisinden olmak üzere 60 siyasi aktivist tutuklandı.
Geçen hafta da Fethi Gares ile eşi “cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla gözaltına alındı. Fethi Gareş, 2019 ayaklanmasının önde gelen isimlerinden biri. Aynı zamanda geçen yıl siyaseten yasaklanan Demokratik Sosyal Hareket partisi lideri.
Ekonomide karışık tablo
Cezayir’de enerji anlaşmalarından gelen gelirle sosyal harcamalar arttı. Ancak uzmanlar, enflasyonun kontrol altına alınamadığını ve ihracat hedeflerinin tutturulamadığını belirtiyor. Atlantic Council düşünce kuruluşundan Andrew Farrand’da konuya dair konuştu. Farrand “Tebbun, enflasyonu kontrol altına almakta zorlandı ve kendi belirlediği ihracat büyüme hedeflerini karşılayamadı” dedi.
Yine de Tebbun’un ikinci dönemini kazanması bekleniyor. Cezayir’de şimdiye kadar barışçıl bir iktidar değişimi yaşanmadı. Tebbun ayrıca siyasi himaye ağını genişletti. Orduyla güçlü bağlar kurdu. Farrand, “Önemli her ulusal kurum, Tebbun’un kampanyasının bir kolu olarak hizmet etmek üzere ele geçirildi” diye ekledi.
Gençler değişim istiyor ama umutları azalıyor
Cezayir nüfusunun yarısından fazlasını gençler oluşturuyor. Gençlerin beklentisi ise değişim. Ancak birçoğu oy vermeyeceğini söylüyor.
20 yaşındaki berber Abdenur Benhruf, “Geçen 5 yılda hiçbir şey değişmedi. 2019’dan beri, Afrika Kupası’nı kazandığımızdan beri iyi bir şey görmedik” diyor.
Tebbun seçim kampanyasında gençlere yönelik 450 bin yeni iş ve işsizlik ödeneğinde artış sözü verdi.
2022’de başlatılan işsizlik ödeneği şu anda 19-40 yaş arası kişilere aylık 13 bin dinar (97 dolar) sağlıyor. Tebbun bunu 20 bin dinara çıkarmayı vaat etti. Bu tutar mevcut asgari ücrete eşit olacak.
Ancak 22 yaşındaki sanatçı Fuad Brahimi bunun yeterli olmayacağını düşünüyor. “İş fırsatlarına ihtiyacımız var çünkü bu ödenek sürdürülebilir değil” diyor.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
Cezayir ekonomisi son iki yılda yıllık yaklaşık yüzde 4 oranında büyüdü. Fakat sosyal yardım programlarını finanse etmek için hala büyük ölçüde petrol ve doğalgaza bağımlı.
Birçok genç yasadışı yollarla yurtdışına gitmeyi düşünüyor. Benhruf ve arkadaşı Beldjoudi, yaşıtlarının çoğunun artık “harga” olarak bilinen düzensiz göç hayali kurduğunu söylüyor.
Seçimlerde katılım oranı merak ediliyor
2019 seçimlerinde katılım yüzde 40’ın altında kalarak Tebbun’un zaferinin meşruiyetini zayıflatmıştı. Uzmanlar bu kez katılımın artabileceğini ancak gençlerin ilgisizliğinin hala sürdüğünü belirtiyor.
“Çekimserlik Cezayir’de ilk parti haline gelmiş”
Cenevre’deki Arap ve Akdeniz Dünyası Araştırma ve Çalışma Merkezi (Cermam) Direktörü Hasni Abidi, “Katılım, tek bilinmeyen faktör. Çekimserlik Cezayir’de ilk parti haline gelmiş görünüyor” diyor.
Orta Doğu Küresel İlişkiler Konseyi’nden kıdemli analist Dalia Ghanem ise “Cumhurbaşkanının popülaritesi, 2019’da seçildiği zamanki onay oranlarını bile aşıyor. Halk liderliğine ve politika kararlarına olumlu yanıt veriyor gibi görünüyor. Şimdi kritik soru, bu destek düzeyinin devam edip etmeyeceği. Tebbun’un liderliğinde geçecek beş yılın daha Cezayir’in geleceği için ne anlama geleceği önemli” diyor.
Seçim kampanyasının son günü: Boykot çağrıları sürüyor
Seçim kampanyası 3 Eylül Salı günü sona erdi. Çarşambadan itibaren medya yasakları başladı.
Gözlemciler, Tebbun’un ilk turda oyların çoğunluğunu alarak yeniden seçilmesini bekliyor.
Muhalefetin bir kısmı ise seçimleri boykot çağrısına devam ediyor.
Başkent Cezayir’de yaşayan Kerim adlı bir seçmen neden oy kullanmayacağını şöyle açıklıyor: “Bu sadece bir tiyatro. Bu, demokrasi kurallarına saygı duymayan otoriter bir rejim. Her Cezayirli bu seçimin sonucunu önceden biliyor.”
Cezayir cumhurbaşkanlığı seçimlerine giderken bir çok sorunla uğraşıyor. Ülke demokratik sürecin geleceği, insan hakları karnesi ve ekonomik zorluklar konusunda kritik bir dönemeçte bulunuyor. Tebbun’un muhtemel zaferi, ülkenin karşı karşıya olduğu zorlukları çözmek için yeterli olacak mı? Yoksa mevcut sorunları daha da derinleştirecek mi?
Bu soruların yanıtları, önümüzdeki yıllarda Cezayir’in geleceğini şekillendirecek.
Kaynak: Le Monde, The Guardian, RFI, France24, AP News
