Sosyal medya kullanıcısı olanlarımızın çoğu, onbinlerce hatta yüzbinlerce takipçisi olan hesaplara aşinadır. Bazı şöhretlerin takipçi sayılarının çokluğunu yadırgamasak da, bazılarınınkini şaşırtıcı bulduğunuz olmuştur. New York Times gazetesinin araştırması , iş insanlarından, müzik ve eğlence dünyasının ünlülerine, siyasetçilerden gazetecilere kadar pek çok insanın takipçilerini satın aldığını, bu takipçilerin büyük çoğunluğunun ise bot olarak bilinen sahte hesaplardan oluştuğunu ortaya koydu. İşin daha çarpıcı yanı, bu hesapları satan şirketlerin, sahte hesapları gerçek kullanıcıların bilgilerini çalıp taklit ederek yaratması. Nitekim haberin yayınlanması ardından New York Baş Savcılığı, gazetenin araştırmasını odakladığı Devumi adlı takipçi satan Amerikan şirketi hakkında soruşturma başlattı. Savcılıktan yapılan açıklamada, taklit etme ve aldatmanın, New York yasalarına göre suç olduğu belirtildi. Soruşturmaya konu olan şirket Devumi, gerçek kişilerin kimliklerini çalmakla suçlanırken, şirket yetkilileri bu iddiayı reddediyor. Ancak aşağıda özet olarak aktardığımız New York Times haberi, savcılığın soruşturma açmasını haklı kılacak bilgiler içeriyor. Zira gazetenin Cumartesi günü yayınladığı haberde gerçekçi botlar üretmek için kendi hesap detaylarının ve profil fotoğraflarının kopyalandığını öne süren kişilerle yapılan röportajlar da yer alıyor.
Sahte takipçinin tanesi 1 peni
Devumi adlı şirket internette popüler olmak isteyen müşterilerine Twitter takipçisi satıyor ve yine ücret karşılığında paylaşımlarını retweet ediyor. New York Times, otomatik oluşturulmuş 3 buçuk milyon twitter hesabı yöneten şirketin, bugüne kadar müşterilerine 200 milyondan fazla takipçi sattığını ortaya koydu. Satılan hesapların önemli bir bölümü, gerçek kişilerin sosyal medyadaki kimlik bilgilerini kopyalayıp çalarak oluşturulmuş.
New York Times şirketin nasıl çalıştığını anlayabilmek için geçen Nisan ayında müşterisi olmuş. Bir deneme hesabı açılmış ve tanesi bir peni’den 225 Dolar’a 25 bin takipçi satın alınmış. Şirketin reklamlarında vaat ettiği gibi, ilk 10 bin takipçi gerçek insanlara benziyormuş. Herbirinin fotoğrafı, isim ve soyadları, yaşadıkları şehrin ismi ve hatta özgün görünen kısa biyografileri bile varmış. Ama daha detaylı bir inceleme sonunda, gazete, hesap isimlerinde ilk bakışta hemen anlaşılamayan küçük detaylar fark etmiş. Örneğin “@isinelicin” yerine “@isinelicin_” gibi. Kalan 15 bin hesabın ise bot olduğu kolayca anlaşılıyormuş zira “yumurta kafa” olarak bilinen, profil fotosuz, saçma isimli hesaplarmış. Devumi, gazetenin konuya ilişkin sorularını yanıtlamamış.
Twitter Çin’de yasaklı ama …
New York Times, Devumi’nin hizmetlerinden yararlananlar arasında politikacılar, hükümetler, Hollywood yıldızları, iş insanları, sporcular, gazeteciler olduğunu da ortaya çıkarmış. Örneğin Çin devletinin resmi haber ajansı Xinhua, Twitter ülkede yasaklı olsa da, Twitter’da yüzbinlerce takipçi satın almış; ayrıca paylaşımlarının retweet edilmesi için de şirkete para ödemiş. Ekvador Devlet Başkanı Lenin Moreno da, geçen yılki başkanlık seçimi kampanyası sırasında onbinlerce takipçi alıp, retweet hizmetinden yararlanmış. İngiliz milletvekili Lane Fox, ABD Demokrat Parti halkla ilişkiler danışmanı ve CNN yorumcularından Hilary Rosen, ekonomist Jason Schenker, oyuncu Ryan Hurst, Amerikan futbolu eski oyuncusu Ray Lewis, Emmy ödülü kazanmış aktör John Leguizamo ve manken Kathy Ireland gazetenin Devumi müşterisi olduğunu ortaya çıkardığı kişiler arasında. Aynı şekilde haberde yine sosyal medyayı ürün satmak için kullanan pazarlamacılardan, ürün reklamlarından para kazanan ünlülerden, sporculardan, dj’lerden, hatta üniversite profesörlerinden örnek isimler yer alıyor. New York Times muhabirleri bu kişileri tek tek aramış. Kimisi bu alışverişi “nasıl işlediğini anlamak için denedim” diye gerekçelendirirken, kimisi asistanlarının ya da sekreterlerinin kendilerinden habersiz yaptığını savunuyor, kimisi de pişmanlık belirtiyor.
Sahte hesap satan şirketin sahibinin CV’si de sahte
Devumi’nin Pinterest, Linkedin, Soundcloud ve YouTube için de takipçi sattığını yazan gazete, şirketin sahibini de araştırmış. 27 yaşındaki German Calas, ilk gençlik yıllarında web tasarımı üzerine çalışmış, daha sonra da internet sayfalarını arama sonuçlarında ilk sıralarda çıkaracak bir teknik geliştirmiş. New York Times Calas’ın 2014 yılında internette paylaştığı CV’sini de bulmuş ve genç girişimcinin eğitimi konusunda da sahtecilik yaptığını ortaya çıkarmış. Buna göre Calas 2000 yılında Princeton Üniversitesi fizik bölümünden mezun olduğunu ve M.I.T.’de bilgisayar biliminde doktora yaptığını yazmış. Yani Calas 10 yaşında üniversite bitirmekle kalmayıp 20’sine gelmeden doktorasını da tamamlamış. Gazete elbette ilgili üniversitelerle görüşüp, böyle bir öğrencileri bulunmadığını da doğrulatmış. Fakat bu sahtecilikleri Calas’ın son üç yıl içinde 39 bin müşteri ile 6 milyon Dolar’dan fazla para kazanmasına engel olmamış.
Twitter kurallarına göre sahte hesap sahibi olmak yasak. Ancak sözcüsü Kristin Bins, bot satın alan kullanıcılarının hesaplarını askıya alamadıklarını çünkü bu alışverişin yapıldığını tespit etmenin güç olduğunu söylüyor. Twitter, New York Times’ın araştırmasında ortaya koyduğu takipçilerinin birçoğu sahte hesaplardan oluşan kişiler konusunda da yorum yapmıyor.
Sosyal medyada çok takipçili hesaplar kamuoyu oluşturmada etkili oluyorlar. Takipçi sayısı iş teklifi ya da sponsorluk anlaşmaları gibi avantajlar da sağlıyor. Yetkililere göre, bot hesaplar kamu önündeki tartışma ve görünürlükte gerçek hesap sahiplerini bastırıyor ve daha fazla takipçi için para ödeyenler aynı zamanda görünür bir nüfuz da satın almış oluyor. Devumi dışında da sosyal medya takipçisi satan pek çok hesap bulunuyor.
Washington Post gazetesinin Rusya İnternet Araştırma Ajansı adlı bir grupla bağlantılı hesapların, Facebook’ta ABD Başkanlık seçimi öncesi ve sonrasında 80 binden fazla ileti paylaştığını; Twitter’da da seçimler süresince 1,4 milyon defa tweet atan 36 bin bot hesap tespit ettiğini hatırlatalım.
