Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderliğindeki güçler, Suriye’nin kuzeyindeki Beşar Esad destekli hedeflere saldırılar düzenliyor. Bölgede son 4 yılın en şiddetli çatışmaları yaşanıyor. Peki Halep’te neler oluyor? İdlib-Halep hattında yaşananlar neyin habercisi? Operasyona kimler katılıyor? Neden şimdi düzenlendi ve bölgede hangi sonuçları doğuracak? Tüm bu soruların cevaplarını araştırdık.
Halep’te neler oluyor?
Cihatçı silahlı örgüt Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) ve müttefikleri, 27 Kasım Çarşamba günü Beşar Esad rejimine yönelik operasyon başlattı. Operasyonun adı da “Saldırganlığı Caydırma (Rad’ul Udvan) Operasyonu”. Üç günde onlarca bölgeyi ele geçiren örgüt, stratejik yolları kesti. Çatışmalarda 211 savaşçı ve 20 sivil hayatını kaybederken, 7 bin aile evlerini terk etti.
İran Devrim Muhafızları Ordusu komutanlarından Tuğgeneral Keyumers Purhaşimi de Suriye’nin kuzeyinde öldürülenler arasında. Çatışmalar ilk olarak Halep ilinin batı kırsalında başladı, 3 gündür de devam ediyor. HTŞ ve müttefikleri, 46. Alay Üssü’nü ve en az 8 köyü ele geçirdi.
Cihatçılar, Halep’in kent merkezine de girdi.
Çatışma neden şimdi patlak verdi?
Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderliğindeki gruplar, son haftalarda Rusya ve Suriye’nin İdlib’in güneyindeki sivillere yönelik artan saldırılarına cevap olarak bu saldırıları düzenlediklerini söylüyor. Muhalifler, 2024’ün başından beri 80’den fazla sivilin rejimin saldırılarında öldürüldüğünü savunuyor. Şam ise bu iddiaları yalanlıyor.
Nüfusunun 3 milyonun üzerinde olduğu bilinen İdlib, yıllardır HTŞ’nin kontrolünde. Uzmanlar, Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e düzenlediği Aksa Tufanı Operasyonu ve akabinde İsrail’in verdiği yanıtla büyüyen ve yayılan Ortadoğu’daki savaşın HTŞ’nin yeniden Halep’e doğru ilerlemesine zemin oluşturduğu görüşünde.
Ukrayna’daki savaşta da cephe hattında önemli gelişmeler yaşanırken Rusya’nın Suriye’ye yeterince güç ayıramadığını unutmamak gerek.
Operasyonun amacı ne?
Uluslararası ilişkiler uzmanı Prof. Dr. Serhat Erkmen, HTŞ liderliğindeki bu operasyonun temmuz ayından beri gündemde olduğunu ve farklı nedenlerden ötürü ertelendiğini yazdı. Erkmen’e göre HTŞ’nin amacı 2020 öncesi kontrol ettiği topraklara geri dönmek.
Kimilerine göre planın özünde “İsrail’in en önemli düşmanı Suriye’yi dize getirmek ve hatta direnirse de parçalamak” var.
Halep’te neler oluyor: Sahada hangi gruplar var?
Sahada HTŞ ve müttefikleri, Suriye’de rejim güçlerine karşı savaşıyor.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), eylemlerin muhalif ve cihatçı Al-Fatah el-Mubin grubu tarafından başlatıldığını açıkladı.
Al-Fatah el-Mubin grubu arasında El Kaide bağlantılı HTŞ, Türkiye’nin de desteklediği Ulusal Özgürleştirme Cephesi ve Ceyş’ül Izze var.
Uygurlar, Özbekler gibi İdlib’teki yabancı cihatçılar da saldırılara katılıyor.
Suriye ordusu da toprak kazanmak ve çatışmayı bastırmak için Rusya başta olmak üzere “dost güçlerle” işbirliği yaptığını açıkladı.
HTŞ hakkında neler biliyoruz?
Heyet Tahrir el Şam (HTŞ), El Kaide ve IŞİD’den koparak, Astana Süreci’nden de faydalanıp İdlib’de kendi emirliğini kurdu. Amaçları Esad rejimini devirmek ve yerine Sünni bir İslam devleti kurmak. Örgütün eski adı El-Nusra Cephesi’ydi.
HTŞ ise “hiçbir örgüte veya partiye, El Kaide’ye ya da başkalarına bağlı olmayan bağımsız bir yapı” olduğunu iddia ediyor. Hatta örgüt, kontrol ettiği bölgelerde El Kaide yanlılarını tutukluyor. Birleşmiş Milletler raporların göre HTŞ, El Kaide’nin liderleriyle halen temas halinde.
Türkiye’nin Şam yönetimiyle ilişkileri normalleştirme çabası örgütü yeni pozisyon geliştirmeye zorluyor. Rusya’nın İdlib’i temizleme arzusu El Golani’yi endişelendiriyor. Halep saldırısı, Rusya ve rejim güçleri İdlib operasyonuna hazırlandığı süreçte gerçekleşti.
HTŞ ile ilgili daha detayları haberimizi buradan okuyabilirsiniz.
Halep’te neler oluyor: Türkiye HTŞ’ye destek veriyor mu?
Türkiye’nin desteklediği Suriye Milli Ordusu’na (SMO) ait bazı birlikler de HTŞ ile ortak hareket ediyor. HTŞ ile SMO’nun ilişkisi biraz karışık:
HTŞ ile eski adı Özgür Suriye Ordusu olan SMO arasında geçmiş yıllarda çok şiddetli çatışmalar yaşandı. 2022’de HTŞ ile Türkiye destekli muhalifler arasında El Bab’da bir aktivistin öldürülmesi üzerine çatışma çıkmıştı. 8 Ekim 2022’de başlayan olaylarda en az 58 kişi ölmüştü. Bölgedeki çatışma ortamı, Türkiye’nin devreye girmesiyle çözülmüştü.
Her şeyden önce HTŞ, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından “terör örgütü” olarak nitelendiriliyor. Türkiye de HTŞ’nin El Kaide ile bağlantısı olduğunu düşünüyor ve HTŞ’yi terör örgütü olarak sınıflandırıyor.
Ancak Suriye Milli Ordusu’nun (SMO) da HTŞ liderliğindeki saldırılara katıldığı bir gerçek. Fakat kaç militan çatışmalara katıldı, ya da Türkiye’ye bu konu hakkında bir bilgi verdi mi, bu konuda bir açıklama yapılmadı.
Millî Savunma Bakanlığı (MSB) kaynakları, Halep’teki durumu yakından takip ettiklerini ve “bölgedeki Türk birlikleri için her türlü tedbirin alındığını” aktardı. Ankara’daki istihbarat kaynakları, operasyonu “sınırlı” olarak nitelendirerek; “rejim unsurlarının bulundukları bölgelerden kaçmaya başlamaları ile genişlediğini” ifade etti.
İktidara yakın medya kuruluşlarında çatışmalara dair yapılan haberlerde “Esed’e Halep şoku” gibi manşetler atıldı ve Türkiye’nin lehine bir gelişme olarak yorumlandı.
Bundan sonra neler olabilir?
HTŞ’nin hedefi, kendileri için kritik önemde olan M5 karayolunu da ele geçirmek. Şam-Halep karayolu olarak bilinen M5 karayolu, 2020’de rejimin eline geçmişti.
HTŞ ve müttefikleri, M4 ve M5 karayollarının kesişim noktasında da kontrolü ele geçirdi ve rejimin ana ikmal hatlarını da kesmiş oldu.
Suriye ordusunun moralinin saldırının ilk günlerinde düştüğü şüphesiz. Uzmanlar, Rusya’nın desteğini artırmaması durumunda “Halep’in düşebileceği” ihtimalini göz ardı etmememiz gerektiğini söylüyor. Prof. Erkmen, yeni cephelerin de açılabileceğine dikkat çekerek, yeni sahanın YPG’yi de denkleme sokabilme ihtimalinden bahsediyor:
“Yeni cephenin öncüsü HTŞ değil SMO olabilir. Yeni saha YPGyi de denkleme sokacak gibi. Çatışan aktörlerin sayısı ve niteliği yarından itibaren değişecek gibi görünüyor.”
Peki, Rusya ve Türkiye karşı karşıya gelir mi?
Bu saldırı, Ankara hükümetinin Şam ile ilişkileri normalleştirme arayışında bulunduğu ve temas kurmaya çalıştığı bir döneme denk geldi. Muhaliflerin Halep’e girmeleri durumunda Rusya ile Türkiye arasında Suriye kaynaklı yeni bir gerilim olabilir.
