Suriye’de Beşar Esad hükümetinin devrilmesinin ardından Türkiye’deki bazı Suriyeliler, ülkelerine dönmeye başladı. Peki Suriyelilerin Türkiye ekonomisine katkısı ne, sığınmacılar giderse Türkiye bundan olumlu veya olumsuz şekilde nasıl etkilenir?
Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderliğindeki grupların başkent Şam’ı ele geçirmesinin ardından 61 yıllık Baas rejimi, 53 yıllık Esad hanedanlığı sona erdi. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, ailesiyle birlikte Moskova’ya gitti. Tüm bu gelişmelerle beraber Türkiye’deki bazı Suriyeli sığınmacılar da ülkelerine dönmeye başladı. Peki Suriyeli sığınmacıların Türkiye ekonomisine olumlu ve olumsuz katkıları neler?
Ekonomik katkılar ve ticari hareketlilik
Suriyeli sığınmacılar, özellikle sınır illerinde ticareti canlandırarak ekonomik hareketlilik sağladı. Kilis’te yapılan bir araştırmaya göre halkın yüzde 74’ü Suriyelilerin ticarete olumlu etkisi olduğunu düşünüyor (Özipek, 2018). Sığınmacıların etkisiyle Karkamış Sınır Kapısı’ndan yapılan ihracat sekiz kat, Öncüpınar Sınır Kapısı’ndan ise 21 kat arttı (Özipek, 2018). Özellikle Gaziantep, Kilis ve Şanlıurfa gibi illerde yerel ekonomiye sağlanan katkı gözle görülür seviyede attı (Öztürk & Çoltu, 2017; Özipek, 2018).
2015’teki bir başka araştırmada da halkın yüzde 75,3’ünün Kilis’te Suriyelilerin işsizliği artırdığının düşündüğünü ortaya kondu.
Ancak aynı çalışmaya göre aynı zamanda halkın yüzde 46,3’ü, Kilis’te Suriyelilerin ticareti canlandırdığını düşünüyor.
Kayıtdışı istihdam ve sosyal güvenlik açıkları
Suriyeli sığınmacılar arasında kayıtdışı çalışmanın yaygınlığı, Türkiye işgücü piyasasında önemli etkiler yarattı. Kayıtdışı ekonomi, Türkiye’de genel olarak yüzde 27,2 oranında seyrediyor. Suriyelilerin yoğun şekilde yer aldığı inşaat, tarım ve hizmet sektörlerinde bu oran daha da yüksek (Akbulut, 2020). İşletmeler, işgücü maliyetini düşürmek için sığınmacıları kayıtdışı çalıştırıyor. Ancak bu durum vergi kaybına ve sosyal güvenlik sistemindeki açıkların büyümesine neden oluyor (Akbulut, 2020).
Kamu harcamaları ve kaynak kullanımı
Türkiye, Suriyeli sığınmacılar için bugüne kadar 40 milyar dolardan fazla harcama yaptı. Bu bütçe, barınma, sağlık ve eğitim gibi temel ihtiyaçların karşılanması için kullanıldı.
Sağlık hizmetlerinden yararlanan Suriyeli sayısının yüksekliği, kamu sağlık sisteminde ek yük oluştururken, eğitim alanındaki yatırımlara duyulan ihtiyaç da giderek artıyor (Öztürk & Çoltu, 2017).
Suriyelilerin dönmesi halindeki olası etkiler
Ekonomist Mahfi Eğilmez’e göre Suriyelilerin ülkelerine dönmesi durumunda üç temel ekonomik sonuç ortaya çıkabilir (Eğilmez, 2024):
- Ucuz işgücü kaybı: İşverenlerin daha pahalı yerli işgücüne yönelmesi maliyetleri artırabilir ve enflasyonist baskılar yaratabilir.
- GSYH’ye katkının azalması: Suriyeli işletmelerin tasfiyesiyle ekonomik büyümede bir miktar yavaşlama yaşanabilir.
- Konut piyasasında düşüş: Suriyelilerin sahip oldukları konutları satması, fiyatlar ve kiralarda düşüşe neden olabilir.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
