İsveç’e giderseniz birçok dükkanda “nakit geçmez” yazısı göreceksiniz. Sakın şaşırmayın. Tüketici yasası şirketlere bu hakkı tanıyor. İsveçlilerin şikayeti yok bu durumdan. Aksine, Stockholm’deki KTH Kraliyet Teknolojisi Enstitüsü’nden Niklas Arvidsson “Nakitsiz toplumlara doğru” başlıklı sunumunda hatırlattığı üzere, 2000’li yıllarda arka arkaya yaşanan soygunlar, bu 10 milyon nüfuslu müreffeh İskandinav ülkesini nakit para kullanmaktan soğutmuş.
Bu soygunlardan en sansayonel olanında, çeye mensupları, Vastberga’daki bir nakit dağıtım deposundan 5 milyon dolar çalıp helikopterle kaçmış. Hırsızlar peşlerine düşülmesini, polis helikopterlerinin bulunduğu hangarın çatısına bomba süsü verilmiş düzenek koyarak engellemişler.
İsveç’te nüfusun yüzde 70’i nakit para taşımıyor
2006 yılında toplu taşımada her yere 20 kronluk (yaklaşık 2,5 dolar) sabit ücretin belirlenmesinden sonra ise, bu kez belediye otobüsleri hırsızların hedefi haline gelmiş. Şoföre bıçağı çeken kasayı alıp kaçmaya, soygunlar başedilemez olmaya başlayınca, toplu taşımada nakit ödeme tamamen kaldırılmış.
İsveçlileri nakit taşımaktan korkar hale getiren 2012’deki Panaxia skandalı da cabası. 2012 yılında ülkenin bu en büyük nakit taşıma şirketi, milyonlarca kronunun “ortadan kaybolması”yla sonuçlanan bir iflas yaşamış.
Artık İsveç’te 15 yaştan büyük nüfusun yüzde 70’i yanında para taşımıyor; alışverişlerini de bütün bankacılık işlemlerini de cep telefonları aracılığıyla elektronik olarak yapıyor. Arvidsson’a göre böyle giderse İsveç 5 yıl içinde dünyanın dolaşımda nakit parası bulunmayan veya “nakit geçmeyen” ilk ülkesi olacak. Arvidsson Mart 2023 itibariyle ticaretle uğraşanlar açısından nakit para bulundurmanın cazibesi kalmayacak.
Bir başka araştırmaya göre dünya genelinde piyasa dolaşımındaki banknot sayısı yılda yüzde 5 artmaya devam edecek. Bu durumda nakiti olamayan İsveç bir laboratuvara dönüşecek. Bu arada İsveç bankalarından Riksbank’ın Bitcoin’e benzer bir e-para için fizibilite çalışması yaptığı gelen bilgiler arasında .
