BİM, Rekabet Kurulu’nun 1,3 milyar TL’lik cezasına itiraz etti

Rekabet Kurulu, yerinde inceleme sırasında bir BİM yöneticisinin veri sildiği gerekçesiyle şirkete 1,3 milyar TL ceza kesti. BİM ise izinli çalışanın kişisel telefonundaki WhatsApp yazışmalarını sildiğini, verilerin geri getirildiğini ve rekabete aykırı içerik bulunmadığını savundu.

Rekabet Kurumu, BİM’in genel merkezinde 14 Ocak’taki yerinde incelemede veri silme eylemi tespit etti. Kurul, 6 Şubat’ta aldığı kararla şirkete 1,3 milyar TL idari para cezası verdi.

“WhatsApp yazışmaları silindi”

BİM, sağlık sorunu nedeniyle ofis dışında ve izinli olan bir çalışanın kişisel telefonundaki WhatsApp yazışmalarını sildiğini öne sürdü. Şirket, silinen yazışmaların teknik çalışmayla geri getirildiğini ve Rekabet Kurumu’na sunulduğunu açıkladı.

Çalışan işten çıkarıldı

BİM yönetimi, söz konusu çalışanın ticari kararları etkileyebilecek bir pozisyonda olmadığını belirtti. Şirket, çalışanın kişisel davranışını kabul etmediklerini ve iş akdini derhal feshettiklerini açıkladı.

İndirimli ödeme imkânı sunuldu

Rekabet Kurumu, cezanın yüzde 25 indirimle ödenmesi durumunda tutarın 972 milyon TL’ye düşeceğini bildirdi.

BİM ise Rekabet Kurumu’nun cezayı “haber.rekabet.gov.tr” adresli internet sitesi ve sosyal medya hesaplarından duyurmasına tepki gösterdi. Şirket, bu duyuru yönteminin teamüllere aykırı olduğunu savundu.

Şirket şeffaflık vurgusu yaptı

BİM, şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerine uygun hareket ettiklerini vurguladı. Şirket, yerinde inceleme sürecinde hiçbir engelleme yapmadıklarını ve tüm işbirliğini gösterdiklerini belirtti.

Ceza tutarı cirodan hesaplandı

Rekabet Kurumu, BİM’e 2023 yılı gayri safi gelirinin binde 5’i oranında ceza verdi. Kurum, yerinde incelemenin engellenmesi durumunda bu oranda ceza uygulandığını açıkladı.

Hukuki süreç başlayacak

BİM, Rekabet Kurumu’nun gerekçeli kararını henüz tebliğ etmediğini bildirdi. Şirket, cezayı haksız, hukuksuz ve hakkaniyetsiz olarak nitelendirdi. BİM yönetimi, gerekçeli karar tebliğ edildiğinde tüm yasal yollara başvuracaklarını duyurdu.

BİM’in açıklamasında şöyle denildi:

“BİM Birleşik Mağazalar A.Ş. tüm rekabet kurallarına tam uyum içerisinde hareket etmekte olup yerinde inceleme sürecinde hiçbir şekilde engelleme ya da zorlaştırma gibi bir davranışta bulunmadığı gibi inceleme süresince ve sonrasında çalışmaları kolaylaştırmış ve her türlü iş birliğini göstermiştir. İzinde ve şirket kontrolü dışında bulunan çalışana ait söz konusu yazışmalar geri getirilmesine ve bu yazışmalarda rekabet hukukuna aykırı herhangi bir içerik bulunmamasına rağmen verilen bu ceza haksız, hukuksuz ve hakkaniyetsiz bir cezadır.”

İktidarın daha önce hedef aldığı BİM’in kurucuları hakkında bilinenler

Rekabet Kurulu’nun birkaç sene önce verdiği cezalardan beri bazı zincir marketlerin durumu tartışılıyor. 2022 21 Kasım’da Katar dönüşü konu hakkında konuşan Erdoğan, para cezaları için “Bunları ıslah etmiyor” ve “Mesele yaptırımın çok daha ağır olması. Bunu halletmek lazım” demişti. Tartışmaya MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli de dahil olmuş ve “Sürekli zam yapan zincir marketlerin FETÖ ile irtibatlarının araştırılması gerekmektedir” demişti. Gıda Perakendecileri Derneği Başkanı ve BİM İcra Kurulu Üyesi Galip Aykaç ise iktidara yakınlığıyla bilinen medya kuruluşlarını “Bre ahlaksızlar, sizlere bundan sonra sizin tonunuzda cevap vereceğim bilesiniz” diyerek tepki göstermişti.

• BİM’in CEO’su Galip Aykaç’tan iktidar medyasına: “Bundan sonra sizin tonunuzdan cevap vereceğim”
• MHP’li Semih Yalçın’dan BİM’in CEO’su Galip Aykaç’a: “Salyalarını akıtmış ahlaksız, edepsiz hortumcu”

Ancak Aykaç önce MHP Genel Başkan Yardımcısı Semih Yalçın’ın “salyalarını akıtmış ahlaksız, edepsiz hortumcu” sözlerine maruz kaldı. Son olarak ise Bahçeli’nin “kahramanımız” dediği, suç örgütü liderliğinden hüküm giyen Kürşad Yılmaz tarafından tehdit edilen Aykaç, Gıda Perakendecileri Derneği Başkanlığı’ndan istifa etti.

İktidarın hedef aldığı BİM’in kurucuları kim?

BİM Birleşik Mağazalar A.Ş., 1995 yılında faaliyetlerine 21 mağazayla başladı. Organize perakende sektöründe pazar payı en yüksek şirket olan BİM’in kurucuları arasında kamuoyunun yakından tanıdığı isimler var. 1995 sonunda o dönemin parasıyla 100 milyar TL sermayesi bulunan BİM’in o seneki ortakları şu isimlerdi:

Mustafa Latif Topbaş, Mahmud Muhammed Topbaş, Abdülaziz Geylan Zapsu, Hasan Cüneyd Zapsu, Yasin el Kadı, Mehmet Fatih Saraç, İbrahim Halit Çizmeci ve Hepşen Mehmet Cansun.

AKP’nin kurucuları arasında yer alan Cüneyd Zapsu, uzun süre Erdoğan’ın danışmanlığını da yaptı. Zapsu ayrıca, Türkiye ve Rusya’nın ortak nükleer santrali projesi olan Akkuyu Nükleer A.Ş’nin tek Türk yönetim kurulu üyesi. Cüneyd Zapsu 2003’te, ağabeyi Aziz Zapsu ise 2006’da BİM’deki hisselerini sattı.

Yasin el Kadı ise bir dönemin en çok tartışılan isimlerinden biriydi. 11 Eylül 2001’de ABD’deki İkiz Kuleler saldırılarının ardından Yasin el Kadı, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin “Terörü Finanse Edenler” listesine girdi. Kadı’nın tüm dünyadaki malvarlığına el konuldu. Ancak ilerleyen süreçte açtığı davaları kazanan Kadı’nın adı bu listelerden çıkarıldı.

İlk yıllar

Şirketin ilk yıllarındaki ortaklarından Mehmet Cansun 2001-2002 yıllarında Galatasaray’ın başkanlığını yapmıştı. Fatih Saraç ise UCZ Mağazacılık Ticaret A.Ş. isimli şirkette, Habertürk’ü de bünyesinde bulunduran Ciner grubunun sahibi Turgay Ciner ile iş ortaklığı içindeydi. Saraç’ın dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptığı bazı telefon konuşmaları geçmiş yıllarda basına sızmıştı. Erdoğan’ın, Habertürk’ün yayınları hakkında Saraç’a direktif verdiği duyulan bu konuşmalar kamuoyunda “Alo Fatih” olarak hatırlanıyor.

İlerleyen yıllarda BİM ile adı geçen bir başka kişi ise eski Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli oldu. 4 Mart 2022’de görevden alınan Pakdemirli, Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı hükümet sistemindeki ilk kabinesinde, 10 Temmuz 2018’de bakan olarak görevlendirilmişti. KAP’a yapılan bildirime göre bu görevlendirmeden birkaç ay önce Pakdemirli bağımsız yönetim kurulu üyesi olarak aday gösterildi.

İbrahim Halit Çizmeci ise Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan’ın mütevelli heyeti başkanı olduğu İlim Yayma Vakfı’nın da kurucularındandı. Mart ayında hayatını kaybeden Çizmeci’nin cenazesine Erdoğan da katıldı. Kamuoyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) 2014’te yapılan bildirime göre Çizmeci’nin sermaye payı 20 TL’ydi.

Aynı kurucular farklı şirket

BİM’in kurucularının büyük kısmı, 1997’de Ahsen Plastik, Kağıtçılık ve Temizlik isimli şirketi kurdu. Bu şirketin kurucuları arasında da Yasin el Kadı, Mehmet Fatih Saraç, Latif Topbaş, Abdülaziz Zapsu ve Hasan Cüneyd Zapsu yer aldı.

BİM, 2005 yılında halka açıldı. Şimdiki ortaklık yapısı ise şöyle:

BİM’in yüzde 15 ortağı durumundaki Merkez Bereket Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin kurucuları da Topbaş ailesi. Nisan 2017’de kurulan şirketin sermayesi Ekim 2017’de 100 milyondan 500 milyon TL’ye yükseltildi. Şirketin ortakları Latif Topbaş, Ömer Hulusi Topbaş ve Musa Topbaş’tı.

Naspak Gıda da aynı sene Topbaş ailesi tarafından 200 milyon TL ile kuruldu. Şu anki yönetimde de Topbaşlar bulunuyor.

Latif Topbaş

Latif Topbaş, uzun yıllar Erdoğan’a oldukça yakın iş insanlarından biri olarak tanındı. Nakşibendiliğin Erenköy Cemaati’nde büyük ağırlığı olan Topbaş, 2018’de yaptığı açıklamada Erdoğan ile dostluklarının 35 yıl öncesine gittiğini söylemişti.

1944’te doğan Mustafa Latif Topbaş’ın dört çocuğu var. Latif Topbaş’ın kızı Fatma Topbaş, Sabri Ülker’in torunu Ali Ülker ile evli. Latif Topbaş ve Ülker ailesi 1996 yılında Ak Gıda‘yı kurdu. Ülker markasının sahibi Yıldız Holding 2015’te Ak Gıda’nın yüzde 80’ini Fransız Lactalis’e sattı. Ardından iki aile 14 milyon TL sermaye ile Akbis Gıda Yatırımları A.Ş. unvanıyla yeni şirketlerini kurdu. Topbaşlar ve Yıldız Holding’in şirketteki sermayesi 10 milyon TL’ye yakındı. Şirketin yönetim kurulu başkanlığını Latif Topbaş üstlenirken Murat Ülker ve Ali Ülker de yönetim kurulu üyesi olarak yer almıştı.

1985’te faaliyete başlayan Türkiye’nin ilk katılım bankası Albaraka Türk’ün kurucu ortaklarından biri de Latif Topbaş.

BİM, Türkiye’nin dışında Fas ve Mısır’da da faaliyet gösteriyor. BİM, Fas’taki şirketi BIM Stores SARL şirketinin hisselerinin yüzde 35’inin satışı için 2020 yılında İngiltere merkezli Blue Investment Holding ile hisse alım satım sözleşmesi imzaladı.

Topbaş ailesinin adı, Panama belgelerinde sahip oldukarı iki off-shore şirketle geçti. Bunlar, Britanya Virjin Adaları’nda kurulan Calcede Marketing Ltd ve Panama merkezli Twillett Trading Sa. Rekabet Kurulu, geçen yıl birçok zincir markete ağır cezalar vermişti. Bunların başında ise 958 milyon lirayla BİM gelmişti.