Kaz Dağları’ndaki Kirazlı Projesi’ni yürüten Kanadalı Alamos Gold ve Doğu Biga Madencilik şirketleri eleştirilmeye ve proje tartışılmaya devam ediyor. Mayıs ayından itibaren şirkette maden müdürü olarak çalışan Nizamettin İnsel’in 2009’da kömür sahalarındaki bir yolsuzluktan tutuklandığı ortaya çıktı. Proje sonunda kazanılacak 4 milyar doların sadece yüzde 4,5’i, yani 180 milyon doları devlete aktarılacak. Geri kalan miktar, Kanadalı şirkete kalacak.
Doğu Biga Madencilik ile ilgili önemli bir detay daha ortaya çıktı. Mayıs 2019’dan beri şirketin maden müdürü olarak çalışan ve üç projeyi yürüten Nizamettin İnsel’in, 2009 yılında Sivas’ın Kangal ilçesindeki Demir Export Kangal Kömür İşletmesi’ne yönelik yolsuzluk operasyonunda, önce gözaltına alındığı sonra da tutuklandığı ortaya çıktı. Aynı soruşturmada toplam 22 kişi gözaltına alınmış, dokuzu tutuklanmıştı. Ancak İnsel daha sonra yargılandı ve beraat etti.
İnsel, serbest kaldıktan sonra 2012 yılına kadar aynı şirkette çalışmaya devam etti. Ardından sırasıyla Çintay İnşaat A.Ş. ve HDG Makine Mühendislik Mümessillik İnşaat A.Ş. şirketlerinde çalıştı.
4 milyar doların sadece 180 milyonu Türkiye’ye kalacak, gerisi Kanadalı şirketin olacak
Kirazlı Projesi’nin yatırım maliyeti 400 milyon lira ve Alamos Gold’un CEO’su John McCluskey, 4 milyar dolar kazanç beklediklerini açıklamıştı. En son 28 Şubat 2019 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan Maden Kanunu hakkında düzenlemeyi içeren KHK ile değişen yasaya göre devletin değerli madenlerden alacağı pay ise yüzde 4,5. Yani proje tamamlandığında devlet, Kirazlı Projesi’nden ve buradaki altın çıkarma işlerinden sadece 180 milyon dolar kazanacak, geri kalan 3 milyar 820 milyon doların tamamı ise Kanadalı Alamos Gold’a kalacak.
Kanadalı şirkete ayrıca 865 milyon liralık teşvik de verildi.
Yine şubat ayında yasalaşan KHK’ya göre altın, gümüş ve platin madenleri için uygulanan teşvik indirimi de yüzde 40 olarak düzenlendi. Yani bu madenlerden alınacak devlet hakkı payı bu KHK ile azaltılmış oldu. Tesislerde üretilen maddelerin yurt içinde entegre tesislerde metal haline getirilmesi halinde ise devlet hakkı payının yüzde 75’i alınmıyor. Bu yasa genel olarak şirketlerin piyasa koşullarındaki elini rahatlatıyor ve bu konuda muafiyetleri, indirimleri şirket lehine sağlıyor.
Danıştay ÇED’i iptal etmişti
Projeyle ilgili hatırlatılması gereken önemli bir nokta ise hukuki tartışma. Kirazlı ve Ağı Dağı projeleriyle ilgili 2012’de dava açılmış ve Danıştay 2014 yılında ÇED olumlu kararlarını iptal etmişti. ÇED onayı Kirazlı Projesi için sadece maden çıkarma faaliyetine verildi, tesis projesinin ise hukuka aykırı devam ettiği iddia ediliyor. Danıştay ayrıca, 2007 yılında bölgeye zarar vereceği gerekçesiyle Kaz Dağları’ndaki maden arama ruhsatını iptal etmişti.
Kanadalı şirket protestolara hazırlıklıydı
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Öte yandan, Alamos Gold şirketinin, proje analizi yaparken halkın tepkisini “potansiyel risk” olarak gördüğü ve projede 3-6 ay gecikme yaşanabileceğini de öngördüğü anlaşıldı.
Avukat Gönenç Gürkaynak sosyal medya hesabından şirketin 2012 tarihli raporunun ilgili kısmını paylaştı ve “Alamos Gold raporları, risk faktörü olarak ‘yöre halkının projeyi desteklememesi’ni göstermiş. 3-6 aydan fazla gecikmeye yol açmaz diye tahmin etmişler. Göreceğiz bakalım, tepki sadece yöre halkının mı, tüm Türkiye’nin mi, konuştuğumuz gecikme mi geleceğimiz mi?” dedi.
Kirazlı Projesi ve projeyi yürüten yerli iştirak Doğu Biga Madencilik şirketinin geçmişini ve ayrıntılı bilgileri daha önce paylaşmıştık. Şirketin sermayesini yıldan yıla nasıl artırdığını ve 2018’de de tamamının Alamos Gold’a devredildiğini haberleştirmiştik.
