İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth’in özel hukuk danışmanı Mark Bridges’ın devrik Suriye lideri Beşar Esad’ın amcası Rıfat Esad’ın Avrupa’daki offshore servetini yıllarca yönettiği ortaya çıktı.
Guardian ile Araştırmacı Gazetecilik Bürosu’nun yürüttüğü ortak araştırma “Hama kasabı” olarak bilinen Rıfat Esad’ın Avrupa’da nasıl geniş bir gayrimenkul imparatorluğu kurduğunu ve bu serveti kimlerin yönettiğini ortaya koydu.
Araştırmanın en dikkat çekici sonucu ise, bu yapının merkezinde bir İngiliz aristokratı ve hukukçusunun yer almasıydı: Kraliçe II. Elizabeth’in uzun yıllar özel hukuk danışmanlığını yapmış olan Mark Bridges.
700 milyon euroluk servet
2002 ile 2019 yılları arasında Kraliçe Elizabeth’in özel avukatı olan Bridges, aynı zamanda 1999–2008 yılları arasında Rıfat Esad veya ailesi adına kurulan en az beş offshore tröstte yönetici olarak görev aldı.
Bu tröstler, Rıfat’ın Fransa, İspanya ve İngiltere’deki yüzlerce lüks mülkünü barındırıyordu. Bunlar arasında Londra’nın Highgate semtindeki devasa Witanhurst malikanesi, Paris’teki Zafer Takı yakınında bulunan yedi katlı köşk ve Marbella kıyılarında geniş arazilere yayılan mülkler vardı.
Mülkiyet yapısı dikkat çekici biçimde karmaşıktı. Bahamalar’da kurulan tröstler, Cebelitarık’ta açılan paravan şirketler ve Malta üzerinden taşınan hisseler aracılığıyla gerçek sahiplik örtülüyordu. İspanyol savcılar, 2019’da bu yapıların toplamda 500’den fazla taşınmazı yönettiğini ve değerinin 700 milyon euroyu aştığını açıkladı. Savcılara göre bu yapı, yurtdışından gelen yasa dışı paranın aklanmasına yönelik kurulmuştu.
Bridges’in çalıştığı Farrer & Co hukuk firması, tüm işlemlerin dönemin mevzuatına uygun yapıldığını savundu. Ayrıca Rıfat Esad’ın kaynaklarının meşru olduğuna dair “inandırıcı belgeler” sunulduğunu ancak müvekkil gizliliği nedeniyle bu belgelerin içeriğinin paylaşılmadığını belirtti. Firmanın elinde, Fransa’daki bazı mahkemelerce Rıfat lehine verilmiş iftira davalarına dair kararların bulunduğu da açıklandı.
Hama Katliamı’nda neler yaşandı?
Şubat 1982’de Hafız Esad’ın küçük kardeşi Rıfat Esad’ın liderliğindeki güvenlik güçleri, Hama’da Müslüman Kardeşler’in başlattığı ayaklanmayı bastırmak için şehri kuşattı. Önceden hava saldırıları daha sonra topçu saldırıları düzenlendi. Toplu idamların da yapıldığı kentte bir ayda onbinlerce kişi öldürüldü.
Uluslararası Af Örgütü her iki taraftaki ölü sayısını 25 bin olarak açıklıyor. Suriye İnsan Hakları Ağı’na göreyse ölü sayısı tahmini 40 bin dolayında. Bu sayıya ölen militanlar ve askerler dahil değil.
İşte bu yüzden Rıfat, “Hama kasabı” olarak nitelendiriliyor.
Etik kriz: Monarşi ile savaş suçları iddiaları nasıl yan yana geldi?
Rıfat Esad hakkında 1980’li yıllardan itibaren uluslararası basın, insan hakları örgütleri ve hükümet yetkilileri tarafından ciddi suçlamalar dile getirilmişti. Bu yüzden Guardian’ın ortaya çıkardığı bilgiler özellikle “etik bütünlük” açısından tartışmalara neden oldu. Kraliyet ailesinin en üst düzey hukuk danışmanının, savaş suçu zanlısı bir figür adına offshore servet yönetiminde rol oynaması, İngiliz kamuoyunda rahatsızlık yarattı.
2013 yılında İsviçre, Rıfat Esad hakkında Hama Katliamı nedeniyle cezai soruşturma başlattı. 2021’de hakkında uluslararası yakalama kararı çıkarıldı ve 2024’te resmen savaş suçlarıyla itham edildi. Aynı zamanda Fransa’da 2020 yılında yargılandığı davada, Suriye kamu kaynaklarından 200 milyon dolar ve Libya’dan alınan 100 milyon dolarlık sahte kredilerle servet edindiği tespit edildi. Mahkumiyet kararının ardından temyiz süreci devam ederken ülkesine döndü.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Mark Bridges’in bu suçlamaların büyük ölçüde bilinir hale geldiği bir dönemde Rıfat el-Esad ile çalışması, “yalnızca yasal değil, aynı zamanda ahlaki sorumluluk” tartışmasını gündeme taşıyor.
İngiltere’de hukukçuların müvekkillerinin mal varlığına dair daha net açıklamalar talep etmesi gerektiği yönünde çağrılar artıyor. Guardian’a konuşan uzmanlar, “Bugün aynı karar alınmazdı” diyerek bu tür iş birliklerinin artık sürdürülemez olduğunu belirtiyor.
