2 Temmuz 1993’te Sivas’ta şeriat sloganları atan bir grup, çoğunluğu Alevi ve aydın olan 33 kişiyi Madımak Oteli’nde yakarak öldürdü. Peki Madımak Katliamı’nda neler yaşandı, dava ne aşamada?
Aydınlar neden Sivas’taydı?
33 aydın, Pir Sultan Abdal Şenlikleri kapsamında Sivas’a davet edilmişti. Etkinlikler, Pir Sultan Abdal Kültür Derneği tarafından organize ediliyordu ve o yılki etkinlikler 30 Haziran – 2 Temmuz tarihleri arasında gerçekleşecekti. Sivas Valiliği’nin bilgisi dahilinde yapılan bu organizasyona, edebiyatçılar, akademisyenler ve sanatçılar katıldı.
Etkinliğe katılanlar arasında Aziz Nesin, Metin Altıok, Behçet Aysan, Asım Bezirci, Hasret Gültekin, Muhlis Akarsu gibi isimler vardı. Aziz Nesin’in o dönem İslami çevrelerce hedef gösterilmesi, etkinliklerin “protesto” edilmesinin önünü açtı.
Katliamdan iki gün bir bildiri dağıtıldı. Bildiride Aziz Nesin’in o sırada başyazarı olduğu Aydınlık gazetesinde yayımlanan Salman Rüşdi’nin “Şeytan Ayetleri” kitabından bahsedilmiş, Nesin hedef gösterilmişti.
Madımak Katliamı nasıl başladı?
2 Temmuz günü cuma namazının ardından cami çıkışında toplanan kalabalık, etkinliklerin yapıldığı Kültür Merkezi’ne yürüdü. “Sivas laiklere mezar olacak” gibi sloganların atıldığı protestolar, kısa sürede Madımak Oteli önünde toplanan binlerce kişilik kalabalığın saldırısına dönüştü. Saldıran grup, yeni dikilen “Halk Ozanları” heykelini yıktı, yerlerde sürükledi.
Dönemin Sivas Valisi’nin, İçişleri Bakanlığı’na gönderdiği rapora göre saldırganların sayısı saatler geçmesine rağmen azalmadı, aksine arttı. Saat 18:00 civarı otelin önüne 15 bin kişi geldi. Saatlerce süren saldırıların ardından Madımak Oteli ateşe verildi. Yangına rağmen güvenlik güçleri kalabalığı dağıtmadı, itfaiye ise müdahale etmekte gecikti.
Saldırgan kalabalık sloganlarına devam etti. Videolara yansıyan seslere göre biri, otelin birinci katına çıkan saldırgana “Lan yakın” diye seslenirken, bir diğeri ilk alevin görünmesiyle “Cehennem ateşi işte!” diye seslendi.
Otelin ateşe verilmesiyle başlayan yangın sonucunda ikisi otel görevlisi, 33’ü aydın olmak üzere 35 kişi hayatını kaybetti. 58 kişi ise otelden sağ kurtarıldı. Otelden itfaiye merdiveniyle indirilmek istenilen Aziz Nesin ise bir itfaiye erinin itmesiyle yere düştü. Bu sırada dönemin Belediye Meclis Üyesi Cafer Erçakmak, Aziz Nesin’e vurmaya başladı. Polis minibüsüne götürülen Nesin, buradan güçlükle uzaklaştırıldı. Şairler Behçet Aysan, Uğur Kaynar, Metin Altınok, halk ozanları Hasret Gültekin, Nesimi Çimen, Muhlis Akarsu, Edibe Sulari, yazar Asım Bezirci ve karikatürist Asaf Koçak yanarak can verenler arasındaydı.
O dönem belediye başkanı kimdi?
Katliamın gerçekleştiği sırada Sivas Belediye Başkanı Temel Karamollaoğlu’ydu. Olayların hemen ardından Karamollaoğlu yaptığı açıklamalarda kalabalığı “kontrol etmek için çaba gösterdiğini” söyledi.
Aziz Nesin, Karamollaoğlu’nu “Gazanız mübarek olsun” diye bağırarak saldırgan grubu kışkırtmakla suçladı. Karamollaoğlu’nun yangını başlatan kalabalığı azmettirdiği iddiaları o dönem gazetelerde yer buldu.
Karamollaoğlu ise bu iddiaları hiçbir zaman kabul etmedi.
Yıllar içinde katliama karşı net bir tavır almadığı gerekçesiyle eleştirildi.
Karamollaoğlu, yıllar sonra katliamla ilgili “olayın büyütüldüğünü” savunarak kamuoyunda tepki çekti.
- Sivas’ta on binlerce yurttaş, Madımak’ta katledilen 33 aydını andı: “Güçbirliği içinde olmazsak, yeni Sivaslar yaşatacaklar”
- Madımak tanıkları anlatıyor
Yargı süreci ve cezasızlık
Sivas Katliamı davası, Türkiye’nin en tartışmalı davalarından biri oldu. İlk etapta 124 kişi hakkında dava açıldı. 33 kişi idam cezasına çarptırıldı, ceza infaz yasasıyla bu cezalar ağırlaştırılmış müebbet hapse çevrildi.
Sanık avukatlarından birçoğu muhafazakar sağ partilerde milletvekili ve bakanlık pozisyonlarına kadar yükseldi ve geçen zaman içerisinde gerçekleşen tahliyeler ile hapisteki kişi sayısı 33’e düştü.
Arasında Cafer Erçakmak’ın bulunduğu firari beş sanığın davası ise 2012’de zamanaşımı nedeniyle düşürüldü.
Sivas Katliamı davası 20 yılın ardından 2014’te zaman aşımı gerekçesiyle kapatıldı.
Mahkeme Başkanı, “İnsanlık suçunda zaman aşımı olmaz ama bu suçu işleyenler kamu görevlisi değil sivil oldukları için davanın düşmesine karar verilmiştir” dedi.
Karar üzerine dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, “Milletimiz için, ülkemiz için hayırlı olsun. Yıllar yılı içerde olan vatandaş, içlerinde kaçak olanlar vardı” dedi.
Erdoğan ayrıca Sivas davasında mağdurlar olduğunu söyledi:
“Sivas’a birçok gidişimde babalarının haksız yere, herhangi bir taksiratı olmadığı halde idama mahkum olduğu için ağlayan 15, 18, 19 yaşında kızlar var. Bunları göz ardı etmek suretiyle tek tarafa siyasi bir servis yapmayı doğru bulmuyorum. Gidip Ankara Adalet Sarayı’nın önünde gösteri yapmak suretiyle belli bir ideolojinin borazanlığını yapmanın doğru olduğuna inanmıyorum.”
Erdoğan’ın bu sözleri çok tepki topladı.
Failler cezaevinden çıktı
Katliama ilişkin firari üç sanığın yargılandığı son davada da karar 14 Eylül 2023’te çıktı. Mahkeme heyeti, davanın düşmesine karar verdi.
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “asli fail” Hayrettin Gül’ün cezasını “sürekli hastalık” gerekçesiyle kaldırdı. Erdoğan daha önce de Madımak katliamı hükümlülerinden Ahmet Turan Kılıç’ın cezasını affetmişti.
Hayatını kaybeden sanatçı, şair ve yazarlar
Muhlis Akarsu – 45 yaşında, sanatçı
• Muhibe Akarsu – 45 yaşında, Muhlis Akarsu’nun eşi
• Gülender Akça – 25 yaşında
• Metin Altıok – 53 yaşında, şair, yazar, felsefeci
• Mehmet Atay – 25 yaşında, gazeteci, fotoğraf sanatçısı
• Sehergül Ateş – 30 yaşında
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
• Behçet Sefa Aysan – 44 yaşında, şair
• Erdal Ayrancı – 35 yaşında
• Asım Bezirci – 66 yaşında, araştırmacı, yazar
• Belkıs Çakır – 18 yaşında
• Serpil Canik – 19 yaşında
• Muammer Çiçek – 26 yaşında, aktör
• Nesimi Çimen – 62 yaşında, şair, sanatçı
• Carina Cuanna Thuijs – 23 yaşında, Hollandalı akademisyen
• Serkan Doğan – 19 yaşında
• Hasret Gültekin – 22 yaşında şair, sanatçı
• Murat Gündüz – 22 yaşında
• Gülsüm Karababa – 22 yaşında
• Uğur Kaynar – 37 yaşında, şair
• Asaf Koçak – 35 yaşında, karikatürist
• Koray Kaya – 12 yaşında
• Menekşe Kaya – 15 yaşında
• Handan Metin – 20 yaşında
• Sait Metin – 23 yaşında
• Huriye Özkan – 22 yaşında
• Yeşim Özkan – 20 yaşında
• Ahmet Özyurt – 21 yaşında
• Nurcan Şahin – 18 yaşında
• Özlem Şahin – 17 yaşında
• Asuman Sivri – 16 yaşında
• Yasemin Sivri – 19 yaşında
• Edibe Sulari – 40 yaşında, sanatçı
• İnci Türk – 22 yaşında
