Geçtiğimiz 15 yılda yaşanan önemli göç dalgalarından biri, Müslüman kadınların evlerinden iş dünyasına göçü oldu. Milyonlarca Müslüman kadının iş hayatına atılmasıyla birlikte, kadınlar artık Müslüman ülkelerdeki ekonominin önemli bir parçası.
Dünya Ekonomik Forumu’nun yayınladığı bir analize göre, dünyada yeni gelişen piyasalar olarak kabul edilen 30 ülkede Müslümanlar çoğunlukta. Bu ekonomiler bugün dünyadaki gayri safi yurt içi hasılanın yüzde 12’sini ve dünya nüfusunun beşte birini oluşturuyor. Bu ülkeler, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Kuveyt gibi kişi başı milli gelirin yüksek olduğu ülkeleri; Malezya, Türkiye, İran, Ürdün, Tunus gibi yüksek orta gelirli ülkeleri; Fas, Pakistan, Endonezya, Mısır, Bangladeş, Tacikistan gibi düşük orta gelirli ülkeleri kapsıyor.
Dünya nüfusunun yaşı ortalama 28 iken, Müslüman dünyasının yaş ortalaması, yaşadıkları doğum patlaması sayesinde 23. Genç Müslümanlar, ülkelerinin tarihine bakıldığında bugüne kadarki en eğitimli nesil. Geçmiştekilerden farklı olan bu nesil, artık yeni teknolojileri de etkin şekilde kullanıyor.
Yeni jenerasyondaki Müslüman kadınların iş dünyasındaki beklenmedik yükselişiyle ilgili 10 önemli bilgi:
1. Müslüman dünyasında üniversitelerde artık kadınlar çoğunlukta. Müslüman oranının en yüksek olduğu ülke Endonezya’da, 1970’te kadınların yüzde 2’si üniversiteye giderken, bugün bu oran yüzde 33. Erkeklerin üniversiteye gitme oranı ise yüzde 4 iken bugün yüzde 29. Suudi Arabistan’da 10 yıl önce üniversite çağındaki kadınların yüzde 30’u üniversiteye giderken, bugün kadınların yarısı üniversiteye gidiyor. Çin, Meksika, Brezilya ve Hindistan’dan daha yüksek olan bu oran, yeni beyaz yakalı iş gücünün kaynağını oluşturuyor.
2. STEM (fen bilimleri, teknoloji, mühendislik ve matematik) eğitimi, Müslüman kadınları Dördüncü Endüstri Devrimi’ne hazırlıyor. Çoğu ülkede kodlamada ve bilim alanlarında çalışan kadınların sayısı azken, beş ülkede STEM alanında kadın öğrencilerin sayısı erkekleri geçiyor. Bu ülkelerden ikisi, Müslüman çoğunluklara sahip Kuveyt ve Asya’da bir ülke olan Brunei.
Bu iki ülkenin yanı sıra, 18 ülkede kadınlar STEM öğrencilerinin yüzde 40’ını oluşturuyor. Bu ülkenin yarısını da, Tunus, Katar, Cezayir, Umman, Malezya, Ürdün gibi ülkeler oluşturuyor. ABD’de STEM alanındaki öğrencilerin yüzde 30’u, İngiltere’de yüzde 36’sı kadınken; Suudi Arabistan’da bu oran yüzde 38, İran’da ise yüzde 34.
3. Milenyumla birlikte tam 50 milyon kadın ilk defa iş hayatına atıldı. Milenyum sonrasına bakıldığında, pazarda çalışan 100 milyon kadın vardı. Kadınlar için, bugüne kadarki en eğitimli topluluğun ortaya çıktığı, beklenmedik bir devrim yaşandı. Bu sayı, 15 yılda yüzde 50 artarak 155 milyona ulaştı.
Bugün çoğunluğu Müslüman olan ülkelerdeki 450 milyon kadının yüzde 30’u çalışıyor. Çalışma hayatındaki kadın oranı ülkelere göre değişiyor: Kazakistan’da yüzde 74, Endonezya ve Malezya’da yüzde 53, Birleşik Arap Emirlikleri’nde yüzde 42, Türkiye’de yüzde 33, Pakistan’da yüzde 26, Suudi Arabistan’da yüzde 21. Ama nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan ülkelerde bu oran çok hızlı bir şekilde artmaya devam ediyor.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
4. Çalışan Müslüman kadınlar, artık yeni bir pazar. Müslüman kadınların kazandıkları para toplamda 1 trilyon doları buluyor. Yeni nesil çalışan Müslüman kadınlar dünya çapında iletişim halinde. Eğitim, sağlık, yiyecek gibi alanlardan tutun, finans, moda ve iletişim teknolojilerine kadar birçok alanda yeni talepler oluşturuyorlar. Kadınların ve erkeklerin iş hayatında yer alma oranında eşitlenirse, Müslüman ülkeler gelirlerine 5.7 milyon dolar daha ekleyecek. Sadece Ortadoğu’da kadın potansiyelinin tamamı 2025 yılında iş hayatına atılırsa, bölgedeki gayrı safi hasıla yüzde 47 artacak.
5. Aslında bugünkü ekonomik devrimin kaynağı geçmişte. Müslüman dünyasının geçmişinde, bugünkü azimli kadınların örnek alabileceği birçok rol modeli var. Hz. Muhammed, daha sonra eşi olacak Hz. Hatice için çalışmış ve onun ticaret kervanını Suriye’ye götürmüştü. Hz. Hatice, peygamberliğinin ilk zamanlarında finansal olarak da Hz. Muhammed’e destek olmuştu.
6. Küreselleşme, teknoloji, azim ve ekonomik ihtiyaç, Müslüman ülkelerde çalışan kadınların artışı için gerekli zemini oluşturdu. Küreselleşme ve teknoloji, hem kadınlar için fırsatlar yarattı, hem de kadınlara kendi yaşadıkları topluluklar dışındaki rol modellerini gösterdi. Özellikle eğitimli kadınlar, kendi kararlarını vererek ve evin dışına çıkarak, annelerinin jenerasyonundan çok farklı bir dünyaya adım attı. Ayrıca, önceki jenerasyonlardaki para kazanma rolünün erkeğe yüklenmesi, artık kadınların da erkeklerin de kendi hayatlarında istemedikleri bir durum. İki kişinin de gelir sahibi olması, orta sınıf şehirli çiftler için bir norm hâline geldi.
7. Kadınların çalışma hayatındaki bu yükselişine rağmen, evin yükünü sırtlanan ise çoğunlukla hâlâ kadınlar. Mesela Türkiye’de kadınlar, erkeklerin 3 katı kadar ev işi yapıyor. Şehirli kadınlar ev işi konusunda ücretli yardım alıyor ve çocuk bakımında çoğunlukla aile ilişkilerinden faydalanıyor.
8. İş dünyası, artık çalışan kadınlar trendinin peşinde. Çalışan Müslüman kadınların yetenekleri, zevkleri ve kazançları artık niş bir pazar değil. Yerel ve uluslararası iş dünyası artık bu büyük potansiyelin farkında ve daha fazla kadını kazanmak için yatırım yapmanın peşinde. Firmalar, geleneksel ev kadınlarından çok daha farklı talepleri olan bu kadınlar için yeni ürünler tasarlıyor.
9. Freelance işler ve elektronik ticaret, Müslüman kadınlar için beklenmedik bir fırsat yarattı. Teknolojiyi yakından takip eden dünya çapındaki Müslüman girişimci kadınlar, dijital dünyanın nimetlerinden faydalanıyor. Mısır’daki otomobil paylaşımı hizmeti veren Raye7’yi geliştiren, girişimci kadın Samira Negm. Pakistan’daki start-up doctHERS, uzaktaki kırsal topluluklar ile ev kadını olan doktorlar arasında iletişim kurulmasını sağlıyor. Endonezya’daki Hijup markası, internet üzerindeki en büyük muhafazakar moda ürünleri satıcısı olduğu iddiasında. Endonezya’daki Ladyjek, kalabalık şehirlerde sadece kadınlara özel motor yolculuğu hizmeti sunuyor. Mısır’daki Mumm, yetenekli kadın aşçılarla, iş yerlerine sağlıklı yemek servisi isteyenleri buluşturuyor. Kadınların araba kullanması yasağının kalkması beklenen Suudi Arabistan’daki Careem, kadın sürücülere eğitim veriyor.
10. Bu trendin etkileri, Müslüman dünyasının sınırlarının ötesine taşıyor. Dünya üzerinde yaşayan 10 kişiden biri, Müslüman bir kadın. Sayıları toplamda 800 milyonu bulan Müslüman kadınlar, ABD, Rusya ve Brezilya’nın nüfuslarının toplamından daha kalabalık. Müslüman kadınlar, çalışarak ülkelerinin de, bunun doğal sonucu olarak küresel ekonominin de refahını artırıyor.
